Δημοκρατία και πληθωρισμός

Τέσσερις φορές έχει αυξήσει το επιτόκιο κατά 0.75 μονάδες βάσης η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ και προειδοποιεί ότι…ο πόνος θα συνεχιστεί. Αν στην αρχή η τράπεζα φάνηκε επιφυλακτική, εκτιμώντας ότι η ομαλοποίηση των σοκ παραγωγής θα περιόριζε τον πληθωρισμό, τώρα έχει διανύσει όλη την απόσταση στον απέναντι πεζοδρόμιο. Η επιφυλακτικότητα μετατράπηκε σε επιθετικότητα, καθώς ο διοικητής της Jerome Powell θεωρεί πως έσφαλε καθυστερώντας.

Δυστυχώς το πρόβλημα ξεπερνά τα στενά όρια τα οποία θέτει η FED. Έγινε παγκόσμιο. Δεν είναι μόνο οικονομικό είναι και βαθύτατα πολιτικό. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι με αναφορά στις εκλογές τις 11ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ ο πρόεδρος Biden μίλησε για δημοκρατία που δέχεται επίθεση.

Όπως τονίζουν οι σχετικές αναλύσεις, το 60% των Αμερικανών πολιτών θα έχει ως έναν από τους υποψηφίους, άτομο που εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι οι εκλογές του 2020 ήταν νόθες και αρνείται να δεχτεί το αποτέλεσμα τους.

Με άλλα λόγια ένα σημαντικό κομμάτι της Αμερικανικής κοινωνίας, που εκπροσωπείται επίσημα από το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων, δεν δέχεται την νομιμότητα της κυβέρνησης που το κυβερνά. Πρόκειται για ένα βίαιο και φωνακλάδικο μέρος του κοινωνικού συνόλου που βλέπει την κατάκτηση της πλειοψηφίας στην Βουλή των Αντιπροσώπων και στην Γερουσία ως το πρώτο βήμα για την επαναφορά του Tramp στην εξουσία αλλά και για την υιοθέτηση αντιποίνων κατά των μελών και οπαδών του Δημοκρατικού κόμματος.

Μέχρι πριν από περίπου 15 ημέρες, οι εκτιμήσεις ήταν πως οι Δημοκρατικοί είχαν ελπίδες να κρατήσουν τον έλεγχο και των δύο νομοθετικών σωμάτων. Η κατάσταση της οικονομίας, όμως, άλλαξε την δυναμική. Τώρα θεωρείται πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα κερδίσουν την Βουλή, ενώ το θέμα της Γερουσίας παίζεται.

Η οικονομία των ΗΠΑ διέρχεται μία κάπως ανώμαλη φάση. Η ανεργία είναι στο ναδίρ, καθώς κάθε μήνα δημιουργούνται πάνω από 200.000 νέες θέσεις εργασίας. Η ζήτηση είναι σταθερά υψηλή. Στο τρίτο τρίμηνο του 2022 ο ρυθμός ανάπτυξης έφτασε το 2,6%, ενώ σε ετήσια βάση η διαφορά από το 2021 είναι 5,7%. Ταυτόχρονα, όμως, ο πληθωρισμός τρέχει με ρυθμό 8,2% — όταν η μακρόχρονη τάση είναι 3,3%.

Είναι σαφές ότι η σημερινή FED έχει πανικοβληθεί. Ενώ ως κεντρική τράπεζα έχει την αποστολή να διασφαλίζει και την νομισματική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη, τείνει να θυσιάσει την δεύτερη στον βωμό της πρώτης. Διακατέχεται από τον φόβο ότι θα δει μία επανάληψη της ιστορίας του επικεφαλής της Arthur Burns, που στο τέλος της δεκαετίας του 1970 δεν αντέδρασε στις πληθωριστικές πιέσεις που είχαν δημιουργήσει τα τότε σοκ παραγωγής – δηλαδή οι δύο πετρελαϊκές κρίσεις.

Με τους Αμερικανούς πολίτες να ανησυχούν για τον πληθωρισμό, οι Ρεπουμπλικάνοι ως δήθεν κόμμα της νομισματικής σταθερότητας αποκτούν ένα προβάδισμα. Το γεγονός ότι με τις μειώσεις φόρων ο Tramp δώρισε τεράστια ποσά στους πλούσιους και αύξησε κατακόρυφα το δημόσιο χρέος, δεν λαμβάνεται υπόψη. Με χονδροειδή ψέματα, ακραίο πολιτικό λόγο, συχνά βίαιες συμπεριφορές και βοηθούμενοι από τα διάφορα διοικητικά εμπόδια που περιορίζουν το δικαίωμα της ψήφου, ένα μεγάλο μέρος της Αμερικανικής κοινωνίας βαδίζει προς τον αυταρχισμό. Η οικονομική πολιτική που ακολουθεί η κεντρική τράπεζα ενισχύει αυτήν την τάση.

Πέρα από τις ΗΠΑ, το ισχυρό αμερικανικό νόμισμα είναι δίκοπο μαχαίρι για μία Ευρώπη που έτσι κι αλλιώς έχει πρόβλημα. Η ΕΚΤ επιχειρεί να εφαρμόσει ενιαία αντιπληθωριστική πολιτική σε 27 κράτη με σημαντικές μεταξύ τους διαφορές στον ρυθμό πληθωρισμού. Η διαφορά μεταξύ του χαμηλότερου και του υψηλότερου ξεπερνά τις 18 ποσοστιαίες μονάδες, γεγονός που γελοιοποιεί την πολιτική. Με τον μέσο πληθωρισμό να ξεπερνά το 9%, η κατάσταση δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη.

Όπως έχω παρατηρήσει ξανά, οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης έχουν αυτοπαγιδευτεί επειδή οι ίδιες είπαν ότι ο πληθωρισμός πρέπει να είναι 2% (άντε 3% για να μην φωνάζετε). Αν είχαν θέσει επίσημα ως ανώτατο όριο το 4% ή το 5%, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.

Η απόφαση ενός συστήματος ,που έχει παραδοθεί στην χρηματοπιστωτική παραζάλη και στην δικτατορία των αυθαίρετων αριθμών, να θυσιάσει την ανάπτυξη προκειμένου να ελέγξει τον πληθωρισμό θα παίξει ρόλο στις εκλογές της 11ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ. Αν το αποτέλεσμα ευνοήσει το κόμμα του Tramp, τότε η δημοκρατία θα έχει κάνει πολλά βήματα πίσω ως προς την λειτουργία της και το μέλλον της.

Η Ευρώπη θα δεχτεί τις επιπτώσεις – όπως πάντα. Μπορεί η Christine Lagarde να δηλώνει ότι η ευρωζώνη είναι διαφορετική από τις ΗΠΑ, αλλά αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Στις ΗΠΑ η ισχυρή συνολική ζήτηση φέρει πλέον βασική ευθύνη για τον πληθωρισμό. Στην Ευρώπη το πρόβλημα παραμένει βασικά πρόβλημα σοκ παραγωγής – όπως και στην δεκαετία του 1970 «είναι η ενέργεια χαζέ».

Με την πολιτική που ακολουθείται, οι ΗΠΑ μπορεί να περάσουν από τον πληθωρισμό στην ύφεση και μετά να βρουν ξανά τον αναπτυξιακό ρυθμό τους – η οικονομία τους είναι συνολικά πολύ πιο ευλύγιστη σε σύγκριση με την Ευρώπη.

Η Ευρώπη από την άλλη μεριά κινδυνεύει σοβαρά να περάσει από τον πληθωρισμό στον στασιμοπληθωρισμό και από εκεί σε σταθερά πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι πολιτικές επιπτώσεις θα είναι ανυπολόγιστα επικίνδυνες για την δημοκρατία και το μέλλον της.

Διαβάστε επίσης

Για να μην χαθεί η μπάλα