Βrexit: Ένα θρίλερ δίχως τέλος- Γιατί η Ευρώπη επιμένει να παρατείνει το διαζύγιο με την Βρετανία;

Μια μάχη στον πόλεμο του Brexit κέρδισε για πρώτη φορά, το τελευταίο διάστημα, ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ανακοίνωσε επίσημα ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ντόναλντ Τουσκ, δέχθηκε να δώσει μια ακόμη παράταση για την έξοδο της Βρετανίας από την Ένωση.

Το φιάσκο του Brexit, λοιπόν, θα έχει και συνέχεια, παρ’ ότι μετρά ήδη 3 χρόνια αδιεξόδου, με την βρετανική πλευρά να επικεντρώνεται στις επερχόμενες πρόωρες εκλογές της 12ης Δεκεμβρίου, που ψηφίστηκαν χθες από την Βουλή των Κοινοτήτων και, από την άλλη, ευρωπαικούς ψιθύρους να αναρωτιούνται ποιοι είναι στ’ αλήθεια οι λόγοι για τους οποίους η Ευρώπη παρουσιάζεται τόσο ελαστική στο ζήτημα του Brexit.

Το χρονικό του Brexit

Υπενθυμίζεται ότι η μακρά ιστορία του Brexit ξεκίνησε στις 23 Ιουνίου 2016, όταν οι Βρετανοί πολίτες αποφάσισαν με δημοψήφισμα ότι επιθυμούν η χώρα τους να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι επικεφαλής της Ένωσης αποφάσισαν να κάνουν δεκτή την επιθυμία των Βρετανών και συνεργάστηκαν με το Λονδίνο, ώστε να οργανώσουν όλα τα απαραίτητα βήματα για το αργότερα λεγόμενο Brexit.

Η πρώτη ημερομηνία που είχε δοθεί για να πραγματοποιηθεί η έξοδος της χώρας από την Ένωση ήταν η 29η Μαρτίου 2019. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η επιθυμία των Βρετανών να αποχωρήσει η χώρα τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράστηκε ξεκάθαρα μέσω του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, στην πράξη η Βρετανία δεν πραγματοποιούσε τη μεγάλη έξοδο.

Η Ευρώπη έδωσε μια παράταση στους Βρετανούς με στόχο να αποτραπεί μια «άτακτη» έξοδος, η οποία θα προκαλούσε ποικίλα προβλήματα και στις δύο πλευρές. Ως νέα ημερομηνία του Brexit ορίστηκε η 31η Οκτωβρίου. Η Βρετανία, όμως, για άλλη μια φορά δεν τα κατάφερε, όχι γιατί δεν πέτυχε συμφωνία με τις Βρυξέλλες, αλλά γιατί ο Βρετανός πρωθυπουργός έπρεπε να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς του «δαίμονες» και συγκεκριμένα τους βουλευτές της Βουλής των Κοινοτήτων, για τους οποίους ο Μπόρις Τζόνσον δεν ήταν ποτέ το αγαπημένο παιδί.

Αυτή την εσωτερική διαμάχη την «πληρώνει», όμως, τώρα η Ευρώπη, καθώς αναγκάστηκε να συναινέσει σε μια νέα παράταση, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποφευχθούν τα χειρότερα.

Η στάση της Βουλής των Κοινοτήτων αυτά τα τρία χρόνια που διαρκεί η διαδικασία του «διαζυγίου» των δύο πλευρών είναι πραγματικά άξια σχολιασμού, καθώς δεν δείχνει να συνεργάζεται για την έξοδο, που οι ίδιοι οι πολίτες ζήτησαν από μια Ένωση που ανοίγει, πια, διάπλατα την πόρτα στην Βρετανία. Φαινομενικά τουλάχιστον.

Μια δημοσίευση στο Twitter που έκανε το γύρο του κόσμου σκιαγραφεί με τον καλύτερο τρόπο την κατάσταση, η οποία φαίνεται να επικρατεί τώρα. «Βρισκόμαστε στο έτος 2192. Ο Βρετανός πρωθυπουργός επισκέπτεται τις Βρυξέλλες για να ζητήσει μια ακόμα παράταση για το Brexit. Κανείς δεν θυμάται πώς ξεκίνησε αυτό το έθιμο κι όμως συγκεντρώνει τουρίστες από ολόκληρο τον κόσμο», αναφέρει χαρακτηριστικά το κωμικό σχόλιο για το Βrexit.

Η προκήρυξη των εκλογών στην Βρετανία ως απέλπιδα προσπάθεια επίλυσης του αδιεξόδου

Η Βουλή των Κοινοτήτων προσπάθησε και κατάφερε να περάσει μια τροπολογία, με την οποία η χώρα θα οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές πριν τα Χριστούγεννα.  Οι πρόωρες εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο, σαν από κακό χιούμορ των Βρετανών, θα προκηρυχθούν την 12 Δεκεμβρίου, ημερομηνία κατά την οποία ξεκινά το χειμερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η Ευρώπη ευελπιστεί ότι το βήμα αυτό θα είναι και το καθοριστικό, ώστε να δοθεί μια οριστική λύση και να μπορέσει, στη συνέχεια, να επικεντρωθεί στο βασικότερο ζήτημα που την απασχολεί: τον επόμενο προϋπολογισμό της.

Και καθώς εκτυλίσσονται όλα αυτά, μένει νωπή ακόμη η πρώτη απόφαση της Γαλλίας να προσπαθήσει να μπλοκάρει μια νέα παράταση στην έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, προκαλώντας ερωτήματα για το σκεπτικό πίσω από την στάση αυτή. Η Γαλλία δεν κατάφερε να περάσει τη θέση της, καθώς είχε προηγηθεί, από πλευράς της, η άσκηση βέτο ενάντια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας.

Ο βασικότερος, ωστόσο, λόγος της αποτυχημένης «επανάστασης» της Γαλλίας έναντι στην νέα παράταση προς την Βρετανία ήταν ότι είχε απέναντί της το σύνολο της Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα τα 26 κράτη- μέλη, αλλά και τα τρία βασικά θεσμικά όργανα της ΕΕ, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σχεδόν όλη η Ευρώπη, επομένως, θεωρούσε αυτονόητη την αποδοχή του νέου αιτήματος για παράταση του Brexit.

Το ερώτημα είναι αν έχει αλλάξει κάτι από την προηγούμενη φορά που η Ευρώπη αποφάσισε να δώσει χρόνο στην Βρετανία να αποχωρήσει ήσυχα από τους 27, μια απόφαση, που όπως όλα δείχνουν πλέον, απέτυχε. Από τότε μέχρι τώρα, τίποτε δεν έχει αλλάξει σημαντικά, ώστε να προμηνύει ότι αυτή τη φορά, τα πράγματα θα είναι διαφορετικά και η νέα παράταση θα είναι ουσιαστικής σημασίας και θα πετύχει τον σκοπό της, που είναι η αποφυγή ενός «άτακτου» Brexit.

Κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει, επίσης, αν η νέα ημερομηνία εξόδου θα είναι οριστική και αμετάκλητη ή εάν η Ευρώπη προτίθεται να συνεχίσει το θρίλερ του Brexit για ακόμη περισσότερο διάστημα. Αν δεν επιτευχθεί έξοδος ούτε και κατά τη νέα δοθείσα ημερομηνία, πάντως, όλα «μυρίζουν» σοβαρό αδιέξοδο, ενώ αποσπούν την Ευρώπη από τα πραγματικά της ζητήματα.

Γάλλοι διπλωμάτες υποστηρίζουν, πάντως ότι ο απερχόμενος, Πολωνός, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, μαζί με κάποια κράτη – μέλη όπως η Γερμανία, προσπαθούν να δώσουν στο Λονδίνο την ευκαιρία να παραμένει στην ΕΕ μέσω διαρκών παρατάσεων. Το Παρίσι θεωρεί αυτήν τη διαδικασία ως μια μεγάλη «φάρσα» και ζητεί να γίνει σεβαστή η ψήφος των Βρετανών πολιτών και η χώρα να εγκαταλείψει την ΕΕ όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.

Αξίζει, παράλληλα, να σημειωθεί ότι, εάν η Βρετανία εξακολουθεί να αποτελεί κράτος- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μετά την 1η Νοεμβρίου, θα πρέπει, σύμφωνα με τον κανονισμό, να προτείνει έναν ή μια Επίτροπο για την Κομισιόν της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Η εκλεγμένη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα πρέπει να βρει ένα ακόμα χαρτοφυλάκιο για έναν Βρετανό Επίτροπο, ο οποίος, βάσει του άρθρου 245 της Συνθήκης της ΕΕ, θα σταματήσει να εργάζεται «για το συμφέρον ολόκληρης της ΕΕ» μετά την 1η Φεβρουαρίου του 2020.

Οι εκτιμήσεις για το εκλογικό αποτέλεσμα στην Βρετανία

Παράλληλα, στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου, οι εξελίξεις φαίνεται να είναι καταιγιστικές. Ο διορισμένος πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον γνωρίζει ότι μπορεί να κερδίσει τις εκλογές, καθώς ο ηγέτες της αξιωματικής αντιπολίτευσης Τζέρεμι Κόρπιν είναι ο πιο αντιδημοφιλής πολιτικός των τελευταίων δεκαετιών. Οι ψηφοφόροι της Βρετανίας δεν φαίνεται να έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα αρνητικά από την «κωλοτούμπα» του Τζόνσον, που δέχτηκε όλα όσα διεμήνυε ότι δεν πρόκειται να κάνει αποδεκτά.

Παρ’ όλα αυτά, αυτό δεν σημαίνει πως αυτή θα είναι μια εύκολη κούρσα για τον Τζόνσον. Αντιθέτως, θα είναι μια αντιμαχία με πολλές προκλήσεις, δύσκολους αντιπάλους, που ενδεχομένως είναι πρόθυμοι να ενωθούν εναντίον του, αλλά και παράγοντες, των οποίων η έκβαση δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί.

Σε περίπτωση που πετύχει ευρεία νίκη, ο Τζόνσον θα έχει τα χέρια ελεύθερα για να εγκριθεί η συμφωνία αποχώρησης, στην οποία κατέληξε με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι, ωστόσο, πιθανό η αντιπολίτευση να ενωθεί για να εκτροχιάσει τη στρατηγική του, ή ακόμη και να αμφισβητήσει το Brexit. Ο Τζόνσον, πάντως, αναμένεται να χρησιμοποιήσει όλη την ενέργεια της προεκλογικής του εκστρατείας στην υπόσχεση της «υλοποίησης του Brexit».

Το Εργατικό Κόμμα, το μεγαλύτερο της αντιπολίτευσης, θέλει, σε περίπτωση νίκης του, να πετύχει μια νέα συμφωνία με την ΕΕ και να την υποβάλει στην κρίση του βρετανικού λαού. Σε περίπτωση απόρριψης της συμφωνίας σε αυτό το υποθετικό δημοψήφισμα, τότε το «διαζύγιο» με τις Βρυξέλλες θα ακυρωνόταν. Νέο δημοψήφισμα ζητά, επίσης, το αυτονομιστικό κόμμα της Σκωτίας SNP, ενώ οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες έχουν δηλώσει ξεκάθαρα ότι ζητούν απλώς την ακύρωση του Brexit.

«Στις εκλογές αυτές υπάρχουν δύο επιλογές: ο Τζόνσον ή όχι ο Τζόνσον», συνόψισε ο Τζον Κέρτις, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Στραθκλάιντ. Σημείωσε όμως ότι «προς το παρόν η τάση είναι υπέρ του πρωθυπουργού».

Οι βουλευτικές συνιστούν την πρώτη εκλογική δοκιμασία για τον πρώην δήμαρχο του Λονδίνου αφότου διαδέχτηκε την Τερέζα Μέι στην πρωθυπουργία, στα τέλη Ιουλίου. Ο υπέρμαχος του Brexit αναμένεται ότι θα δεχτεί επιθέσεις, επειδή δεν εκπλήρωσε την υπόσχεσή του να υλοποιήσει το Brexit με κάθε κόστος στις 31 Οκτωβρίου. Κινδυνεύει, όμως, να χάσει ψήφους και από τους φιλοευρωπαίους Συντηρητικούς, στη νότια Αγγλία ή τη Σκωτία, αλλά και από τους «σκληροπυρηνικούς» ευρωσκεπτικιστές, που μπορεί να ψηφίσουν το νέο κόμμα Brexit του Νάιτζελ Φάρατζ.

Το Εργατικό Κόμμα, από την άλλη, εμφανιζόταν μέχρι τώρα απρόθυμο να δεχτεί τη διεξαγωγή εκλογών και η απόφασή του να υποχωρήσει, τελικά, επικρίθηκε από ορισμένους βουλευτές του, που φοβούνται ότι θα υποστούν βαριά ήττα. Με τις ακραίες αριστερές θέσεις του, ο ηγέτης του, ο Τζέρεμι Κόρμπιν, θεωρείται αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ακόμη και στους κόλπους του κόμματός του. Οι Εργατικοί επικρίνονται, επίσης, επειδή δεν έχουν ξεκαθαρίσει μέχρι τώρα τι στάση τηρούν απέναντι στο Brexit.

Πάντως, στις εκλογές του 2017 ο Κόρμπιν εξέπληξε καθώς συγκέντρωσε ποσοστό μεγαλύτερο από όσο προέβλεπαν οι επικριτές του, επικεντρώνοντας την προεκλογική εκστρατεία του στις ελλείψεις των δημόσιων υπηρεσιών και όχι στην αποχώρηση από την ΕΕ. Ο Τζον Κέρτις θεωρεί, ωστόσο, θα χρειαστεί «ένα θαύμα» για να κερδίσουν τις εκλογές οι Εργατικοί. Μια ενδεχόμενη κυβέρνηση μειοψηφίας των Εργατικών θα εξαρτιόταν πλήρως από τη στήριξη του SNP και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, εξήγησε.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Britain Election Study, οι προθέσεις των ψηφοφόρων αλλάζουν πλέον με ταχύ ρυθμό, γεγονός που επιτείνει την αβεβαιότητα. Από τις βουλευτικές εκλογές του 2015 μέχρι εκείνες του 2017, το ένα τρίτο των ψηφοφόρων άλλαξε προτίμηση και έριξε την ψήφο του αλλού. Το ποσοστό των αναποφάσιστων είναι εξαιρετικά υψηλό και δεν έχει προηγούμενο στα μεταπολεμικά χρόνια, σχολίασε ο Μάθιου Γκούντγουιν, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Κεντ.

Το σίγουρο είναι ότι η δύσκολη και ατέρμονη διαδικασία εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ επισκιάζει όλα τα άλλα πολιτικά, αλλά και οικονομικά ζητήματα που απασχολούν την Ευρώπη, που έχει πολλά μέτωπα ανοιχτά. Οι εκλογές του Δεκεμβρίου στην Βρετανία πρέπει να είναι η λύση στο αδιέξοδο των τριών ετών, λύνοντας οριστικά τους δεσμούς μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ.