Εκπληκτικό μαρμάρινο μνημείο ήρθε στο φως στην Παιανία

Δύο γυναικείες μορφές, καθισμένες η μία απέναντι στην άλλη περίμεναν υπομονετικά κάτω από το χώμα, προκειμένου να έρθουν στο φως από τους αρχαιολόγους, μόλις πριν από λίγο καιρό στην Παιανία, στο μεγάλο οικόπεδο όπου θα ανεγερθεί το νέο δημαρχείο της περιοχής.

Πρόκειται για τα γλυπτά ενός μαρμάρινου και ανάγλυφου, επιτύμβιου μνημείου, το οποίο και είχε στηθεί στο νεκροταφείο του αρχαίου δήμου Καθύπερθεν στην Παιανία, στα ΝΔ του λόφου Κατσουλέρθι. Το μνημείο αποκαλύφθηκε από τις σωστικές έρευνες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής και εντυπωσιάζει για την εξαιρετική τέχνη του στην απόδοση των μορφών των γυναικών, που είναι σχεδόν ολόγλυφες. Παρ΄ ότι σώζεται αποσπασματικά, καθώς είναι σπασμένο σε δύο κομμάτια δίνει σαφέστατα και την εικόνα της θλίψης για την απώλεια.

Οι δύο γυναίκες είναι σε φυσικό μέγεθος, με την μία εξ αυτών -την νεκρή- να φοράει διάφανο χιτώνα και ιμάτιο και να κάθεται σε περίτεχνο κάθισμα (δίφρο) στηρίζοντας τα πόδια της σε χαμηλό υποπόδιο. Απέναντί της στέκεται η θεραπαινίδα της με την θλίψη εμφανή στη στάση της, καθώς στηρίζει το κεφάλι της με το αριστερό χέρι.

Η όλη παράσταση είναι γνωστή από τα επιτύμβια ανάγλυφα του 4ου π.Χ. αιώνα που συναντώνται στα αρχαία νεκροταφεία της εποχής, όπως την περίφημη στήλη της Ηγησούς από το νεκροταφείο του Κεραμεικού (σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), στην εντοιχισμένη, επιτύμβια στήλη στον ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής στο Μαρκόπουλο Μεσογαίας, καθώς και στην στήλη της Μνησαρέτης από την Βελανιδέζα, που βρίσκεται στην Γλυπτοθήκη Μονάχου.

Το μαρμάρινο επιτύμβιο μνημείο με τις γυναικείες μορφές που ήρθε στο φως στην Παιανία

Το επιτύμβιο ανάγλυφο θα βρισκόταν προφανώς σε ένα πολυτελές ταφικό μνημείο. Κι αυτό παραπέμπει στην χρονολόγησή του πριν το 317 π.Χ. γιατί τότε ο Δημήτριος ο Φαληρεύς είχε επιβάλει περιορισμό της χλιδής και της προκλητικής επίδειξης πλούτου των ισχυρών της πόλης , έτσι είχε απαγορεύσει την κατασκευή μεγαλόπρεπων ταφικών μνημείων, η οποία είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις στην εποχή του. Κάτι ευτυχές για μας σήμερα όμως, αφού μέσω αυτών έχει διασωθεί σπουδαία γλυπτική. Από τότε πάντως τα εντυπωσιακά ανάγλυφα με σκηνές αποχαιρετισμού και οι πλούσια διακοσμημένες μαρμάρινες λήκυθοι αντικαταστάθηκαν από λιτές, επιτύμβιες στήλες.

Το εξαιρετικό ανάγλυφο της Παιανίας έχει ήδη μεταφερθεί προς φύλαξη και συντήρηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βραυρώνας και στο μεταξύ η ανασκαφή εξελίσσεται, έτσι είναι πιθανόν να εντοπισθούν και άλλα θραύσματά του. Πληροφορίες αν υπάρχουν στην ίδια περιοχή και άλλα παρόμοια μνημεία αφού μιλάμε για αρχαίο νεκροταφείο, δεν υπάρχουν. Στο οικόπεδο όμως ανασκάπτονται επίσης κατάλοιπα και άλλων εποχών, όπως μας πληροφορεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων. Από την σελίδα της στο facebook έγινε γνωστό το εύρημα, κάτι ασυνήθιστο, θα πρέπει να ειπωθεί, καθώς αρμόδια για τέτοιες ανακοινώσεις είναι η κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού.

Να σημειωθεί, ότι η έναρξη των εργασιών για την ανέγερση Δημαρχείου Παιανίας-Γλυκών Νερών, με την καθιερωμένη τελετή αγιασμού είχε γίνει τον Αύγουστο του 2019 με παρουσία, πλην την δημοτικής αρχής, του εφοπλιστή κ. Αθανάσιου Μαρτίνου, ο οποίος είναι αρωγός της κατασκευής του έργου. Σε κάθε περίπτωση όμως η αρχαιολογική έρευνα προηγείται, προκειμένου να διερευνηθεί η ύπαρξη αρχαιοτήτων, όπως και έγινε.