Χιλιάδες συνταξιούχοι του Δημοσίου βρίσκονται μπροστά σε μια νέα φάση διεκδίκησης αναδρομικών ποσών από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), η οποία επιβλήθηκε την περίοδο των μνημονίων ως μόνιμο μέτρο περιορισμού των δαπανών του ασφαλιστικού συστήματος. Η εισφορά επιβαλλόταν σε συντάξεις άνω ενός ορίου και αποτέλεσε αντικείμενο δικαστικών προσφυγών, καθώς θεωρήθηκε ότι δημιουργεί άνιση μεταχείριση.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο με σειρά αποφάσεων έκρινε την ΕΑΣ αντισυνταγματική για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, ανοίγοντας τον δρόμο για επιστροφές ποσών σε εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους.

1

Το συνολικό κόστος για το Δημόσιο εκτιμάται ότι φτάνει τα 1,8 δισ. ευρώ, γεγονός που καθιστά αναγκαίο τον σχεδιασμό μιας σταδιακής αποπληρωμής ώστε να μην επιβαρυνθεί άμεσα ο Κρατικός Προϋπολογισμός. Η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο οι επιστροφές να γίνουν μέσω του αποθεματικού του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ), το οποίο διαθέτει αποθεματικά που προσεγγίζουν τα 20 δισ. ευρώ και λειτουργεί ως μηχανισμός στήριξης των συντάξεων των επόμενων γενεών.

Οι τρεις κατηγορίες συνταξιούχων

Η εικόνα που έχει διαμορφωθεί είναι σύνθετη, καθώς οι συνταξιούχοι χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες με διαφορετικά δικαιώματα και ύψος επιστροφών. Η πρώτη κατηγορία αφορά εκείνους που είχαν καταθέσει αγωγές πριν από τον Φεβρουάριο του 2017. Πρόκειται για μικρότερο αριθμό δικαιούχων, ωστόσο οι αξιώσεις τους είναι σημαντικά υψηλότερες, αφού περιλαμβάνουν όχι μόνο τις επιστροφές της διετίας 2017-2018 αλλά και μεγαλύτερα ποσά, καθώς οι περικοπές που είχαν επιβληθεί κρίθηκαν αντισυνταγματικές σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου.

Η δεύτερη κατηγορία αφορά όσους προσέφυγαν δικαστικά μετά την κρίση αντισυνταγματικότητας της ΕΑΣ, σύμφωνα με την απόφαση 244/2017 του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η κατηγορία αυτή συγκεντρώνει τη μερίδα του λέοντος, καθώς αφορά δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχους που δικαιούνται αναδρομικά διετίας.

Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει όσους δεν προσέφυγαν ποτέ δικαστικά. Παρά το γεγονός ότι δεν άσκησαν ένδικα μέσα, δικαιούνται επιστροφές για το διάστημα 2017-2018, καθώς η αντισυνταγματικότητα αφορά το σύνολο των συνταξιούχων του Δημοσίου και όχι μόνο όσους είχαν καταθέσει αγωγές. Η επέκταση των δικαιωμάτων αυτής της κατηγορίας δημιουργεί και τον μεγαλύτερο δημοσιονομικό αντίκτυπο.

Ποιοι αποκλείονται

Αντίθετα, οι νέοι συνταξιούχοι μετά τις 13 Μαΐου 2016 δεν έχουν δικαίωμα διεκδίκησης αναδρομικών. Ο λόγος είναι ότι οι περικοπές, μεταξύ των οποίων και η ΕΑΣ, ενσωματώθηκαν στον επανυπολογισμό του νόμου Κατρούγκαλου, καθιστώντας τις κρατήσεις νόμιμες. Η διάκριση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται διαφορετικές ταχύτητες μεταξύ παλαιών και νέων συνταξιούχων, με άλλους να λαμβάνουν σημαντικές επιστροφές και άλλους να αποκλείονται πλήρως από τη διαδικασία, γεγονός που προκαλεί συζητήσεις για την ισονομία.

Το σχέδιο αποπληρωμής

Οι διεκδικήσεις αφορούν συνολικά περίπου 400.000 συνταξιούχους που έχουν προσφύγει δικαστικά και επιπλέον 800.000 με 900.000 που δεν έχουν καταθέσει αγωγές. Το συνολικό κόστος για την επιστροφή των ποσών σε όλους υπολογίζεται στα 1,8 δισ. ευρώ.

Το σχέδιο που εξετάζεται προβλέπει οι αποπληρωμές να γίνουν μέσα σε τρία χρόνια, αξιοποιώντας τους τόκους που παράγονται ετησίως από το αποθεματικό του ΑΚΑΓΕ. Μόνο για το 2025, οι τόκοι που θα εισρεύσουν στον «κουμπαρά» του ασφαλιστικού συστήματος φτάνουν τα 650 εκατ. ευρώ, ποσό που θεωρείται ικανό να καλύψει την πρώτη δόση των επιστροφών. Το ίδιο σενάριο προβλέπει την εκταμίευση άλλων 600 εκατ. ευρώ το 2026 και περίπου ίδιου ποσού το 2027, ώστε να εξοφληθούν σταδιακά όλα τα αναδρομικά χωρίς να προκληθεί δημοσιονομική πίεση.

Το πλεονέκτημα του συγκεκριμένου μηχανισμού είναι ότι επιτρέπει την τμηματική αποπληρωμή χωρίς άμεση δημοσιονομική επιβάρυνση, διατηρώντας παράλληλα την επάρκεια των αποθεματικών του ΑΚΑΓΕ, τα οποία ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ και ενισχύονται κάθε χρόνο με πλεόνασμα άνω του 1 δισ. ευρώ.
Τα ποσά των επιστροφών

Τα ποσά των επιστροφών ποικίλλουν ανάλογα με το ύψος της σύνταξης. Για παράδειγμα, καθηγητής ΑΕΙ με μηνιαία σύνταξη 1.828 ευρώ δικαιούται επιστροφή 8.556 ευρώ, ενώ απόστρατος με 1.734 ευρώ δικαιούται 8.027 ευρώ.
Απόστρατος με σύνταξη 1.468 ευρώ αναμένεται να λάβει 3.611 ευρώ, πολιτικός υπάλληλος με 1.540 ευρώ δικαιούται 5.037 ευρώ, ενώ συνταξιούχος με 1.163 ευρώ θα λάβει περίπου 1.012 ευρώ.

Συνολικά, η αντισυνταγματικότητα της ΕΑΣ επηρεάζει περίπου 350.000 συνταξιούχους του Δημοσίου, με το κόστος μόνο για αυτό το σκέλος να εκτιμάται στα 420 εκατ. ευρώ.

Οι αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που έκρινε αντισυνταγματική την κράτηση της ΕΑΣ για την περίοδο 2017-2018, επιβάλλει την επιστροφή ποσών όχι μόνο σε όσους προσέφυγαν δικαστικά αλλά και σε όσους δεν το έπραξαν. Αυτό σημαίνει ότι η υποχρέωση επιστροφών επεκτείνεται στο σύνολο των συνταξιούχων που επλήγησαν από τις περικοπές, καθιστώντας το πρόβλημα πιο σύνθετο δημοσιονομικά.

Ωστόσο, το ίδιο δικαστήριο το 2019 έκρινε ότι μετά τον νόμο Κατρούγκαλου η ΕΑΣ είναι συνταγματική, καθώς τα ποσά κατευθύνονται στον ΑΚΑΓΕ, γεγονός που σημαίνει ότι από το 2019 και μετά δεν δημιουργείται νέα υποχρέωση αναδρομικών. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στις παλαιές και τις νέες υποχρεώσεις, περιορίζοντας την οικονομική επιβάρυνση για το Δημόσιο.

Η τιμαριθμοποίηση των κλιμάκων

Ένα ακόμη στοιχείο που διαφοροποιεί την κατάσταση αφορά την τιμαριθμοποίηση των κλιμάκων της ΕΑΣ. Από το 2024 και μετά, οι κλίμακες αναπροσαρμόζονται ώστε να ακολουθούν τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα χιλιάδες συνταξιούχοι να απαλλάσσονται από την κράτηση. Ενδεικτικά, μέχρι και το 2024 η εισφορά επιβαλλόταν σε συντάξεις από τα 1.400 ευρώ και άνω, ενώ το 2025 το όριο ανεβαίνει στα 1.434 ευρώ και το 2026 θα αγγίξει τα 1.470 ευρώ.

Διαβάστε επίσης:

Επίθεση Λαβρόφ κατά Ισραήλ από το βήμα του ΟΗΕ – Βολές και κατά ΝΑΤΟ, ΕΕ

Στρατιωτική θητεία: Σχέδιο για επιβράβευση όσων υπηρετούν αμέσως μετά το λύκειο

Ερντογάν: “Η Μεσόγειος έγινε τουρκική λίμνη με τη νίκη της Πρέβεζας”