Η σοβαρή προοπτική μίας νέας παγκόσμιας ύφεσης

Πέρα από την ελκυστικότητα της συζήτησης για την τεχνολογία – από το metaverse και τα avatar μέχρι το quantum computing – το θέμα που συγκέντρωσε την προσοχή όλων στο Davos 2022, ήταν η προοπτική μίας παγκόσμιας ύφεσης. Κανένας δεν αναφέρθηκε σε κρίση της τάξης του 2008. Η παγκοσμιοποίηση, όμως, δείχνει σαφή σημάδια επιβράδυνσης και είναι πολύ πιθανό ότι στο β΄ μέρος του 2022 θα δούμε και τις τρεις μεγάλες οικονομίες, ΗΠΑ, Κίνα και Ε.Ε., να περνούν σε φάση σοβαρής επιβράδυνσης – πιο πιθανό σε φάση ύφεσης.

Τα σημάδια στις ΗΠΑ είναι αρκετά σαφή. Στην περίοδο του πρώτου τετράμηνου του 2022, η πτώση των τιμών των μετοχών οφείλονταν στην άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων, καθώς είχε επικρατήσει η βεβαιότητα ότι η κεντρική τράπεζα θα αύξανε τα επιτόκια της. Η αύξηση των επιτοκίων σημαίνει ότι μειώνεται η παρούσα αξία των μελλοντικών κερδών, οπότε και η πτώση των μετοχών. Τον Μάιο, όμως, και οι τιμές των μετοχών και οι αποδόσεις των ομολόγων  κινήθηκαν καθοδικά – γεγονός που ιστορικά προμηνύει ύφεση.

Στις ΗΠΑ, κατά κανόνα, μία άνοδος των πωλήσεων οδηγεί σε αναλογικά μεγαλύτερη άνοδο των κερδών. Η σχέση, όμως, λειτουργεί και αντίστροφα, γεγονός σημαντικό διότι ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν υψηλές αυξήσεις κόστους.

Στη βάση αυτή η προοπτική της ύφεσης στις ΗΠΑ από το 4ο τρίμηνο του 2022 και μετά δεν είναι ευκαταφρόνητη.

Η εικόνα είναι ακόμη πιο ζοφερή στην Κίνα. Η πολιτική του zero-covid έχει ήδη οδηγήσει σε μείωση της βιομηχανικής παραγωγής. Προοπτική χαλάρωσής της δεν υπάρχει. Είναι γενική η πεποίθηση ότι θα συνεχιστεί και το 2022.

Παράλληλα, η προσπάθεια του ΚΚΚ να αναμορφώσει το σύστημα του κρατικού καπιταλισμού έχει δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα, ιδιαίτερα μάλιστα στους δύο τομείς που μέχρι σήμερα ήταν οι πιο δυναμικοί της Κινέζικης οικονομίας: στην τεχνολογία και στα ακίνητα (real estate). Ήδη παρατηρείται εκροή ξένων κεφαλαίων, ενώ οι μετοχές των κινέζικων εταιρειών διαπραγματεύονται με έκπτωση περίπου 40% – 45% σε σύγκριση με τις αντίστοιχες της Αμερικής.

Το ΚΚΚ επιχειρεί να αντιμετωπίσει στον ιδιωτικό τομέα το διπλό πρόβλημα των ανισοτήτων και των μονοπωλίων. Στον δημόσιο τομέα την αναποτελεσματικότητα των κρατικών επιχειρήσεων. Και στους δύο τομείς το συσσωρευμένο χρέος. Στην προσπάθεια αυτή χρησιμοποιεί ένα  μίγμα προστίμων, κανόνων και διώξεων που αποθαρρύνουν την καινοτομία, ελέγχουν τον δυναμισμό και  αυξάνουν τα κόστη.

Η προοπτική είναι ότι οι πολιτικές αυτές θα συνεχιστούν και μετά την επανεκλογή του Xi Ji Ping, οπότε—όπως παρατηρεί ο Economist–  για πρώτη φορά μετά το 1990 ο ρυθμός ανάπτυξης των ΗΠΑ μπορεί να είναι υψηλότερος αυτού της Κίνας. Ο συνδυασμός της διπλής πολιτικής για την αναμόρφωση του συστήματος και τον έλεγχο της πανδημίας φαίνεται να φέρει την ευθύνη γι’ αυτό.

Η Ευρώπη, τέλος, ήδη βρίσκεται αντιμέτωπη με μείωση των λιανικών πωλήσεων, πιθανότατα απόρροια της μειωμένης αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών λόγω της μεγάλης αύξησης του κόστους της ενέργειας.

Στον καμβά που περιγράφεται εδώ, οφείλουμε κατ’ αρχάς να προσθέσουμε την αρνητική επίδραση των κυρώσεων, την κρίση στον τομέα των τροφίμων και τους ευρύτερους φόβους για γεωπολιτική σύγκρουση, με το επίκεντρο της να μεταφέρεται από την Ουκρανία στην Ταϊβάν.

Αρνητική εξέλιξη, έτσι κι αλλιώς, είναι η εμμονή στον σκληρό έλεγχο των δημοσιονομικών και του χρέους, τη στιγμή όπου η παγκόσμια οικονομία δεν έχει βγει από την κρίση της πανδημίας (ήδη στις ΗΠΑ οι αρμόδιες αρχές μιλούν για νέα μετάλλαξη που συνδυάζει την Δέλτα με την Όμικρον και δεν ανιχνεύεται σε όσους έχουν νοσήσει από την Όμικρον) και η απότομη τεράστια αύξηση στο κόστος της ενέργειας απαιτεί την υιοθέτηση νέων μέτρων στήριξης.

Η άμεση προοπτική, λοιπόν, είναι ότι η παγκόσμια οικονομία σταδιακά διολισθαίνει προς την ύφεση – στην καλύτερη περίπτωση στην στασιμότητα – ενώ ζωντανό παραμένει το φάσμα του στασιμοπληθωρισμού.

Διαβάστε επίσης

Το παρελθόν ως πρόλογος