Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συνεδρίασε για το θέμα της Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (Non-Proliferation), με αφορμή την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231 (2015), το οποίο επικύρωσε το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Η συνεδρίαση ζητήθηκε από τη Δανία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Δημοκρατία της Κορέας, τη Σλοβενία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, μετά την κυκλοφορία της εξαμηνιαίας έκθεσης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στις 12 Δεκεμβρίου. Το Συμβούλιο ενημερώθηκε από την Αναπληρώτρια ΓΓ του ΟΗΕ για Πολιτικές και Ειρηνευτικές Υποθέσεις, Ρόζμαρι ΝτιΚάρλο. Αντίστοιχες ενημερώσεις πραγματοποιούνται κάθε χρόνο τον Ιούνιο και τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με το Ψήφισμα 2231.

1

Ωστόσο, η φετινή συνεδρίαση διεξήχθη υπό έντονη διαφωνία. Πρόκειται για την πρώτη ενημέρωση μετά την ενεργοποίηση του μηχανισμού “snapback” από τις χώρες Ε3 (Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο) για την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ κατά του Ιράν, κίνηση που απορρίφθηκε ως νομικά αβάσιμη από την Κίνα, τη Ρωσία και το Ιράν, υποστηρίζοντας ότι όλες οι σχετικές διατάξεις του Ψηφίσματος 2231 εξέπνευσαν στις 18 Οκτωβρίου, ημερομηνία λήξης των περιορισμών της JCPOA.

Αντίθετα, οι Ε3 και οι υποστηρικτικές χώρες υποστηρίζουν ότι μόνο οι διατάξεις αναστολής κυρώσεων εξέπνευσαν, και ότι η ενεργοποίηση του snapback ήταν νόμιμη, επαναφέροντας πλήρως το καθεστώς κυρώσεων και αναζωογονώντας την Επιτροπή Κυρώσεων 1737 και την Ομάδα Εμπειρογνωμόνων.

Λόγω αυτών των διαφωνιών, η Σλοβενία, ως Προεδρεύουσα του Συμβουλίου για τον Δεκέμβριο, δεν συμπεριέλαβε την τακτική ενημέρωση της 2231 στο πρόγραμμα εργασιών. Τα κράτη που ζήτησαν τη συνεδρίαση επέμειναν στη διεξαγωγή της, επικαλούμενα τη «συνεχιζόμενη ισχύ» του Ψηφίσματος 2231, ενώ Κίνα και Ρωσία αντέτειναν ότι το Συμβούλιο δεν έχει πλέον αρμοδιότητα. Στις 17 Δεκεμβρίου, οι Ε3 ενημέρωσαν τα εκλεγμένα μέλη, παρουσιάζοντας τους λόγους για τη συνέχιση των εξαμηνιαίων ενημερώσεων.

Η Έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ

Η ενημέρωση της κ. ΝτιΚάρλο επικεντρώθηκε στην έκθεση της 15ης Δεκεμβρίου, η οποία καλύπτει την περίοδο μετά τον Ιούνιο. Η έκθεση αναφέρει ότι οι διπλωματικές προσπάθειες για επαναφορά ή αντικατάσταση της JCPOA σταμάτησαν μετά την κλιμάκωση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ (13-24 Ιουνίου) και τον βομβαρδισμό ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από τις ΗΠΑ στις 21 Ιουνίου. Περιορισμένες επαφές συνεχίστηκαν, αλλά δεν κατέληξαν σε αμοιβαία αποδεκτή λύση.

Επισημαίνεται επίσης η τριμηνιαία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA) της 12ης Νοεμβρίου, η οποία καταγράφει σοβαρά προβλήματα επαλήθευσης μετά τις εχθροπραξίες του Ιουνίου. Ο ΟΑΕΑ απέσυρε προσωρινά τους επιθεωρητές του για λόγους ασφαλείας και, παρά τη συμφωνία του Καΐρου με το Ιράν για επανέναρξη των επιθεωρήσεων, η Τεχεράνη δεν παρείχε την απαιτούμενη ειδική αναφορά για την κατάσταση των υλικών και των εγκαταστάσεων. Η συνέχιση γνώσης του Οργανισμού επί βασικών αποθεμάτων, ιδίως του υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου, έχει χαθεί, γεγονός που χαρακτηρίζεται «ζήτημα σοβαρής ανησυχίας».

Στις 20 Νοεμβρίου 2025, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΕΑ υιοθέτησε απόφαση ζητώντας από το Ιράν πλήρη ενημέρωση και πρόσβαση, ενώ παράλληλα επέκτεινε την εντολή του Οργανισμού ώστε να αναφέρεται σε όλες τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Τεχεράνη απάντησε αποχωρώντας από τη συμφωνία του Καΐρου.

Στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η ΕΕ, μέσω της Εκπροσώπου της Ίντα Σαμσόν, υπενθύμισε τον κεντρικό ρόλο της JCPOA για μία δεκαετία και τόνισε ότι η ΕΕ κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για την αποτροπή της σημερινής κατάστασης.

Η κ. Σαμσόν τόνισε ότι η JCPOA και το Ψήφισμα 2231 είχαν διασφαλίσει τον ειρηνικό χαρακτήρα του ιρανικού προγράμματος και είχαν θέσει σε εφαρμογή ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης και επαλήθευσης του ΟΑΕΑ. Επεσήμανε ότι η ΕΕ ζητεί από το Ιράν την πλήρη συμμόρφωση με τις νομικές του υποχρεώσεις στη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT), ενώ εξέφρασε ανησυχία για την τρέχουσα έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τα αποθέματα ουρανίου και την κατάσταση των επιθεωρήσεων.

Η ΕΕ υπογράμμισε την ανάγκη το Ιράν να παρέχει επικαιροποιημένες και επαληθεύσιμες δηλώσεις στον ΟΑΕΑ και να επιτρέψει την πλήρη επανέναρξη των επιθεωρήσεων, τονίζοντας ότι μια μόνιμη λύση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της διπλωματίας.

Στάση της Ελλάδας

Ο Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας, Ιωάννης Σταματέκος, επανέλαβε τη δέσμευση της χώρας στο παγκόσμιο καθεστώς μη διάδοσης πυρηνικών όπλων, τονίζοντας ότι η διαφύλαξη και ενίσχυση αυτού του καθεστώτος αποτελεί τη μοναδική οδό προόδου για την περιοχή και τον κόσμο.

Ο κ. Σταματέκος εξέφρασε ανησυχία για τα ευρήματα του ΟΑΕΑ, καλώντας το Ιράν να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει τον ειρηνικό χαρακτήρα του προγράμματός του, με πλήρη εφαρμογή των υποχρεώσεων διασφάλισης και πρόσβαση στις εγκαταστάσεις του. Ειδική έμφαση δόθηκε στη σταθερή αύξηση των αποθεμάτων υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου, που στο καλοκαίρι είχαν υπερβεί τα 9.200 κιλά, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 450 κιλών εμπλουτισμένου έως 60%, ενώ η τοποθεσία τους παραμένει άγνωστη.

Η Ελλάδα τόνισε ότι η επίλυση του ιρανικού πυρηνικού ζητήματος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με διπλωματικά μέσα, εξασφαλίζοντας τον ειρηνικό χαρακτήρα του προγράμματος, ανακούφιση από τις κυρώσεις και συνεισφέροντας στην αποκλιμάκωση, την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή. Η χώρα παραμένει προσηλωμένη στην αποκλιμάκωση και στη διατήρηση ανοιχτών διαύλων διπλωματίας και διαλόγου.

Διαβάστε επίσης

Πάπας Λέων: Έκκλησή για «μια ημέρα ειρήνης, τουλάχιστον για τα Χριστούγεννα»

Ο Μπολσονάρο αποφυλακίζεται προσωρινά: Θα υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση

WSJ: Οι ΗΠΑ μετακινούν στρατεύματα και επιπλέον αεροσκάφη ειδικών επιχειρήσεων στην Καραϊβική