Jackson Hole: Το παζλ της Fed για τα επιτόκια και ο δύσκολος δρόμος των κεντρικών τραπεζιτών

Το ετήσιο συνέδριο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) στα Βραχώδη Όρη είναι συνήθως μια ευκαιρία για τους κεντρικούς τραπεζίτες και τους φίλους τους να χαλαρώσουν, να συζητήσουν μερικά περίπλοκα οικονομικά ζητήματα και στη συνέχεια να κάνουν πεζοπορία στη σκιά του Grand Teton. Ωστόσο, το φετινό που ολοκληρώθηκε το Σάββατο, περιείχε εντάσεις, καταδεικνύοντας πόσο δύσκολος είναι ο δρόμος που έχει μπροστά της η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ.

Την Παρασκευή, στην κεντρική του ομιλία στο στο Jackson Hole, ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ άφησε να εννοηθεί ότι η τράπεζα μπορεί να μειώσει τα επιτόκια ξεκινώντας από την επόμενη συνεδρίαση, τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, οι απόψεις διίστανται μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής ως προς το αν αυτή είναι η σωστή απόφαση. Ο ίδιος ο Πάουελ σημείωσε ότι η οικονομία έχει φέρει τους αξιωματούχους της Fed αντιμέτωπους με μια «δύσκολη κατάσταση».

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παλεύουν με τον πληθωρισμό, που παραμένει πάνω από τον στόχο του 2% — και μάλιστα αυξάνεται — και με μια αγορά εργασίας που εμφανίζει σημάδια αδυναμίας. Αυτή η ανησυχητική πραγματικότητα, γίνεται ακόμη πιο δύσκολη λόγω της μεγάλης αβεβαιότητας για το πώς θα εξελιχθούν αυτοί οι παράγοντες τους επόμενους μήνες.

«Λαμβάνουμε αντικρουόμενα μηνύματα σε ένα δύσκολο περιβάλλον», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Fed του Σικάγο, Όσταν Γκούλσμπι σε συνέντευξη του. «Η πιο δύσκολη δουλειά της κεντρικής τράπεζας είναι να πετύχει το σωστό timing στις μεταβατικές περιόδους».

Το συνέδριο ανέδειξε επίσης τις πολιτικές πιέσεις που βαραίνουν τη Fed. Αυτές πιθανότατα θα ενταθούν τους επόμενους μήνες, καθώς ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επιδιώκει να αφήσει το στίγμα του σε έναν από τους πιο προβεβλημένους ομοσπονδιακούς θεσμούς που μέχρι στιγμής έχουν ξεφύγει από τις προσπάθειές του για αναμόρφωση.

Την ώρα που ο Πάουελ εκφωνούσε την ομιλία του το πρωί της Παρασκευής, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα απολύσει τη διοικητή της Fed, Λίζα Κουκ, αν δεν παραιτηθεί από τη θέση της λόγω πρόσφατων κατηγοριών ότι διέπραξε απάτη για στεγαστικό δάνειο. Είναι η τελευταία απόπειρα της κυβέρνησης να πιέσει τη Fed από πολλές πλευρές, καθώς ο Τραμπ ασκεί αμείλικτη πίεση για χαμηλότερα επιτόκια.

Η ασφάλεια της εκδήλωσης ήταν αισθητά ενισχυμένη σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα, νωρίς το πρωί της Παρασκευής, αστυνομικοί χρειάστηκε να απομακρύνουν ένα άτομο — τον υποστηρικτή του Τραμπ και γνωστό επικριτή της Fed, Τζέιμς Φίσμπακ — όταν αυτός επιτέθηκε φραστικά στην Κουκ.

Η πορεία των επιτοκίων

Ο Πάουελ, στην πιθανότατα τελευταία του ομιλία στο Jackson Hole ως επικεφαλής της Fed, ανέλυσε τα συγκεχυμένα σήματα που έρχονται από την οικονομία.

Ενώ η επίδραση των δασμών στις τιμές είναι πλέον ορατή, εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα για το αν αυτό θα αναζωπυρώσει τον πληθωρισμό με πιο επίμονο τρόπο, είπε. Χαρακτήρισε την τρέχουσα κατάσταση της αγοράς εργασίας — με ταυτόχρονη πτώση τόσο της ζήτησης όσο και της προσφοράς εργαζομένων — ως «περίεργη».

Παρά αυτές τις αβεβαιότητες, ο Πάουελ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μείωσης επιτοκίων στη συνεδρίαση της Fed στις 16–17 Σεπτεμβρίου, αν και το μήνυμα δεν ήταν τόσο ξεκάθαρο όσο στο περσινό συνέδριο. Τότε, η αγορά εργασίας χειροτέρευε, αλλά οι ανησυχίες για τον πληθωρισμό είχαν υποχωρήσει, και πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συμμερίζονταν την επιθυμία για άμεση μείωση. Η στήριξη δεν είναι το ίδιο ισχυρή φέτος.

Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι ο πληθωρισμός έχει κολλήσει πάνω από τον στόχο του 2% της Fed, με ορισμένους δείκτες να υποδηλώνουν ότι οι πιέσεις στις τιμές επεκτείνονται και σε προϊόντα και υπηρεσίες που δεν επηρεάζονται άμεσα από τους δασμούς. Στο μεταξύ, ενώ οι προσλήψεις έχουν μειωθεί σημαντικά το καλοκαίρι, άλλοι δείκτες της αγοράς εργασίας — όπως το χαμηλό ποσοστό ανεργίας — δείχνουν μια πιο σταθερή εικόνα.

Χωρίς σαφή εικόνα για το πώς θα εξελιχθεί η οικονομία, οι διαφωνίες των μελών της Fed σχετικά με την πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί αυξάνονται.

Οι πολιτικές διαφωνίες μπορεί να ενταθούν τους επόμενους μήνες, καθώς ο Τραμπ θα διορίζει νέα στελέχη για την κάλυψη των κενών θέσεων και η θητεία του Πάουελ στη θέση του προέδρου λήγει τον Μάιο.

Ο Τραμπ έχει ήδη επιλέξει τον Στίβεν Μίραν, επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του, για να καλύψει μια κενή θέση στο Διοικητικό Συμβούλιο της Fed, που λήγει τον Ιανουάριο.

Υπό πίεση

Η διχογνωμία ανάμεσα στα στελέχη της Fed έρχεται σε μια στιγμή που η κεντρική τράπεζα αντιμετωπίζει έντονη κριτική από τον Λευκό Οίκο.

Η Κάρεν Ντάιναν, καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, η οποία συμμετέχει τακτικά στο συνέδριο, είπε ότι δεν εξεπλάγη που οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν ήθελαν να μπουν σε πολιτικές συζητήσεις. Παρόλα αυτά, ανέφερε ότι το συνέδριο αποτέλεσε παράδειγμα για το πώς πρέπει να προσεγγίζονται τα μεγάλα οικονομικά ζητήματα.

«Φέτος είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι έχουμε μια σειρά εργασιών που βασίζονται σε σοβαρή οικονομική ανάλυση από ανθρώπους που είναι ειδικοί», είπε η Ντάιναν. «Αυτά δεν είναι προβλήματα που μπορούν να λυθούν απλώς με τη διαίσθηση ή μιλώντας με έναν περιορισμένο κύκλο ανθρώπων γύρω σου — χρειάζεται πραγματική τεχνογνωσία».

Το νέο πλαίσιο

Λιγότερη προσοχή δόθηκε στο νέο πλαίσιο που παρουσίασε ο Πάουελ στην ομιλία του.

Το κείμενο, είναι το αποτέλεσμα μιας πολύμηνης αναθεώρησης του προηγούμενου πλαισίου, που εφαρμόστηκε το 2020. Η νέα στρατηγική αφαιρεί ορισμένες διατυπώσεις που εστίαζαν πιο στενά στην προ πανδημίας πρόκληση του επίμονα χαμηλού πληθωρισμού.

Είναι μια επιστροφή στα βασικά και θέτει τη Fed σε καλύτερη θέση να επικεντρωθεί πιο ξεκάθαρα σε δύο άλλα θέματα: την μέγιστη απασχόληση και τις σταθερές τιμές, δήλωσε η Κάρολιν Πφλύγκερ, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Σχολή Δημόσιας Πολιτικής Harris του Πανεπιστημίου του Σικάγο.

Στα σχόλιά του, ο Πάουελ «τόνισε ότι η δουλειά του είναι ο πληθωρισμός και η ανεργία, και ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από μια ανεξάρτητη Fed», είπε η Πφλύγκερ. «Νομίζω ότι ο κόσμος το εκτιμά αυτό».

Παγκόσμια επίδραση

Αυτή η εκτίμηση έγινε φανερή όταν οι συμμετέχοντες στο συμπόσιο χειροκρότησαν όρθιοι τον Πάουελ, και όχι για πρώτη φορά φέτος.

Για αυτούς, η ανεξαρτησία της Fed δεν είναι μόνο ζήτημα αρχής αλλά και πρακτικότητας, αφού οι αποφάσεις που λαμβάνονται στην Ουάσιγκτον έχουν αναπόφευκτα συνέπειες πέρα από τα σύνορα των ΗΠΑ.

Το ευρώ ενισχύθηκε κατά 1% έναντι του δολαρίου μετά τις δηλώσεις του Πάουελ, προσθέτοντας στους καθοδικούς κινδύνους τον πληθωρισμό της ευρωζώνης, ο οποίος ήδη προβλέπεται να πέσει στο 1,6% το επόμενο έτος.

«Αν έρθει μια μείωση επιτοκίων και αυτή αντανακλά βραδύτερη ανάπτυξη στις ΗΠΑ, αυτό πιθανόν σημαίνει βραδύτερη ανάπτυξη και για εκείνους, δεδομένου του μεγέθους της αμερικανικής οικονομίας», δήλωσε ο Μορίς Όμπστφελντ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, αναφερόμενος στην ευρωζώνη και σε άλλες οικονομίες.