Αντώνης Κεφαλάς
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Επιφανειακά εύκολα ερμηνεύεται ως μία οικονομική απόφαση. Στην ουσία, όμως, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να συγκρατήσει την έκταση των διαφορών που ήδη παρατηρούνται στο κόστος δανεισμού ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, είναι βαθιά διορατική και πολιτική.
Σε αντίθεση με τις άλλες κεντρικές τράπεζες η ΕΚΤ αντιμετωπίζει πρωταρχικά το πρόβλημα του εισαγόμενου πληθωρισμού. Γνωρίζει, λοιπόν, ότι η αύξηση των επιτοκίων στην οποία παρασύρονται οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες δεν πρόκειται να λύσει το συγκεκριμένο πρόβλημα παρά μόνο, ίσως, με κόστος την σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης και την επώδυνη αύξηση της ανεργίας.
Στην ηγεσία της ΕΚΤ η Christine Lagarde περπατά στα αχνάρια της πολιτικής οικονομίας του Mario Draghi. Δεν θέλει να διακινδυνεύει τα πολιτικά προβλήματα που θα προκύψουν από την ύφεση και την ανεργία. Προβλήματα με έντονη κοινωνική διάσταση που έχουν κάθε δυνατότητα να δοκιμάσουν σκληρά την ενότητα της Ευρώπης.
Πριν από 40 χρόνια, στην εποχή του Paul Volcker, η βαθιά ύφεση και η μεγάλη άνοδος της ανεργίας θεωρούντο όπλα αποδεκτά στην μάχη κατά του πληθωρισμού. Ακόμη και σήμερα, υπάρχει σωρεία θαυμαστών του τότε διοικητή της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ. Το κοινωνικό κόστος της πολιτικής του δεν λαμβάνεται υπόψη. Σημασία έχει ότι τιθάσευσε τον πληθωρισμό.
Η Lagarde έχει την πλήρη συνείδηση ότι μπορεί οι ιέρακες της νομισματικής ορθοδοξίας να πλειοψηφούν στις θέσεις ηγεσίας, αποτελούν όμως μία τραγικά μικρή και πολύ μακριά από την πραγματικότητα του κόσμου μειοψηφία.
Η Ευρώπη μπορεί να είχε γρήγορες αντιδράσεις στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Να επέδειξε συνοχή στις αποφάσεις της. Και να αντέδρασε θετικά στον αμυντικό τομέα. Καθώς ο χρόνος κυλά όμως η εικόνα αρχίζει να σκοτεινιάζει. Δεν είναι μόνο η Ουγγαρία που εκβιάζει. Είναι και η Γαλλία που ανησυχεί για τις αντιδράσεις του Ρώσου δικτάτορα αν αυτός… ταπεινωθεί. Είναι η Πολωνία που βογκά από το βάρος των προσφύγων.. Είναι η Γερμανία που δεν θέλει να εμπλακεί σε κινήσεις προκλητικές για την Ρωσία. Είναι και η ελληνική ναυτιλία που επιδίδεται στο πάντα αγαπημένο της σπορ του σπασίματος των εμπάργκο.
Γνωρίζει, εξάλλου, η ΕΚΤ ότι οι περισσότερες χώρες βγαίνουν από την λαίλαπα της πανδημίας αδυνατισμένες και με εξαιρετικά περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο. Η χειροτέρευση της κατάστασης ισοδυναμεί με λάδι στην φωτιά. Και η ΕΚΤ έχει την διορατικότητα να προβλέπει ότι οι καταστάσεις εύκολα θα χειροτερέψουν.
Μπορεί η Ευρώπη να μην αντιμετωπίζει την προοπτική ενός λιμού, αλλά ελλείψεις θα υπάρξουν. Οι κυρώσεις παγιώνουν το υψηλό κόστος της ενέργειας. Οι αμυντικές δαπάνες αυξάνουν το χρέος και έτσι την πίεση για σκληρή δημοσιονομική πολιτική. Σε όλες τις περιπτώσεις αυτοί που θίγονται άμεσα και καθοριστικά είναι οι οικονομικά πιο αδύναμοι. Σε έναν κόσμο όπου οι ανισότητες αποτελούν πλέον την χειρότερη νάρκη στην πολιτική σταθερότητα και την κοινωνική συνοχή, οι εξελίξεις που έρχονται θα θέσουν σε αμφισβήτηση την ευρωπαϊκή ενότητα.
Η ΕΚΤ, λοιπόν, επεμβαίνει εκεί που μπορεί—εκεί που μετρά. Θα χρησιμοποιήσει τα πολλαπλά και αποτελεσματικά μέσα που διαθέτει για να περιορίσει την αύξηση του κόστους δανεισμούς για τα πιο ευάλωτα κράτη-μέλη της. Θα δώσει, έτσι, την δυνατότητα να υπάρξει ένας ελάχιστος δημοσιονομικός χώρος που θα χρησιμοποιηθεί για να απαλυνθούν οι επιπτώσεις της κρίσης, εκεί όπου ο πόνος είναι μεγαλύτερος.
Η οικονομική πολιτική της σίγουρα θα την φέρει σε πορεία σύγκρουσης με πολλούς κρατικούς και τραπεζικούς κύκλους. Αποτελεί, όμως, ένα φωτεινό παράδειγμα κοινωνικής ευαισθησίας και πολιτικού ρεαλισμού για τον οποίο κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον η Ευρώπη θα είναι ευγνώμων.
