Η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα γεωστρατηγική πραγματικότητα

Με οριοθετημένες ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο, με ενεργειακά σχέδια σε εξέλιξη σε Ιόνιο και Νότια Κρήτη, και με την παρουσία διεθνών ενεργειακών κολοσσών (ExxonMobil, Chevron, TotalEnergies, Helleniq Energy), η χώρα τοποθετείται δυναμικά στον χάρτη της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας.

Ωστόσο, ένα κρίσιμο θεμέλιο του εθνικού σχεδιασμού παραμένει ελλιπώς ενεργοποιημένο: το επιχειρησιακό σχέδιο θαλάσσιας αστυνόμευσης, επιτήρησης και προστασίας της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, το οποίο είχε επεξεργαστεί το Λιμενικό Σώμα ήδη από το 2012.

Το κενό αυτό δεν αποτελεί τεχνική εκκρεμότητα, αλλά στρατηγική υστέρηση, που επηρεάζει την αξιοπιστία της χώρας σε μια συγκυρία έντονης γεωπολιτικής ρευστότητας.

Η ΑΟΖ χωρίς μόνιμο επιχειρησιακό μηχανισμό: Ένα δομικό στρατηγικό κενό

Η τουρκική αναθεωρητική συμπεριφορά

Η Τουρκία, με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το τουρκολιβυκό μνημόνιο και επανειλημμένες παρεμβολές σε θαλάσσιες ζώνες ελληνικών δικαιωμάτων, επιδιώκει:

• τη μεταφορά της έντασης στην ανοιχτή θάλασσα,
• τη δημιουργία τετελεσμένων,
• τον περιορισμό της ελληνικής θαλάσσιας κυριαρχίας.

Σε αυτό το περιβάλλον, οποιοδήποτε κενό επιτήρησης μετατρέπεται σε γεωπολιτικό ρίσκο.

Η Λιβύη ως παράγοντας αστάθειας

Με δύο κυβερνήσεις και ισχυρή εξωτερική επιρροή τρίτων χωρών, η Λιβύη αποτελεί αστάθμητη μεταβλητή.

Οι περιοχές νότια της Κρήτης, όπου θα αναπτυχθεί έντονη ενεργειακή δραστηριότητα, συμπίπτουν με τη ζώνη επιρροής του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Οι επιχειρήσεις ερευνητικών πλοίων και πλωτών εγκαταστάσεων θα απαιτήσουν διαρκή, θεσμοθετημένη και σταθερή επιτήρηση.

Ο EastMed ως γεωπολιτικό εγχείρημα

Ο αγωγός EastMed ή οποιαδήποτε εξελιγμένη μορφή του αποτελεί:

• μέσο ενεργειακής διαφοροποίησης της Ευρώπης,
• στρατηγική υποδομή υψηλής γεωπολιτικής σημασίας,
• έργο που προϋποθέτει ασφάλεια σε όλο το μήκος των θαλάσσιων περιοχών ελληνικής ευθύνης.

Χωρίς σταθερό μηχανισμό θαλάσσιας αστυνόμευσης, κανένας επενδυτής δεν μπορεί να δεσμεύσει κεφάλαια δισεκατομμυρίων ευρώ.

Οι ενεργειακοί επενδυτές απαιτούν λειτουργικό πλαίσιο ασφάλειας

Οι διεθνείς ενεργειακές εταιρείες επιχειρούν σε γεωγραφίες όπου:

• το πλαίσιο ασφάλειας είναι θεσμοθετημένο,
• ο έλεγχος της ΑΟΖ είναι συνεχής,
• η παρουσία των μέσων επιτήρησης είναι προβλέψιμη και οργανωμένη.

Ο Ν. 4001/2011 προβλέπει σαφώς την ανάγκη για ολοκληρωμένο σύστημα επιτήρησης.

Το Λιμενικό Σώμα έχει σχεδιάσει από το 2012 δομή που περιλαμβάνει:

• πλοία ανοιχτής θαλάσσης,
• αεροπορικά μέσα,
• επιχειρησιακές ζώνες ασφάλειας γύρω από εγκαταστάσεις υδρογονανθράκων,
• σαφή επίπεδα διοίκησης (στρατηγικό, επιχειρησιακό, τακτικό).

Η μη πλήρης ενεργοποίηση αυτού του πλαισίου δεν συνάδει με τις απαιτήσεις της ενεργειακής μετάβασης και της εθνικής αποτρεπτικής στρατηγικής.

Η επιχειρησιακή πραγματικότητα – Το Λιμενικό Σώμα έχει τη δομή, όχι όμως και την ενεργοποίηση

Το επιχειρησιακό σχέδιο που εκπονήθηκε:

• ορίζει τομείς ευθύνης σε Αιγαίο, Ιόνιο και Νότια Κρήτη,
• καθορίζει κανόνες εμπλοκής και διαδικασίες επιτήρησης,
• προβλέπει ρόλους αποτροπής, επιθεώρησης και αστυνόμευσης,
• θέτει την απαίτηση για συνεχή παρουσία σε όλες τις θαλάσσιες περιοχές ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Το πρόβλημα δεν είναι η ανεπάρκεια γνώσης ή σχεδιασμού.

Το πρόβλημα είναι η θεσμική ανενεργότητα ενός ήδη επεξεργασμένου σχεδίου, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργεί ως πυλώνας της Εθνικής Στρατηγικής για:

• την ενεργειακή ασφάλεια,
• την αποτροπή,
• την προστασία κρίσιμων θαλάσσιων υποδομών,
• την προβολή εθνικής ισχύος.

Η θέση στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής

Στο νέο δόγμα της ελληνικής Εθνικής Στρατηγικής, οι θαλάσσιες ζώνες αποτελούν:

• χώρο άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων,
• πεδίο ενεργειακής ανάπτυξης,
• άξονα ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας,
• περιοχή όπου απαιτείται συνεκτική διακλαδική πολιτική ασφάλειας.

Η επιχειρησιακή ενεργοποίηση του σχεδίου θαλάσσιας αστυνόμευσης:

• ενισχύει το αποτύπωμα της χώρας στην Ανατολική Μεσόγειο,
• μειώνει την επιρροή τρίτων αναθεωρητικών δρώντων,
• ευθυγραμμίζεται με τις ευρωπαϊκές πολιτικές στρατηγικής αυτονομίας,
• στηρίζει τη διεθνή αξιοπιστία της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου.

Συμπέρασμα – Η ασφάλεια της ΑΟΖ δεν είναι επιλογή, είναι υποχρέωση

Η Ελλάδα βρίσκεται σε κομβικό σημείο.

Η γεωπολιτική συγκυρία και οι ενεργειακές εξελίξεις επιβάλλουν να καλυφθεί άμεσα το κενό που παραμένει από το 2012.

Η πλήρης και θεσμική ενεργοποίηση του επιχειρησιακού σχεδίου επιτήρησης της ΑΟΖ δεν αποτελεί:

• ούτε κριτική προς θεσμούς,
• ούτε απόδοση ευθυνών.

Αποτελεί εθνική ανάγκη, η οποία ανταποκρίνεται:

• στις διεθνείς ενεργειακές απαιτήσεις,
• στη στρατηγική αποτροπή,
• στη διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων,
• στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της χώρας.

Η Ελλάδα οφείλει να λειτουργεί προληπτικά, όχι αντιδραστικά.

Η συγκυρία δεν επιτρέπει καθυστερήσεις.

Η στιγμή είναι τώρα.