Η Αθήνα ετοιμάζεται να αποκτήσει το μεγαλύτερο υπόγειο δίκτυο μεταφορών που είχε ποτέ. Μέσα στα επόμενα χρόνια, το Μετρό δεν θα περιορίζεται πια στις κλασικές γραμμές που συνδέουν το κέντρο με τα βόρεια και νότια προάστια· θα απλώνεται από το Άλσος Βεΐκου και τη Γαλάτσι μέχρι το Γουδή, θα φτάνει δυτικά ως το Ίλιον και την Πετρούπολη, ανατολικά έως την Άνω Ηλιούπολη και νότια ως τη Γλυφάδα, ενώ το βόρειο σκέλος θα αγγίξει τη Λυκόβρυση και την Εθνική Οδό.

Ωστόσο το μεγαλύτερο έργο που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη και το βλέπουμε με τα μάτια μας να πραγματοποιείται από τις χαραμάδες των εργοταξίων είναι η Γραμμή 4, την οποία κατασκευάζει η κοινοπραξία ΑΒΑΞ – GHELLA – ALSTOM, με την ΑΒΑΞ να βρίσκεται στην κεφαλή του σχήματος.

1

Όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα, η σύμβαση του έργου ορίζει ότι το βασικό τμήμα της Γραμμής 4 – από το Άλσος Βεΐκου έως το Γουδή – θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2029. Το συγκεκριμένο κομμάτι είναι μήκους 12,8 χιλιομέτρων και περιλαμβάνει 15 νέους σταθμούς που θα συνδέσουν το βόρειο τμήμα της Αθήνας με το κέντρο και τα ανατολικά προάστια. Στόχος είναι, μετά από δεκαετίες συζητήσεων, η πόλη να αποκτήσει μία νέα «ραχοκοκαλιά» μαζικής μεταφοράς που θα ανακουφίσει δρόμους και λεωφορειολωρίδες από την καθημερινή ασφυξία.

Ήδη, η κατασκευή της σήραγγας έχει προχωρήσει εντυπωσιακά. Ο μετροπόντικας «Νίκη», που ξεκίνησε το ταξίδι του από το φρέαρ στο Άλσος Βεΐκου, έχει διανύσει περισσότερα από 1.900 μέτρα σκάβοντας κάτω από τα θεμέλια της πόλης και έχει περάσει τον Σταθμό Γαλάτσι, κατευθυνόμενος πλέον προς τον Σταθμό Ελικώνος. Η πορεία του θα συνεχιστεί υπογείως προς Κυψέλη, Δικαστήρια, Αλεξάνδρας, Εξάρχεια, Ακαδημία και Κολωνάκι, ώσπου να ολοκληρωθεί στο ειδικό φρέαρ του Ευαγγελισμού μέχρι το τέλος του 2026. Η εικόνα που αφήνει πίσω του είναι μία ολοκληρωμένη δίδυμη σήραγγα, έτοιμη να υποδεχθεί τις επόμενες φάσεις των έργων.

Στην ανατολική πλευρά της γραμμής, ο δεύτερος μετροπόντικας, η «Αθηνά», σκάβει ήδη προς την Καισαριανή. Έχοντας εκκινήσει από το φρέαρ της Κατεχάκη, έχει περάσει τον σταθμό Πανεπιστημιούπολη και έχει ολοκληρώσει 3.700 μέτρα σήραγγας. Σύντομα θα συνεχίσει προς τον σταθμό Καισαριανή και το επόμενο μεγάλο εργοτάξιο, τον Ευαγγελισμό. Η ολοκλήρωση της πορείας του αναμένεται στα τέλη του 2025 ή στις αρχές του 2026, φέρνοντας ακόμη πιο κοντά την ολοκλήρωση του υπόγειου δικτύου.

Ενδεικτικό της πίεσης χρόνου είναι το γεγονός ότι οι μετροπόντικες διέρχονται από τους μελλοντικούς σταθμούς χωρίς να σταματούν για εκσκαφή. Η πρακτική αυτή επιτρέπει τη συνέχιση της κατασκευής της σήραγγας χωρίς καθυστερήσεις, ενώ οι σταθμοί διανοίγονται και διαμορφώνονται από άλλα συνεργεία σε δεύτερο χρόνο.

Στο μέτωπο των εργοταξίων, σημαντική πρόοδος καταγράφεται στους σταθμούς Άλσος Βεΐκου, Γαλάτσι, Ελικώνος, Κυψέλη, Δικαστήρια, Αλεξάνδρας, Ακαδημία, Κολωνάκι, Ζωγράφου, Καισαριανή και Ιλίσια, όπου η σκυροδέτηση και οι υπόγειες υποδομές προχωρούν ταχύτατα. Οι σταθμοί Εξάρχεια και Ζωγράφου παραδόθηκαν πρόσφατα στον ανάδοχο για να ξεκινήσουν τα κύρια έργα. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκονται αρχαιολογικές έρευνες, όπως στον σταθμό Πανεπιστημιούπολη, όπου αποκαλύφθηκε αρχαία οδός, αλλά και στον σταθμό Ευαγγελισμός, όπου η πρόοδος επηρεάζεται από τις γνωστές προσφυγές σχετικά με το πάρκο Ριζάρη.

Η Γραμμή 4 όμως δεν είναι μόνο το βασικό της τμήμα. Πρόκειται για το πιο εκτεταμένο έργο στην ιστορία του αθηναϊκού μετρό, που με τις επεκτάσεις της θα αγγίξει τα 38,2 χιλιόμετρα μήκους και θα περιλαμβάνει συνολικά 35 σταθμούς. Το σχήμα της θυμίζει το γράμμα «U» καθώς συνδέει δύο ακτινικά σκέλη, προς Γαλάτσι και Μαρούσι, περνώντας από το κέντρο της πόλης. Μελλοντικά προβλέπεται να αναπτυχθεί προς τέσσερις νέες κατευθύνσεις: από το Γουδή προς Μαρούσι και Λυκόβρυση μέσω της Λεωφόρου Κηφισίας, από τον Ευαγγελισμό προς Παγκράτι, Βύρωνα και Άνω Ηλιούπολη, από το Άλσος Βεΐκου προς τους Αγίους Αναργύρους και την Πετρούπολη, αλλά και από το Μαρούσι προς την Εθνική Οδό με σταθμό-κόμβο στη Λυκόβρυση.

Η επέκταση προς το Μαρούσι θεωρείται κομβικής σημασίας, καθώς θα εξυπηρετήσει τη Λεωφόρο Κηφισίας, έναν από τους πιο επιβαρυμένους κυκλοφοριακά άξονες της πόλης, όπου συγκεντρώνονται δεκάδες εταιρείες και εμπορικά κέντρα. Στους νέους σταθμούς περιλαμβάνονται ο Φάρος, η Φιλοθέη, το Ολυμπιακό Στάδιο, ο Παράδεισος, ο ΟΤΕ, το Μαρούσι, η Πεύκη και η Λυκόβρυση, με την τελευταία να δημιουργεί άμεση πρόσβαση στην Εθνική Οδό και να φιλοξενεί νέο αμαξοστάσιο. Η διακλάδωση προς την Άνω Ηλιούπολη αναμένεται να συνδέσει συνοικίες που μέχρι σήμερα εξυπηρετούνται σχεδόν αποκλειστικά από λεωφορεία, ενώ η δυτική επέκταση προς Πετρούπολη, μέσω Αγίων Αναργύρων, Νέας Ιωνίας και Περισσού, θα δημιουργήσει κρίσιμους κόμβους ανταπόκρισης με τη Γραμμή 1.

Την ίδια ώρα, η ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. υλοποιεί το δεύτερο μεγάλο μέτωπο επέκτασης: τη Γραμμή 2 προς Ίλιον. Το έργο, που βρίσκεται στο τελικό στάδιο του διαγωνισμού, θα ξεκινήσει το 2027 με συμβατικό χρόνο κατασκευής πέντε ετών. Η νέα διαδρομή μήκους περίπου 4 χιλιομέτρων θα συνδέει την Ανθούπολη με τρεις νέους σταθμούς: Παλατιανή, Ίλιον και Άγιο Νικόλαο. Η επέκταση αυτή θα καλύψει ένα μεγάλο κενό στις μετακινήσεις των κατοίκων των δυτικών προαστίων, ανακουφίζοντας παράλληλα την κίνηση στη Λεωφόρο Θηβών. Υπολογίζεται ότι θα εξυπηρετεί καθημερινά τουλάχιστον 67.000 επιβάτες, ενώ περίπου 42.000 κάτοικοι θα βρίσκονται σε απόσταση 500 μέτρων από τους νέους σταθμούς. Το έργο συνοδεύεται από τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση του αμαξοστασίου στον Ελαιώνα, καθώς και την αναβάθμιση των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων στις Γραμμές 2 και 3, ώστε το δίκτυο να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες χωρίς διακοπή λειτουργίας.

Ο σχεδιασμός όμως δεν σταματά εδώ. Έχουν ήδη ξεκινήσει μελέτες για τη νότια επέκταση της Γραμμής 2 προς Γλυφάδα, έργο που παρέμενε σε εκκρεμότητα για χρόνια, αλλά αποκτά νέα δυναμική λόγω της ανάπτυξης στο Ελληνικό. Η χάραξη έχει «κλειδώσει» και προβλέπει δύο ενδιάμεσους σταθμούς, σε Άνω Γλυφάδα και Γρ. Λαμπράκη, δημιουργώντας έναν κρίσιμο διάδρομο που θα συνδέσει το παραλιακό μέτωπο με το κέντρο της πόλης και θα διευκολύνει την πρόσβαση στη νέα μητροπολιτική επένδυση του Ελληνικού.

Στον σχεδιασμό επανέρχεται επίσης η ιστορική Γραμμή 1, με δύο προτάσεις: η πρώτη για υπόγεια επέκταση από την Κηφισιά έως τον κόμβο Βαρυμπόμπης με ενδιάμεσο σταθμό στη Νέα Ερυθραία, και η δεύτερη για τη δημιουργία νέας γραμμής από το Θησείο έως το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, με σταθμούς σε Χαμοστέρνας, Δαβάκη, Τζιτζιφιές και ΚΠΙΣΝ. Η τελευταία πρόταση αναμένεται να καλύψει το κενό σύνδεσης του παραλιακού μετώπου με το κέντρο, δίνοντας ανάσα στις πυκνοκατοικημένες περιοχές του Νέου Κόσμου και της Καλλιθέας.

Παρά τη φιλόδοξη ατζέντα, οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι τα έργα μετρό απαιτούν χρόνο, πόρους και επίλυση πολύπλοκων τεχνικών και γραφειοκρατικών ζητημάτων. Οι μελέτες συχνά χρειάζονται πέντε έως δέκα χρόνια, ενώ η συμβασιοποίηση και η εκτέλεση εξαρτώνται από τη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης και τις εκάστοτε συνθήκες. Ωστόσο, το όραμα είναι ξεκάθαρο: ένα εκτεταμένο, σύγχρονο δίκτυο που θα καλύπτει ολοένα και περισσότερες γειτονιές, θα μειώσει την εξάρτηση από το αυτοκίνητο και θα συμβάλει στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της κυκλοφοριακής συμφόρησης.

Διαβάστε επίσης: