H «ασθένεια» της Ιαπωνίας απειλεί να επεκταθεί σε όλο τον πλανήτη

Πρώτα ήταν η Ιαπωνία. Μετά η Ευρώπη. Τώρα οι επενδυτές σαρώνουν τον κόσμο για το επόμενο κρούσμα στασιμότητας του πληθωρισμού και πτώσης των αποδόσεων.

Η αρρώστια της «ιαπωνοποίησης» έγινε mainstream φέτος, αφήνοντας στο πέρασμά της ένα ρεκόρ χρέους με αρνητικές αποδόσεις. Η ποσοτική χαλάρωση και το καθεστώς χαμηλών επιτοκίων στην Ευρώπη οδήγησαν σε εμβληματικές αποδόσεις για τα ομόλογα της περιοχής – εις βάρος των κερδών των τραπεζών και των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων. Πολλοί λένε ότι θυμίζει τη χαμένη δεκαετία της Ιαπωνίας.

Είναι μια μάστιγα που απειλεί να εξαπλωθεί περαιτέρω – ίσως ακόμη και στις ΗΠΑ. Η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου μπορεί να χρειαστεί μόνο να κυλήσει σε μια «απλή ύφεση» για να υποκύψει στις μηδενικές αποδόσεις, λέει ο Jan Loeys, ανώτερος σύμβουλος μακροπρόθεσμης επενδυτικής στρατηγικής της JPMorgan Chase & Co.

Αν και τα ισχυρά στοιχεία για την αγορά εργασίας την περασμένη εβδομάδα μείωσαν τις ανησυχίες για μια επικείμενη ύφεση στις ΗΠΑ, η καμπύλη αποδόσεων της χώρας έχει ήδη υποδείξει ότι μία ύφεση είναι στα σκαριά. Εάν γίνει κάτι τέτοιο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα θα μπορούσε να μιμηθεί τις αντίστοιχες στην Ιαπωνία και στη ζώνη του ευρώ, μειώνοντας τα επιτόκια στο μηδέν και επαναφέροντας την ποσοτική χαλάρωση, σύμφωνα με τον Loeys.

Προσθέστε τον κίνδυνο του πολιτικού αδιεξόδου στις ΗΠΑ και των υπερβολικών παγκόσμιων αποταμιεύσεων και «παραμένουμε κοντά στις μηδενικές αποδόσεις ομολόγων για χρόνια», είπε.

Είναι ένα σενάριο που κυριαρχεί στο μυαλό των κεντρικών τραπεζιτών. Ο εκ των μελών της Fed, Lael Brainard, υποστηρίζει ακόμη και την ιδέα των αγορών περιουσιακών στοιχείων για την υποστολή του βραχυπρόθεσμου έως μεσοπρόθεσμου κόστους δανεισμού, σε ένα σενάριο μηδενικών επιτοκίων αναφοράς. Αυτό θα ήταν παρόμοιο με τον έλεγχο της καμπύλης αποδόσεων στην Ιαπωνία.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Fed και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν αναμένεται να αναλάβουν δράση μετά από τις συναντήσεις αυτής της εβδομάδας. Για την Fed, θα είναι μια ευκαιρία να υπερασπιστεί το status quo μετά από τρεις περικοπές επιτοκίων φέτος.

Η ανακοίνωση των στοιχείων για τις θέσεις εργασίας τον Νοέμβριο στις ΗΠΑ οδήγησε τα αμερικανικά ομόλογα σε υψηλότερες αποδόσεις, αλλά δεν έχει αποθαρρύνει τα στοιχήματα ότι η Fed θα διατηρήσει τα επιτόκια στον πάγο τουλάχιστον στο πρώτο τρίμηνο του 2020. Με τον πληθωρισμό να παραμένει αναιμικός, ο διοικητής Jerome Powell έχει σχεδόν αποκλείσει μια αύξηση των επιτοκίων.

«Οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να υποστηρίξουν τα περιουσιακά στοιχεία κινδύνου και τις τιμές των assets έως ότου υπάρξει δυνατότητα δημοσιονομικής επέκτασης», δήλωσε ο Richard Hodges της Nomura Asset Management. Τα στοιχήματα που σχετίζονται με την «ιαπωνοποίηση» για τα περιφερειακά ομόλογα της Ευρώπης φέτος τον βοήθησαν να ξεπεράσει φέτος το 98% των συναδέλφων του.

Στην Ιταλία, ο πολιτικός κίνδυνος δεν έκανε και πολλά για να αποτρέψει τους επενδυτές, που προβλέπουν ότι οι αποδόσεις μπορεί να φτάσουν το 0% το επόμενο έτος, εν μέσω φημολογίας ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να μειώσει κι άλλο τα επιτόκια. Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα, ο παρίας της αγοράς ομολόγων, η οποία αντιμετώπισε κόστος δανεισμού 44% πριν από επτά χρόνια, τώρα δανείζεται με ποσοστά μόλις 1,5%.

Οι αρνητικές αποδόσεις και ένας κατακλυσμός μετρητών της ΕΚΤ έχουν βοηθήσει ώστε να περιοριστούν οι πιέσεις στα πιο ασταθή μέλη της Ευρωζώνης, αλλά παράλληλα έχουν καταστήσει πιο δύσκολο για τις τράπεζες της περιοχής να βγάλουν κέρδος. Οι συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις κινδυνεύουν επίσης, δημιουργώντας μια ολοένα και πιο έντονη αντίδραση.

Κι όμως, άλλα δύο προπύργια μεταξύ των ανεπτυγμένων αγορών – το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία – θα μπορούσαν σύντομα να υποκύψουν σε μηδενικές ή υπο-μηδενικές αποδόσεις.

«Η ιαπωνοποίηση είναι αυτό το μεγάλο πράγμα που θα πάρει πραγματικά πολύ χρόνο για να ξεμπερδέψουμε», δήλωσε ο Chris Rands, διαχειριστής χρημάτων στη Nikko Asset Management Ltd. στο Σίδνεϊ, η οποία διαχειρίζεται συνολικά 224 δισεκατομμύρια δολάρια διεθνώς. «Το πραγματικό πρόβλημα επικάθεται στην Ευρώπη – φτερνίζονται και κολλάμε κρυολόγημα».

Κρίσιμο σημείο

Η κεντρική τράπεζα της Αυστραλίας μπορεί να είναι έτοιμη να ακολουθήσει την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Ιαπωνίας στην άλλοτε αδιανόητη διαδρομή της ποσοτικής χαλάρωσης μετά την μείωση του επιτοκίου αναφοράς σε χαμηλό-ρεκόρ της τάξης του 0,75%.

«Διατηρούμε τη μακροχρόνια άποψη μας ότι το επιτόκιο μετρητών βρίσκεται στο δρόμο προς το 0,25% και ότι θα ακολουθήσει ποσοτική χαλάρωση», δήλωσε ο Shane Oliver, επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής της AMP Capital Investors Ltd. «Για να υλοποιηθεί η πρόβλεψη για τον ρυθμό ανάπτυξης της κεντρικής τράπεζας της Αυστραλίας κατά 2,3% φέτος απαιτείται 0,8% τριμηνιαία ανάπτυξη στο τρέχον τρίμηνο, το οποίο φαίνεται πολύ αμφίβολο».

Στη Βρετανία, το σημείο καμπής θα μπορούσε να είναι μια αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς συμφωνία, σύμφωνα με την Citigroup. Αν και μια συντηρητική πλειοψηφία στις επερχόμενες εκλογές στις 12 Δεκεμβρίου πιθανότατα θα περάσει μια συμφωνία διαζυγίου το επόμενο έτος, εξακολουθεί να υπάρχει η πιθανότητα για μια άτακτη έξοδο στα τέλη του 2020.

Οι δείκτες μεταβλητότητας υποδηλώνουν ότι οι options traders ετοιμάζονται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα χαμηλών επιτοκίων. Μετά από μια σύντομη άνοδο τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, εν μέσω πλήθους ειδήσεων για το εμπόριο, ένας δείκτης της Merrill Lynch για τις μεταβολές τιμών στην ευρωπαϊκή αγορά κρατικών χρεών επιστρέφει προς τα χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. Και στις ΗΠΑ, ο δείκτης MOVE πέφτει προς το ναδίρ που παρατηρήθηκε τον Μάρτιο.

Τουλάχιστον η καμπύλη αποδόσεων των ΗΠΑ άρχισε να βαθαίνει ξανά χάρη στις προοπτικές μιας ώθησης στο τέλος του κύκλου από μια δυνητική εμπορική ανακωχή μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ

«Αν δεν έχουμε ένα μεγάλο εξωτερικό γεγονός, όπως έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο, τότε προφανώς είμαστε πολύ πιο κοντά στο βασικό σενάριό μας», δήλωσε η Sonja Laud, αναπληρώτρια διευθύντρια επενδύσεων της Legal & General Investment Management στο Λονδίνο.

Μπορεί να μην αρκεί να σωθούν περισσότερες οικονομίες από το να πέσουν στην παγίδα των αρνητικών αποδόσεων. Ακόμη και με τα καλύτερα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας, οι αμερικανικές αποδόσεις του 10ετούς ομολόγου έχουν παραμείνει κάτω από 2% από τον Αύγουστο.

Ο Jack McIntyre, ο οποίος βοηθά στην επίβλεψη 75 δισ. δολαρίων στην Brandywine Global Investment Management στη Φιλαδέλφεια, αναμένει οι αμερικανικές αποδόσεις να παραμείνουν στα ίδια χαμηλά επίπεδα το επόμενο έτος, αλλά δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να πέσει ο δείκτης αναφοράς δέκα ετών κάτω από το χαμηλό-ρεκόρ του 1,318% που σημειώθηκε το 2016.

«Δεν είμαι στο στρατόπεδο που πιστεύει ότι ο αμερικανικός απομονωτισμός θα μας κρατήσει μακριά από τις αποπληθωριστικές επιρροές που οδηγούν τις αποδόσεις σε χαμηλότερα επίπεδα», δήλωσε. «Αν κάνω λάθος για μια ύφεση και η Fed έχει περιορισμένη δύναμη πυρός, τότε οι αποδόσεις θα πλησιάσουν πολύ κοντά σε αρνητικές».