Η τριμερής συνάντηση Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ χθες δεν ήταν μια ακόμη τυπική διπλωματική διαδικασία.

Η τριμερής που θεσμοθετήθηκε πριν από σχεδόν μία δεκαετία έδειξε πως έχει ωριμάσει πολιτικά και στρατηγικά και έχει ξεπεράσει το στάδιο της διακήρυξης προθέσεων. Αποτελεί πλέον ένα λειτουργικό στρατηγικό σχήμα που απαντά στις προκλήσεις του ασταθούς γεωπολιτικού περιβάλλοντος, χτίζοντας την επόμενη ημέρα στην ενέργεια, την ασφάλεια και την άμυνα, με την Ελλάδα να διεκδικεί ρόλο πρωταγωνιστή στην ευρύτερη περιοχή.

1

Το σχήμα 3 +1

Στη τριμερή σύνοδο κορυφής ο Κυριάκος Μητσοτάκης διευκρίνησε ότι Ελλάδα και Ισραήλ πολύ σύντομα θα εξελιχθούν σε εξαγωγούς LNG, ενισχύοντας την ενεργειακή αυτάρκεια της Ευρώπης. Συζήτησαν επίσης η ενεργοποίηση του κάθετου διαδρόμου LNG προς την Ουκρανία και το σχήμα 3+1 με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, το οποίο προβάλλεται ως πυλώνας στρατηγικής συνεργασίας για την Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρώπη.

Το σχήμα 3+1, που περιλαμβάνει Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, αναδεικνύεται σε κομβικό εργαλείο στρατηγικής συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, οι τέσσερις χώρες μπορούν να συντονίζουν ενεργειακά έργα, όπως την εξαγωγή και μεταφορά φυσικού αερίου, διασφαλίζοντας την τροφοδοσία της Ευρώπης και ενισχύοντας τη σταθερότητα της περιοχής. Παράλληλα, όμως λειτουργεί και ως πλατφόρμα για άμυνα και ασφάλεια, με κοινές ασκήσεις και προστασία κρίσιμων υποδομών, ενισχύοντας την αποτρεπτική ικανότητα των συμμετεχόντων. Ασφαλώς, η εμπλοκή των ΗΠΑ προσδίδει πρόσθετη γεωπολιτική βαρύτητα, διασφαλίζοντας ότι οι πρωτοβουλίες δεν παραμένουν περιφερειακές αλλά εντάσσονται σε ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο.

Στο πλαίσιο της Συνόδου, οι τρεις χώρες έθεσαν σε προτεραιότητα την άμυνα και τη θαλάσσια ασφάλεια, με κοινές ασκήσεις ακτοφυλακής και ενίσχυση της προστασίας κρίσιμων υποδομών. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου τόνισε ότι η συνεργασία στον τομέα της άμυνας παραμένει κρίσιμη, ενώ ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης υπογράμμισε ότι το σχήμα 3+1 δεν είναι συμβολικό, αλλά στρατηγικής σημασίας για την περιφερειακή σταθερότητα και τη διασύνδεση με την Ασία.

Ενέργεια

Η χθεσινή συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ισραηλινό ομόλογό του Μπενιαμίν Νετανιάχου στην Ιερουσαλήμ ανέδειξε εκ νέου την ενέργεια ως βασικό άξονα της στρατηγικής σχέσης Ελλάδας και Ισραήλ, σε μια περίοδο κατά την οποία οι ενεργειακές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο επαναπροσδιορίζονται. Παρά τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις αυξημένες αβεβαιότητες, οι δύο πλευρές κατέστησαν σαφές ότι η ενεργειακή συνεργασία παραμένει στο επίκεντρο του διμερούς διαλόγου.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, οι συνομιλίες επικεντρώθηκαν στη διασύνδεση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου με την ευρωπαϊκή αγορά, με την Ελλάδα να προβάλλει τον ρόλο της ως φυσική πύλη προς την Ευρώπη. Η Αθήνα επιδιώκει να αξιοποιήσει τη γεωγραφική της θέση και τις υφιστάμενες υποδομές, ενισχύοντας τη σημασία της ως κόμβου μεταφοράς ενέργειας σε μια συγκυρία όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να αναζητά εναλλακτικές πηγές και οδούς εφοδιασμού.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στα ζητήματα ασφάλειας των ενεργειακών υποδομών, τόσο των υπεράκτιων εγκαταστάσεων όσο και των δικτύων μεταφοράς. Οι δύο πρωθυπουργοί συμφώνησαν ότι η προστασία των κρίσιμων ενεργειακών υποδομών αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος της ενεργειακής στρατηγικής, καθώς οι απειλές δεν περιορίζονται σε οικονομικούς ή τεχνικούς παράγοντες, αλλά επεκτείνονται σε γεωπολιτικό και υβριδικό επίπεδο.

Παράλληλα, στο τραπέζι βρέθηκαν οι προοπτικές συνεργασίας σε νέες τεχνολογίες ενέργειας, με έμφαση στη διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος και στη μετάβαση σε πιο καθαρές μορφές παραγωγής. Η ισραηλινή τεχνογνωσία και η ευρωπαϊκή διάσταση της Ελλάδας θεωρούνται συμπληρωματικά στοιχεία που μπορούν να δώσουν ώθηση σε κοινές πρωτοβουλίες, τόσο σε επίπεδο επενδύσεων όσο και σε επίπεδο έρευνας και καινοτομίας.

Σε πολιτικό επίπεδο, η χθεσινή συνάντηση κατέδειξε ότι, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν μεγάλα περιφερειακά ενεργειακά έργα, Αθήνα και Τελ Αβίβ εξακολουθούν να βλέπουν την ενέργεια ως στρατηγικό εργαλείο σταθερότητας και συνεργασίας.

Ασφάλεια

Παράλληλα, ο πρωθυπουργός ανέδειξε και την άμυνα ως έναν από τους πιο σταθερούς και στρατηγικά κρίσιμους πυλώνες των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων. Σε μια περίοδο αυξημένης αστάθειας στη Μέση Ανατολή και μεταβαλλόμενων ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο, οι δύο πλευρές επιβεβαίωσαν τη βούλησή τους να εμβαθύνουν περαιτέρω τη συνεργασία τους στον αμυντικό τομέα.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, στις συνομιλίες κυριάρχησε η ανάγκη ενίσχυσης της αποτρεπτικής ικανότητας των δύο χωρών μέσω στενότερου συντονισμού, ανταλλαγής τεχνογνωσίας και κοινών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει τη συνεργασία με το Ισραήλ ως πολλαπλασιαστή ισχύος, ιδίως σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, όπως τα μη επανδρωμένα συστήματα, η αεράμυνα και οι σύγχρονες εφαρμογές επιτήρησης.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην εκπαίδευση και επιχειρησιακή ετοιμότητα, με αναφορά στη συνεχιζόμενη συνεργασία των δύο χωρών σε επίπεδο ενόπλων δυνάμεων. Η κοινή αντίληψη είναι ότι η ανταλλαγή εμπειρίας από διαφορετικά επιχειρησιακά περιβάλλοντα ενισχύει την προσαρμοστικότητα και την αποτελεσματικότητα των στρατιωτικών δομών, σε μια εποχή όπου οι απειλές αποκτούν ολοένα και πιο σύνθετο χαρακτήρα.

Παράλληλα, στο τραπέζι τέθηκαν ζητήματα ασφάλειας κρίσιμων υποδομών, που συνδέονται άμεσα με την άμυνα και τη στρατηγική σταθερότητα. Οι δύο πρωθυπουργοί συμφώνησαν ότι η προστασία ενεργειακών, μεταφορικών και επικοινωνιακών δικτύων αποτελεί βασικό στοιχείο της σύγχρονης αμυντικής αντίληψης, ιδίως υπό το πρίσμα υβριδικών απειλών και κυβερνοεπιθέσεων.

Σε πολιτικό επίπεδο, η χθεσινή συνάντηση επιβεβαίωσε ότι η αμυντική συνεργασία Ελλάδας και Ισραήλ δεν περιορίζεται σε συγκυριακές ανάγκες, αλλά βασίζεται σε μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό.

Άμυνα

Στον τομέα της άμυνας, η τριμερής αποκτά όλο και πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο, χωρίς ωστόσο να μετασχηματίζεται σε επίσημη στρατιωτική συμμαχία. Οι τρεις χώρες αντιλαμβάνονται τη συνεργασία τους ως παράγοντα αποτροπής και σταθερότητας, σε μια περιοχή όπου οι στρατιωτικές ισορροπίες μεταβάλλονται ταχύτατα.

Κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, ανταλλαγή τεχνογνωσίας και επιχειρησιακή συνεργασία αποτελούν ήδη μέρος της ατζέντας. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, η συνεργασία με το Ισραήλ προσφέρει πρόσβαση σε προηγμένες τεχνολογίες άμυνας και εμπειρία σε σύγχρονα επιχειρησιακά περιβάλλοντα. Για το Ισραήλ, η σύμπραξη με δύο κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενισχύει τη στρατηγική του εμβέλεια και δημιουργεί πολιτικά ερείσματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η αμυντική διάσταση της τριμερούς λειτουργεί έτσι περισσότερο ως πλατφόρμα συντονισμού παρά ως σχήμα ευθείας αντιπαράθεσης με τρίτους παίκτες της περιοχής.

Κατασκευαστικές στη Γάζα

Η συνάντηση που είχε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Παλαιστίνιο Πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς στη Ραμάλα αποκτά ιδιαίτερη πολιτική σημασία, καθώς ήταν η πρώτη επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού στην Παλαιστινιακή Αρχή μετά από δέκα χρόνια. Κεντρικός άξονας των συνομιλιών ήταν η επόμενη ημέρα για τα παλαιστινιακά εδάφη, με έμφαση στην ανάγκη ανοικοδόμησης και θεσμικής ενίσχυσης, μετά τις εκτεταμένες καταστροφές και τη βαθιά ανθρωπιστική κρίση που έχει προκαλέσει η συνεχιζόμενη σύγκρουση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να συμβάλει ουσιαστικά σε πρωτοβουλίες ανοικοδόμησης, τόσο σε επίπεδο υποδομών όσο και σε τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η δημόσια διοίκηση.

Η ελληνική πλευρά έθεσε στο τραπέζι την ανάγκη η ανοικοδόμηση να μην περιοριστεί σε αποσπασματικές παρεμβάσεις, αλλά να ενταχθεί σε ένα συνολικό σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης, με διεθνή εποπτεία και θεσμική συνέχεια. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα εμφανίζεται πρόθυμη να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ της Παλαιστινιακής Αρχής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή της ιδιότητα για τη mobilization πόρων και τεχνογνωσίας.

Ο Μαχμούντ Αμπάς, από την πλευρά του, τόνισε ότι χωρίς πολιτική προοπτική και χωρίς σαφή δέσμευση της διεθνούς κοινότητας, η ανοικοδόμηση κινδυνεύει να παραμείνει ευχολόγιο. Υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης των παλαιστινιακών θεσμών και τη δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέψουν την επιστροφή στην κανονικότητα, τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά.

Η συνάντηση ανέδειξε επίσης τη θέση της Ελλάδας υπέρ της λύσης των δύο κρατών, ως προϋπόθεση για διαρκή ειρήνη και σταθερότητα. Στο παρασκήνιο, η Αθήνα επιχειρεί να αναβαθμίσει τον ρόλο της ως αξιόπιστου συνομιλητή που μπορεί να συμβάλει όχι μόνο στη διαχείριση της κρίσης, αλλά και στη διαμόρφωση ενός ρεαλιστικού πλαισίου για την ανοικοδόμηση και την επόμενη ημέρα στην περιοχή.

Διαβάστε επίσης

Μητσοτάκης μετά την τριμερή: Στρατηγική βαρύτητα έχει η συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ

Μητσοτάκης: Συναντήθηκε με τον Νετανιάχου – «Θα συνεχίσουμε να ενισχύουμε τις σχέσεις Ισραήλ – Ελλάδας»

Προειδοποίηση Νετανιάχου στην Τουρκία: Όσοι θεωρούν ότι θα αναβιώσουν αυτοκρατορικές φιλοδοξίες στην περιοχή θα διαψευστούν