Το αρχαίο κάλλος ως υπέρτατη ομορφιά. Έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

«Κάλλος, η υπέρτατη ομορφιά! Σωματική και ψυχική. Το ιδεώδες για τον άνθρωπο στην αρχαία Ελλάδα είναι το θέμα της έκθεσης του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης που αναδεικνύει μέσα από 300 αντικείμενα μοναδικής τέχνης και απαράμιλλης αισθητικής την έννοια του κάλλους στην καθημερινή ζωή και στη φιλοσοφική σκέψη της αρχαίας Ελλάδας.

Η έκθεση, που θα εγκαινιαστεί στις 29 Σεπτεμβρίου αποτελεί σύλληψη και υλοποίηση του καθηγητή κ. Νίκου Σταμπολίδη, που ολοκληρώνει εντυπωσιακά τον κύκλο του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, του οποίου υπήρξε διευθυντής από το 1996, δίπλα στην αείμνηστη Ντόλλη Γουλανδρή για να συνεχίσει πλέον την πολύτιμη προσφορά του στον πολιτισμό από την θέση του εκλεγμένου διευθυντή στο Μουσείο Ακρόπολης.

Από ελληνικά μουσεία και Εφορείες Αρχαιοτήτων, το Μουσείο Μπενάκη και το ίδιο το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, από ιδιωτικές συλλογές αλλά και από αρχαιολογικά μουσεία της Ιταλίας και του Βατικανού προέρχονται τα έργα, προκειμένου να συγκροτήσουν τις δύο μεγάλες ενότητες της έκθεσης: Τον Καλλωπισμό και το Κάλλος. Πρόκειται εξάλλου για μια μεγάλη και σε μέγεθος έκθεση, που θα καταλάβει όλους τους χώρους του μουσείου.

Πήλινος αττικός μελανόμορφος αμφορέας με την «Κρίση του Πάριδος». 530 – 520 π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Φλωρεντίας

Το ιδεώδες που αναπτύχθηκε στην αρχαία ελληνική σκέψη, για να εκφραστεί μέσα από τα ποιήματα των επικών και λυρικών ποιητών από τον 8^ο π.Χ ως τον 6^ο π.Χ. αιώνα και να αποκρυσταλλωθεί στη συνέχεια στα κείμενα των φιλοσόφων της Κλασικής εποχής είναι στο επίκεντρο αυτής της έκθεσης, μια γοητευτική προσέγγιση στην υπέρτατη ομορφιά. Τόσο τη γυναικεία όσο και την ανδρική. Γιατί έπαινος της φυσικής ομορφιάς των νέων ήταν ο χαρακτηρισμός τους στην αρχαιότητα ως «Καλούς» και «Καλές», όπως αναφέρεται σε επιγραφές χαραγμένες σε αγγεία, σε αρχιτεκτονικά μέλη κτηρίων και φυσικά στα αρχαία κείμενα. Ποιος ξεχνά άλλωστε την Ωραία Ελένη…

Πήλινη ερυθρόμορφη υδρία του Ζωγράφου του Αλκιμάχου, με παράσταση καθημερινής σκηνής καλλωπισμού σε γυναικωνίτη ή σκηνής προετοιμασίας γάμου. Γύρω στο 470 – 460 π.Χ. Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου

Η έννοια του «Κάλλους» ωστόσο στην υπέρτατη διάστασή της στην ελληνική αρχαιότητα δεν είναι απλώς μία λέξη που σημαίνει μόνον την ομορφιά, καθώς πρόκειται για τον συνδυασμό της φυσικής εμφάνισης και των αρετών της ψυχής. Αυτό που ήταν το ζητούμενο επί αιώνες αναδεικνύοντας τη συμβολή της αρχαίας Ελλάδος στον καθορισμό της έννοιας της «ωραιότητας» ως και σήμερα.

Χάλκινο πτυκτό κάτοπτρο με ανάγλυφη παράσταση απαγωγής του Γανυμήδη από τον Δία μεταμορφωμένο σε αετό. Ελληνιστική περίοδος. Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου

Ιδιαίτερο σκέλος συνιστά ο καλλωπισμός, που στην έκθεση περιλαμβάνει τόσο τους τρόπους, τους οποίους μετέρχονταν οι άνθρωποι για να περιποιηθούν και να αναδείξουν τη σωματική τους χάρη όσο όμως και τα μέσα που χρησιμοποιούσαν, τα αρχαία καλλυντικά και ψιμύθια. Η περιγραφή για τον καλλωπισμό της Ήρας από την Ιλιάδα γίνεται έτσι ο οδηγός για να αναφερθούν πρώτα απ΄όλα το λουτρό, που συνοδεύεται από την χρήση αλοιφών και αρωμάτων, την περιποίηση του προσώπου και του σώματος, την κόμμωσης και τέλος τον στολισμό με τα ωραιότερα ενδύματα και κοσμήματα.

Πήλινος αττικός ερυθρόμορφος σκύφος με παράσταση Πηνελόπης καθισμένης μπροστά στον αργαλειό της. Από το Chiusi (Σιένα). Γύρω στο 440 π.Χ. Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο

Στην έκθεση εξάλλου σημαντικό ρόλο κατέχει η απόδοση της ανθρώπινης μορφής αλλά και του ήθους μέσα από έργα μεγάλης τέχνης, κυρίως της γλυπτικής ενώ δεν παραλείπονται πολλές επιμέρους προσεγγίσεις του «κάλλους», όπως το «ηρωικό» και το «αθλητικό» κάλλος, τα «καλλιστεία θεοτήτων» αλλά ακόμη και το «δαιμονικό κάλλος».

Για την έκθεση, που θα διαρκέσει ως τις 16 Ιανουαρίου συνεργάσθηκε ο επιμελητής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης δρ Ιωάννης Φάππας. Την υποστήριξή της εξάλλου είχε η εταιρεία L’ Oréal.