Bloomberg: Η Ευρώπη δάμασε τον λαϊκιστή Τσίπρα και τώρα αυτός πληρώνει το τίμημα

Ο Μιχάλης Ασίκης και ο αδελφός του δεν είναι τυπικοί ιδιοκτήτες καταστήματος παπουτσιών, όχι τουλάχιστον βάσει των περισσότερων στάνταρ. Ο ένας περνά χρόνο μακριά από το κατάστημα για να διδάξει σε μια μουσική σχολή, ενώ ο άλλος φεύγει για να ξεναγήσει τουρίστες με ταξί.

Στην Ελλάδα, όμως, το να βγάζεις χρήματα από πολλαπλές πηγές δεν είναι ασυνήθιστο στις μέρες μας.

 Ο αγώνας για τη επιβίωση των ανθρώπων και των επιχειρήσεων έχει γίνει ο κανόνας για πολλούς Έλληνες, παρά την υπόσχεση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ότι «η ελπίδα έρχεται» όταν ανήλθε στην εξουσία το 2015. Πράγματι, για να αποφύγει το λουκέτο στο κατάστημά του στη Φλώρινα, ο Ασίκης κατέφυγε στα δανεικά από την οικογένεια.

«Οι άνθρωποι πίστεψαν στο κεντρικό σύνθημα του Τσίπρα και όχι μόνο δεν ήρθε η ελπίδα, αλλά υπήρξε επίσης μεγάλη απογοήτευση», λέει ο 47χρονος Ασίκης στο μαγαζί του στην κεντρική εμπορική οδό της Φλώρινας, η οποία είναι γεμάτη με άδεια καταστήματα. «Είναι σαν να λές σε ένα παιδί ότι θα τους πάρεις ένα παγωτό και στο τέλος δεν τους παίρνεις τίποτα, ούτε καν τσίχλα».

Αυτή η απογοήτευση είναι η σκληρή πραγματικότητα για τον Τσίπρα, καθώς πηγαίνει στις εκλογές την Κυριακή. Αν και κατάφερε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στην Ελλάδα σε διεθνές επίπεδο, την έχασε στο εσωτερικό, καθώς το φρέσκο ​​του πρόσωπο έφτασε να εκπροσωπεί μια απ’ τα ίδια σε μια κουρασμένη χώρα. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η εξουσία είναι πιθανό να επιστρέψει στη Νέα Δημοκρατία, ένα από τα δύο παραδοσιακά κυβερνητικά κόμματα της Ελλάδας, και πίσω στη δυναστική πολιτική που ο Τσίπρας και ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς είχαν υποσχεθεί να σπάσουν.

Για τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο Τσίπρας είναι ο εξημερωμένος λαϊκιστής που έφερε τη χώρα στο χείλος του γκρεμού και τελικά λογικεύτηκε και ανέλαβε τις ευθύνες του.

Απείλησε να εγκαταλείψει τη διάσωση της Ελλάδας και έπειτα έκανε μια συμφωνία με τους πιστωτές πριν κατευθύνει τη χώρα πίσω στα κατάστιχα των επενδυτών. Φλέρταρε με τη Ρωσία προτού να δράσει ενάντια στα συμφέροντα της Μόσχας στα Βαλκάνια, διευθετώντας μια διαμάχη δεκαετιών σχετικά με αυτήν που αποκαλείται τώρα Βόρεια Μακεδονία, που φιλοδοξεί να γίνει μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, αλλά ο Βλαντιμίρ Πούτιν προτιμά να κρατήσει στην τροχιά του.

Όμως, για πολλούς Έλληνες ήταν ένας ξεπουλημένος, καθώς πάλευαν με την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2010. Υπέκυψε στις απαιτήσεις των πιστωτών για περισσότερες περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων, απέτυχε να αντιμετωπίσει την εισροή προσφύγων και πυροδότησε διαμαρτυρίες για την συμφωνία των Πρεσπών. Εν τω μεταξύ, η οικονομία επέστρεψε σε ύφεση μόλις επρόκειτο να αρχίσει να αναπτύσσεται ξανά και από τότε δεν κατάφερε να επιτύχει τους στόχους ανάπτυξης.

«Είναι περισσότερο θέμα του ότι αναγκάστηκε να μάθει ορισμένες πραγματικότητες», δήλωσε ο Kevin Featherstone, καθηγητής σύγχρονων ελληνικών σπουδών στο London School of Economics. «Οι παλιές υποσχέσεις δεν ήταν πλέον αξιόπιστες, έπρεπε να προχωρήσει. Το μαύρο πρόβατο έγινε λευκό».

Η Φλώρινα, στο δυτικό τμήμα της περιοχής της Μακεδονίας στην Ελλάδα, αποτελεί παράδειγμα για τη μετεωρική άνοδο του Τσίπρα και τώρα την πτώση. Τοποθετημένη στα βόρεια σύνορα της χώρας, περιτριγυρισμένη από βουνά, η πόλη των περίπου 18.000 κατοίκων είναι γνωστή για τους βαρείς χειμώνες, τις καφέ αρκούδες και τις κόκκινες πιπεριές της. Οι ντόπιοι εξαρτώνται από το κράτος και την προβληματική ΔΕΗ, τον μεγαλύτερο προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας, για τα μέσα διαβίωσής τους.

Το ποσοστό ανεργίας σχεδόν 30% είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ελλάδα και η ΔΕΗ αντιμετωπίζει δυσκολίες. Οι ελεγκτές τον Απρίλιο αμφισβήτησαν την ικανότητα της εταιρείας να συνεχίσει τις δραστηριότητές της μετά την απώλεια περισσότερων από 500 εκατομμύρια ευρώ το 2018.

Αν και παραδοσιακά πιο συντηρητική περιοχή, η Φλώρινα εμπιστεύτηκε τον Τσίπρα στις εκλογές που τον έφεραν στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2015, αφού είχε μετατρέψει το κόμμα του, γνωστό ως ΣΥΡΙΖΑ, από περιθωριακό σε μια εκλογική μηχανή. Οι ψηφοφόροι του έδωσαν μια δεύτερη ευκαιρία το Σεπτέμβριο εκείνου του έτους, ακόμα και αφού υπέκυψε στις απαιτήσεις των πιστωτών μετά από δημοψήφισμα όπου περισσότεροι από τους μισούς απέρριψαν τους όρους της συμφωνίας διάσωσης της Ελλάδας.

Η Τάνια Γραμματικού, 45χρονη πολιτικός μηχανικός που ζει στη Φλώρινα, λέει ότι ποτέ δεν πίστεψε την ιστορία του Τσίπρα. Παρά το αρχικό του σόου, όπως η παρότρυνση των ανθρώπων να ψηφίσουν κατά της διάσωσης, η ζωή έγινε όλο και πιο δύσκολη. Έβγαζε 2.500 ευρώ το μήνα πριν από την κρίση δουλεύοντας για το κράτος. Ξαφνικά έπεσε στα 1.000 ευρώ με την κρίση και αισθάνεται σαν να ήταν σε «κενό» για μεγάλο μέρος της τελευταίας δεκαετίας.

«Τα τελευταία χρόνια έχω τσακωθεί με τους περισσότερους φίλους μου που υποστήριζαν τον ΣΥΡΙΖΑ», είπε. «Αφού ήταν πρόθυμος να παραδώσει όλα όσα ζητούσαν από την Ελλάδα, φυσικά και είναι ευρέως σεβαστός εκτός της χώρας. Δεν κατάφερε να υποστηρίξει το παραμύθι του, το οποίο ο ελληνικός λαός πίστεψε με μεγάλη χαρά», λέει.

Η κ. Γραμματικού δήλωσε ότι ψήφισε το ΠΑΣΟΚ, το οποίο κυριάρχησε στην πολιτική μαζί με τη Νέα Δημοκρατία προτού καταστραφεί ως πολιτική δύναμη από την κρίση και την αύξηση της υποστήριξης του ΣΥΡΙΖΑ. Διόλου ασυνήθιστα για την επαρχιακή Ελλάδα, οι περισσότεροι αρνήθηκαν να πουν τι ψήφισαν επειδή όλοι γνωρίζουν όλους στην πόλη. Όλοι συμφώνησαν ότι η «ελπίδα» ήταν βραχύβια.

Η διόρθωση μιας χώρας που είχε χάσει το ένα τέταρτο της οικονομικής της παραγωγής δεν θα ήταν ποτέ εύκολη, ειδικά για έναν ηγέτη ο οποίος υποσχέθηκε να αυξήσει τους μισθούς και τις συντάξεις και να μειώσει τους φόρους.

Η οικονομία εξακολουθεί να έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρώπη. Οι ελληνικές τράπεζες επιβαρύνονται με επισφαλή δάνεια συνολικού ύψους 80 δισ. ευρώ. Περίπου 4 εκατομμύρια φορολογούμενοι – ισοδύναμοι με το 37% του πληθυσμού – χρωστούν στο κράτος 104 δισεκατομμύρια ευρώ σε ληξιπρόθεσμες οφειλές, περισσότερο από τρεις φορές πάνω από τα προ κρίσης επίπεδα. Οι εξειδικευμένοι νέοι Έλληνες εξακολουθούν να φεύγουν για τη Δυτική Ευρώπη.

Αντί να σταματήσει τα μέτρα λιτότητας τα οποία κατηγορούσε για την υποδούλωση ενός έθνους, ο Τσίπρας αναγκάστηκε να συνεχίσει να κρατάει την Ελλάδα ζωντανή με τη βοήθεια των Ευρωπαίων πιστωτών και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Η πρώτη αύξηση του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα δεν ήρθε παρά τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους και μόνο μετά την έξοδο από το πρόγραμμα διάσωσης είχε αρχικά επιδιώξει να εγκαταλείψει.

Ωστόσο, με πολλούς τρόπους, είναι ένα τεράστιο επίτευγμα που έχει αντέξει τόσο πολύ – και μπορεί να είναι ανόητο να τον ξεγράψει κανείς, παρότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Νέα Δημοκρατία έχει ένα προβάδισμα εννέα ποσοστιαίων μονάδων έναντι του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Τσίπρας επιβίωσε από πέντε προτάσεις δυσπιστίας στο κοινοβούλιο για να αντέξει περισσότερο από οποιονδήποτε Έλληνα πρωθυπουργό μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης στη χώρα. Οι διαδηλώσεις στους δρόμους κατά της λιτότητας που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον του κόσμου πριν την εκλογή του εξαφανίστηκαν όσο ήταν στην εξουσία. Η Ελλάδα επέστρεψε στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τώρα πληρώνει οριακά περισσότερα από ό, τι η Ιταλία για να δανειστεί, βάσει των αποδόσεων των δεκαετών ομολόγων.

Έχει κερδίσει περισσότερη αναγνώριση στο εξωτερικό. Σφράγισε μία συμφωνία με τον γείτονα της Ελλάδας από την πρώην Γιουγκοσλαβία για το όνομα «Μακεδονία», μια μακρόχρονη ενόχληση για τους Έλληνες που κατηγορούν τη χώρα για κατάχρηση της ιστορίας και του πολιτισμού τους από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Με τη μετονομασία της χώρας σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, η Ελλάδα ήρε το εμπάργκο της για την ένταξή της στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η Νέα Δημοκρατία αντιτίθεται στη συμφωνία.

Ένας αξιωματούχος της ΕΕ στις Βρυξέλλες χαρακτήρισε το πολιτικό ταξίδι του Τσίπρα ως μια «βαθιά μεταμόρφωση» που μετέτρεψε το «τρομερό παιδί» της Ευρώπης σε έναν αξιόπιστο εταίρο. Η σχέση του με την Μέρκελ ήκμασε.

Η Μέρκελ αναγνώρισε τις προσπάθειές του να αντιμετωπίσει την εισροή προσφύγων που χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως πόρτα για την ΕΕ και να τερματίσει τη διαμάχη με την πΓΔΜ για την ονομασία, δήλωσε αξιωματούχος του Κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών. Ο αξιωματούχος, που ζήτησε να μην κατονομαστεί μιλώντας για τη δυναμική μεταξύ των δύο ηγετών, δήλωσε ότι η Γερμανία θεωρεί πως ο Τσίπρας έχει σταθεροποιήσει την Ελλάδα.

«Αυτό το μάθημα συμβιβασμού, αναζήτησης συναίνεσης και αξιοπιστίας, μεταφέρθηκε στην εξωτερική πολιτική και στη συμφωνία για τη Βόρεια Μακεδονία», δήλωσε ο ακαδημαϊκός Featherstone. «Αυτή ήταν μια πραγματική εξέλιξη».

Η Γραμματικού, η πολιτική μηχανικός στη Φλώρινα, δήλωσε ότι η συμφωνία ήταν το μοναδικό φωτεινό σημείο, αν και πολλοί από τους συντοπίτες της κατηγορούν τον Τσίπρα ότι προδίδει την κληρονομιά της χώρας.

Ο Βασίλης Παντελίδης, 37 ετών, ο οποίος δηλώνει υπερήφανος Μακεδόνας, είναι ένας από αυτούς. Συμμετείχε στις μαζικές διαμαρτυρίες το καλοκαίρι του 2018. Ο Τσίπρας εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια μιας συνόδου κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών να αποκαλεί τους συμμετέχοντες εξτρεμιστές της δεξιάς και εθνικιστές. Αυτό εξόργισε ακόμα περισσότερο τους ανθρώπους στο βορρά, λέει ο κ. Παντελίδης.

«Δεν μπορείς απλά να βγαίνεις και να αποκαλείς οποιονδήποτε διαφωνεί φασίστα», τονίζει. «Αυτό επηρέασε πολλούς ανθρώπους. Τους προσέβαλε, ανθρώπους όλων των πολιτικών χρωμάτων», προσθέτει.

Έριξε επίσης αλάτι στις οικονομικές του πληγές από την κρίση. Ο Παντελίδης, οικονομολόγος, επέστρεψε στη Φλώρινα από την Αθήνα το 2015 με την ελπίδα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα υπερασπιζόταν τη ΔΕΗ, της οποίας τα τεράστια ορυχεία λιγνίτη κυριαρχούν στην περιοχή, και θα άρχιζε να προσλαμβάνει και πάλι.

Αντ ‘αυτού, η ΔΕΗ προσπαθεί να πουλήσει δύο λιγνιτικές μονάδες που αντιστοιχούν στο 40% της παραγωγικής της ικανότητας μετά από απαίτηση των πιστωτών της Ελλάδας για να μειώσει το μερίδιό της στην αγορά. Η Μελίτη Ι, μία από τις δύο, είναι από τους μεγαλύτερους εργοδότες στην περιοχή της Φλώρινας και οι εργαζόμενοι αντιτίθενται στην απόφαση.

«Η κρίση με άφησε πίσω σε όλα», είπε, καθώς έπινε μια γουλιά από τον παγωμένο καφέ του σε ένα καφέ στην όχθη του ποταμού της Φλώρινας. «Πώς μπορείς να ξεκινήσεις μια οικογένεια όταν υπάρχει ανασφάλεια; Η σύμβαση εργασίας μου τελειώνει σε ένα χρόνο και τι θα συμβεί μετά από αυτό; Η πιο παραγωγική ηλικία μας είναι από 25 έως 50 ετών. Η μισή δική μου χάθηκε με την κρίση».

Πίσω στην κύρια εμπορική οδό της πόλης, ο ιδιοκτήτης καταστήματος υποδημάτων κ. Ασίκης έχει παρόμοια προοπτική. Τα έσοδα μειώθηκαν κατά 80% κατά τη διάρκεια της κρίσης. Οι άνθρωποι απλά δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά τις πολυτελείς μάρκες που πουλούσε τόσο εύκολα την εποχή των παχιών αγελάδων, πριν από το 2010. Πολλοί πηγαίνουν με το αυτοκίνητο στη Βόρεια Μακεδονία για να κάνουν τα ψώνια τους και να γεμίσουν τα αυτοκίνητά τους.

«Δεν απομένει τίποτα για να καλύψεις τις καθημερινές ανάγκες», λέει ο κ. Ασίκης, συμπληρώνοντας: «Ψάχνουμε πάντα για νέους τρόπους για να καλύψουμε τα έξοδά μας». Ο αδελφός του εργάζεται επί του παρόντος στο τουριστικό νησί της Σαντορίνης, όπου μεταφέρει τους τουρίστες από και προς το αεροδρόμιο για να βγάλει περισσότερα χρήματα.

«Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπόρεσε να αλλάξει το κλίμα», λέει και προσθέτει; «Το χειρότερο είναι ότι έφεραν περισσότερη απογοήτευση».