Η υποστήριξη προς τον Ερντογάν φθίνει ακόμα και στη γενέτειρά του

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν

Λίγες μόνο μέρες πριν τις πιο κρίσιμες εκλογές στην τουρκική ιστορία, πουθενά στη χώρα δεν είναι πιο πλήρης η υποστήριξη προς τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν απ’ ό,τι στις περιοχές απ’ όπου κατάγεται. Στη διαδρομή 20 χιλιομέτρων από το Ριζέ στη γενέτειρα του Ερντογάν Γκιουνεϊσού, μέσα στους καταπράσινους λόφους με θέα στο Πανεπιστήμιο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η παρουσία του κυριαρχεί στο τοπίο.

Κατά μήκος του δρόμου που αγκαλιάζει την ακτή, η εικόνα του Ερντογάν κρέμεται σε κάθε δεύτερη κολώνα φωτισμού, και πανό με το πρόσωπό του είναι απλωμένα σε μπαλκόνια και ταράτσες μέσα στο γεμάτο δέντρα τοπίο, όσο βλέπει το μάτι. Ένα υπερμεγέθες πορτρέτο βρίσκεται πάνω σε μία κολώνα που ανεγέρθη στον κεντρικό δρόμο της πόλης, σαν να υποδέχεται τους επισκέπτες που έρχονται να προσκυνήσουν τον τόπο γέννησής του.

Όμως πίσω από τις εντυπωσιακές αυτές εικόνες κρύβεται ένα ρεύμα δυσαρέσκειας, μία αυξανόμενη οικονομική ανησυχία και μία αίσθηση ότι μετά από πέντε διαδοχικά χρόνια υποτίμησης του νομίσματος και αύξησης του κόστους δανεισμού, τα πράγματα όισως να μην πηγαίνουν πια προς τη σωστή κατεύθυνση. Μετά από 16 χρόνια στην εξουσία, και παρά τον σχεδόν απόλυτο έλεγχο που έχει στα ΜΜΕ, η μοίρα του Ερντογάν εξακολουθεί να παίζεται στις 24 Ιουνίου.

“Είναι άσχημα”

“Είναι άσχημα”, δήλωσε ο 31χρονος αρχιτέκτονας Γκιοκχάν Κολτσού από το Ριζέ, από το λιτό γραφείο του απέναντι από ένα εργοτάξιο κοντά στο κέντρο της πόλης. “Για να μπεις εμπόδιο στο δολάριο πρέπει να αυξήσεις τα επιτόκια. Αν αυξήσεις τα επιτόκια καταστρέφεις την αγορά”. Ο Κολτσού είπε ότι θα ψηφίσει το κόμμα ΑΚ του Ερντογάν γιατί είναι ο μόνος που μπορεί να εγγυηθεί τη σταθερότητα. Όμως ανησυχεί για το μέλλον.

“Πριν από αυτήν την κουβέντα για τις εκλογές, 10-15 άνθρωποι έρχονταν και με ρωτούσαν για τις τιμές των ακινήτων κάθε μέρα. Τους τελευταίους δύο μήνες κανείς δε με ρώτησε”, είπε. “Αν η αφορά των ακινήτων καταρρεύσει, αυτή η χώρα θα καταρρεύσει”.

Ο Κολτσού ανέφερε ότι του πήρε εβδομάδες να πείσει τους φίλους του να ψηφίσουν “όχι” στο περσινό δημοψήφισμα, το οποίο γέννησε το νέο προεδρικό σύστημα του Ερντογάν και ξερίζωσε μία παράδοση ενός αιώνα κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Όμως όταν ήρθε η ώρα να ψηφίσει, δεν μπόρεσε να μείνει πιστός σε αυτό. “Δεν μπορούσαν να αντέξω να σκέφτομαι σαν το HDP”, είπε, αναφερόμενος στο φιλοκουρδικό κόμμα του οποίου ο ηγέτης είναι στη φυλακή κατηγορούμενος για υποστήριξη της τρομοκρατίας.

Η γενέτειρα

Αυτός ο τρόπος σκέψης βρίσκεται στην καρδιά της έλξης που ασκεί στους ψηφοφόρους ο Ερντογάν σε αυτήν την εκστρατεία. Έχοντας γυρίσει την πλάτη στους δυτικούς συμμάχους και τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, ο πρόεδρος προσπαθεί να κερδίσει τους αυτοπροσδιοριζόμενους ως Τούρκους εθνικιστές και να απομακρύνει από το επίκεντρο τα οικονομικά θέματα. Όμως ακόμα και στη γενέτειρά του, η δυσαρέσκεια είναι εμφανής.

“Δε θα δώσω την ψήφο μου στον Ταγίπ”, δήλωσε ο Ιμπραήμ Οζέρ, ιδιοκτήτης καταστήματος με τσάι λίγο έξω από τη γενέτειρα του Ερντογάν. Ο 46χρονος Οζέρ για πέντε χρόνια ήταν τοπικός εκπρόσωπος του MHP, του κυβερνητικού εταίρου στον οποίο στηρίχθηκε ο Ερντογάν σε μία προσπάθεια να κερδίσει τους σκληροπυρηνικούς εθνικιστές και να εξασφαλίσει τις επιπλέον ψήφους που χρειάζεται για να πάρει τη νίκη.

Ο Οζέρ διαμαρτύρεται ότι ο Ερντογάν δεν είναι αληθινός εθνικιστής, αλλά οπορτουνιστής. “Ίσως ο Μπαχτσελί το έχει ξεχάσει, όμως εγώ δεν θα το ξεχάσω”, σχολίασε, αναφερόμενος στον επί χρόνια ηγέτη του MHP και ενθυμούμενος το πώς ο Ερντογάν προσέβαλε τα μέλη του κόμματος πριν από χρόνια.

Η σοδειά του τσαγιού

Στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο που περνά μέσω από την Γκιουνεϊσού και συνεχίζει προς τα βουνά, ο 57χρονος Αμπντουραχμάν Αριτσί φρόντιζε τη φυτεία τσαγιού του. Το περισσότερο από το πανταχού παρόν μαύρο τσάι που καταναλώνεται στην Τουρκία παράγεται στο Ριζέ και είναι μία σημαντική πηγή εσόδων για τους κατοίκους της πόλης. Όμως με το μέλλον του μεγαλύτερου αγοραστή σε κίνδυνο, η αγωνία είναι μεγάλη.

Η συγκομιδή του μεγαλύτερου όγκου του τσαγιού γίνεται τρεις φορές το χρόνο και πωλείται στην Caykur, την κρατική εταιρεία τσαγιού. Όμως πέρυσι η Caykur μεταφέρθηκε στο κρατικό ταμείο πλούτου TWF, το οποίο ιδρύθηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 σε μία προσπάθεια να ενισχύσει την ανάπτυξη και να προστατεύσει περιουσιακά στοιχεία.

“Θα ψηφίσουμε τον Ερντογάν, αλλά έχουμε παράπονα για τους εκπροσώπους μας στη Βουλή”, είπε ο Αριτσί. “Αν η Caykur πουληθεί, το Ριζέ θα έχει τελειώσει”.

Κουβέντες στο πάρκο

Στην Τραπεζούντα, μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Μαύρης Θάλασσας, πέντε άνθρωποι καθισμένοι σε ένα παγκάκι κάνουν πολιτική συζήτηση στην κεντρική πλατεία, ενώ αποσπάσματα από λόγους του Ερντογάν προβάλλονται σε μία μεγάλη τηλεόραση. “Οι ξένοι χρησιμοποιούν την οικονομία σαν όπλο”, δήλωσε ο 55χρονος δύτης Μεχμέτ Τουρέ. “Θα ψηφίσουμε όλοι το κόμμα ΑΚ”.

Η τουρκική λίρα έχει βυθιστεί σε ποσοστό άνω του 20% έναντι του δολαρίου τον τελευταίο χρόνο και άνω του 60% τα τελευταία πέντε χρόνια, προκαλώντας διψήφιο πληθωρισμό και αναγκάζοντας την κεντρική τράπεζα να αυξήσει απότομα το κότος δανεισμού. Οι επενδυτές λένε ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων ήταν απαραίτητες για να εξισορροπηθεί και να ηρεμήσει η οικονομία. Όμως πηγαίνουν κόντρα στα ένστικτα του Ερντογάν να διατηρήσει την οικονομία σε ανάπτυξη με κάθε κόστος. Λέει ότι η Τουρκία είναι υπό χρηματοπιστωτική επίθεση. Δεν τον πιστεύουν όλοι.

“Δε μου αρέσει πια ο Ταγίπ, δεν υπάρχει τίποτα να πούμε εδώ”, είπε ένας από τους άνδρες, που σηκώθηκε και έφυγε μόλις ξεκίνησε η συζήτηση. Είπε ότι θα ψηφίσει το Saadet, ένα ισλαμιστικό κόμμα του οποίου ο ηγέτης, Τεμέλ Καραμολάογλου, λέει ότι ο Ερντογάν και το κόμμα AK έχουν απομακρυνθεί από τις ισλαμικές αρχές. Ζήτησε να μην κατονομαστεί.

Ο 49χρονος εργάτης Αλαατίν Τουρέ είπε ότι δεν έχει πληρωθεί τους τελευταίους δύο μήνες και δεν έχει χρήματα για να κινηθεί δικαστικά. Περίμενε υπομονετικά τη σειρά του καθώς ο αδελφός του, Μεχμέτ, επαινούσε τη μάχη της κυβέρνησης κατά της τρομοκρατίας.

“Εσύ είσαι ο υπεύθυνος”

“Το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας δεν είναι η τρομοκρατία ή το PKK, είναι τα επίπεδα των μισθών”, είπε προτού γυρίσει το θέμα ξανά στον Ερντογάν. “Είσαι στην εξουσία εδώ και 20 χρόνια, εσύ είσαι υπεύθυνος γι’ αυτό!”.

Σε ένα άδειο κατάστημα τηλεφωνίας στην κεντρική πλατεία της Τραπεζούντας, ο 32χρονος Σερκάν Γκεντς λέει ότι η άνοδος του δολαρίου “τρώει” τα περιθώρια κέρδους του, καθώς το κόστος των εισαγόμενων ανταλλακτικών για τηλέφωνα αυξάνεται. “Παλιά ψήφιζα το ΑΚ”, είπε. Όμως “χρειαζόμαστε ένα νέο πρόσωπο, ένα νέο όνομα”.

Για πρώτη φορά στην εποχή Ερντογάν, οι Τούρκοι αρχίζουν να αισθάνονται οικονομικές δυσκολίες, καθώς το ξένο χρήμα φεύγει και οι τοπικές εταιρείες δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα χρέη που συγκέντρωσαν στις καλύτερες εποχές. Αν και πολλοί πιστεύουν το μήνυμα του Ερντογάν ότι η οικονομική δυσχέρεια είναι μέρος μίας ξένης συνωμοσίας, άλλοι κατηγορούν αυτόν.

“Βλέπουμε πράγματα”

“Δεν είμαστε παιδιά, βλέπουμε πράγματα”, είπε ο 55χρονος συνταξιούχος Ομέρ Ουζούν. “Η οικονομία είναι παραφουσκωμένη, υπάρχει τεχνητή ανάπτυξη”.

Δείχνει προς το μέρος μιας ομάδας ανδρών έξω από ένα παραδοσιακό καφενείο. “Όλοι αυτοί που κάθονται εκεί θα ψηφίσουν τον Ιντζέ”, είπε, αναφερόμενος στον κύριο αντίπαλο του Ερντογάν Μουχαρέμ Ιντζέ, πρώην δάσκαλο φυσικής. “Οι πολίτες ενδιαφέρονται για τις τσέπες τους”.

Όμως ο πυρήνας της εκλογικής δύναμης του Ερντογάν προέρχεται από σκληροπυρηνικούς υποστηρικτές που ίσως ποτέ να μη στραφούν κατά του προέδρου τους.

“Ακόμα κι αν ήξερα ότι ο Ερντογάν θα χρεοκοπήσει αυτή τη χώρα, πάλι θα τον ψήφιζα”, είπε ο 23χρονος κουρέας Μουχάμεντ Αλί Καλφάογλου από την Τραπεζούντα.