Όλα δείχνουν πως ο πλανήτης κατευθύνεται σε μία νέα κρίση, η οποία θα είναι πολύ πιο μεγάλη από αυτήν του 2008 – υπενθυμίζοντας πως, στα πλαίσια της καταπολέμησης της, το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. διπλασιάστηκε, ενώ έχουν συσσωρευτεί τεράστια βουνά χρεών σε πάρα πολλές χώρες. Την ίδια στιγμή, οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες έχουν καταναλώσει όλα τους τα όπλα, υιοθετώντας ακόμη και αρνητικά επιτόκια, εκτός από την εκτύπωση μεγάλων ποσοτήτων νέων χρημάτων (QE).
Η πτώση των τιμών της ενέργειας, καθώς επίσης των πρώτων υλών, ο συνήθης προάγγελος της κατάρρευσης των χρηματιστηριακών δεικτών, έχει ξεπεράσει ήδη τα επίπεδα του 2008, όσον αφορά τα περισσότερα – ενώ στην Κίνα μειώνεται σταθερά ο ρυθμός ανάπτυξης, παράλληλα με τις φούσκες που χαρακτηρίζουν πολλούς τομείς της οικονομίας της (ακίνητα, τράπεζες, χρηματιστήριο).
Πουλήστε τα αποθέματα σας
Ειδικά όσον αφορά το πετρέλαιο, δεν είναι λίγοι αυτοί που συστήνουν στις μεγάλες εταιρείες εξόρυξης της Δύσης να πουλήσουν όλα τα αποθέματα τους – η αξία των οποίων είναι πολλαπλάσια από τη χρηματιστηριακή τους (πηγή).
Αμέσως μετά να δραστηριοποιηθούν σε άλλους τομείς, αφού είναι πλέον αδύνατον να ανταγωνισθούν χώρες όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία – το κόστος των οποίων είναι εκθετικά χαμηλότερο από το δικό τους. Από το γράφημα που ακολουθεί διαπιστώνεται πόσο χαμηλότερο είναι το κόστος των ρωσικών εταιρειών, συγκριτικά με τις δυτικές – αν και φαίνεται πως έχει φτάσει ήδη στα κατώτερα όρια του.
Περαιτέρω, αρκετοί ισχυρίζονται πως τα μέταλλα ευρίσκονται πια στο ναδίρ, όσον αφορά τις τιμές τους, συγκρίνοντας τες κυρίως με το 2008. Με δεδομένο όμως το ότι, η κρίση θα αποδειχθεί κατά πολύ μεγαλύτερη, η ύφεση είναι δεδομένη, ενώ οι κεντρικές τράπεζες είναι άοπλες, τέτοιου είδους ισχυρισμοί δεν είναι καθόλου ασφαλείς – με εξαίρεση τα πολύτιμα μέταλλα, όπως ο χρυσός, η πλατίνα και το ασήμι, λόγω της προβλεπόμενης ακόμη μεγαλύτερης υποτίμησης μίας σειράς νομισμάτων.
Βέβαια, κατά την άποψη μου όλα θα εξαρτηθούν από τις Η.Π.Α. και το δολάριο – ειδικότερα, από το πείραμα της Fed και την προσπάθεια της να πείσει πως η υπερδύναμη ευρίσκεται σε πορεία ανάπτυξης. Όπως όλα όμως δείχνουν, δεν θα τα καταφέρει τελικά – με τρομακτικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.
Λογικά λοιπόν οι περισσότεροι υποστηρίζουν πως θα πρέπει να αποσυρθούν οι επενδυτές από το δολάριο, όσο πιο γρήγορα μπορούν – καθώς επίσης από τις τράπεζες, λόγω του ότι αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οπότε πολλές από αυτές δεν θα επιβιώσουν όταν καταρρεύσει.
Όσον αφορά τις μετοχές και τα ομόλογα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα χάσουν ένα μεγάλο μέρος της αξίας τους εντός των επομένων ετών – επειδή οι τιμές τους στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά και μόνο στην πεποίθηση των επενδυτών, σύμφωνα με την οποία οι κεντρικές τράπεζες θα εκτυπώνουν συνεχώς νέα χρήματα, ενισχύοντας τες.
Εν τούτοις θεωρείται αδύνατο, αφού σε μία τέτοια περίπτωση θα καταστρεφόταν εντελώς το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα – θεμέλιο του οποίου είναι η εμπιστοσύνη των ανθρώπων στα χάρτινα, χωρίς αντίκρισμα χρήματα.
Συνεχίζοντας, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας ιστορίας, δύο μόνο μακροπρόθεσμες τάσεις δεν έχουν ποτέ διαψευσθεί: η μία είναι ο πόλεμος, ενώ η άλλη η απώλεια της αγοραστικής αξίας των χρημάτων, η οποία παρατηρείται ήδη σε πολλά νομίσματα, από το ρωσικό ρούβλι έως το βραζιλιάνικο Ρέαλ.
Πάμε για μεγάλους πολέμους
Εύλογα δε υποθέτει κανείς πως εντός του επομένου χρονικού διαστήματος δεν θα βιώσουμε μόνο κοινωνικές αναταραχές, λόγω της αύξησης των χρεών αλλά, επίσης, μεγάλους πολέμους – όπως ήδη διαφαίνεται στη Μέση Ανατολή.
Εάν βέβαια συμβεί, τότε η τιμή του πετρελαίου θα εκτοξευτεί στα ύψη, ενώ η Δύση θα βυθιστεί ξαφνικά σε μία τεράστια ύφεση, η οποία θα συνοδεύεται πιθανότατα από έναν υψηλό πληθωρισμό – λόγω του συνδυασμού των χρημάτων που έχουν εκτυπωθεί, με την έκρηξη των τιμών της ενέργειας.
Σε μία τέτοια περίπτωση, τα πάγια περιουσιακά στοιχεία και οι μετοχές δεν θα ακολουθούσαν έντονα καθοδική πορεία, παρά το ότι είναι ήδη υπερτιμημένα – αφού κανένας δεν θα θέλει να διατηρεί μετρητά χρήματα στις τράπεζες, φοβούμενος τη ραγδαία απώλεια της αγοραστικής τους αξίας.
Συμπερασματικά λοιπόν είναι αδύνατες οι προβλέψεις, σε μία εποχή όπως η εξαιρετικά αβέβαιη σημερινή – αφού όλα είναι δυνατόν να συμβούν, ανάλογα το τι θα προηγηθεί. Στα πλαίσια αυτά, οφείλει να είναι κανείς πάρα πολύ προσεκτικός με τις τοποθετήσεις του – οι οποίες δεν μπορούν να είναι μακροπρόθεσμες.
Άρης Οικονόμου, Senior Analyst (finance & markets)
