Οι εργαζόμενοι 55 και κάτω βρίσκονται πλέον στη ζώνη υψηλού κινδύνου για παράταση του εργασιακού τους βίου, καθώς από το 2027 τα όρια ηλικίας μπαίνουν σε τροχιά ανόδου.

Η έκθεση του ΟΟΣΑ έρχεται να σφραγίσει αυτή την πραγματικότητα, αποτυπώνοντας μια Ελλάδα που εισέρχεται σε φάση δημογραφικής ασφυξίας και αυξανόμενου κόστους γήρανσης.

1

Η κυβέρνηση, έως το τέλος του 2026, καλείται να επανεξετάσει το όριο των 67 ετών για συνταξιοδότηση με 15 χρόνια ασφάλισης ή το όριο των 62 ετών με 40 χρόνια απασχόλησης, ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής που θα αποτυπώσει η επικαιροποιημένη μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής.

Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι το όριο ζωής των Ελλήνων ακολουθεί ανοδική πορεία, γεγονός που «κλειδώνει» αυξήσεις στα ηλικιακά όρια.

Οι σημερινοί 55άρηδες δεν πρόλαβαν τις πρόωρες εξόδους των προηγούμενων γενεών, αλλά θα κληθούν να εργαστούν περισσότερο, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού που επιτείνει τη δημοσιονομική πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα.

Τα δύο σενάρια για τα όρια

Αν επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη για αύξηση κατά 1,5 έτος έως το 2030, η ηλικία των 62 –που ισχύει σήμερα με 40 χρόνια ασφάλισης– μπορεί να ανέβει σταδιακά μέχρι τα 63,5, ενώ το όριο των 67 θα κινηθεί αναλόγως για όσους αποχωρούν με 15ετία.

Το μεγάλο ερώτημα είναι ο τρόπος εφαρμογής:

• Σταδιακά, με μικρά ετήσια βήματα όπως συνέβη την περίοδο 2015–2021.

• Εφάπαξ, με ενιαία αύξηση από την 1η Ιανουαρίου 2027.

Σήμερα ισχύουν μόνο δύο «πύλες» εξόδου: στα 62 με 40 χρόνια ασφάλισης και στα 67 με 15 χρόνια, αφού όλες οι μεταβατικές διατάξεις καταργήθηκαν με τον Ν. 4336/15.

Τεκμηρίωση από τον ΟΟΣΑ: γιατί θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας

Την προοπτική αύξησης των ορίων επιβεβαιώνει και η νέα έκθεση «Pensions at a Glance 2025» του ΟΟΣΑ, η οποία αναδεικνύει ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα πραγματικά όρια συνταξιοδότησης διεθνώς (62 έτη), όταν πολλές ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται ήδη στα 66–67.

Παράλληλα:

• Η χώρα οδεύει προς αναλογία 70 ηλικιωμένων για κάθε 100 εργαζομένους το 2050.

• Ο δείκτης γονιμότητας αναθεωρείται χαμηλότερα, στο 1,44.

• Οι δαπάνες συντάξεων υπερβαίνουν το 16% του ΑΕΠ.

• Η ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης προβλέπεται να αυξηθεί από τα 62 στα 66, καθώς η έξοδος στα 62 χωρίς ποινή θα απαιτεί 40 χρόνια εργασίας.

Με αυτά τα δεδομένα, ο Οργανισμός επισημαίνει ότι χωρίς μεγαλύτερη παραμονή στην αγορά εργασίας, το ασφαλιστικό θα απαιτεί όλο και περισσότερους δημόσιους πόρους από έναν ολοένα μικρότερο αριθμό εργαζομένων.

Επομένως, οι σημερινοί 55άρηδες –και ακόμη περισσότερο οι 50άρηδες– θα βρεθούν αναπόφευκτα στο επίκεντρο των αλλαγών.

Η αύξηση των ορίων δεν σημαίνει εξασφαλισμένη απασχόληση

Ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος υπογραμμίζει ότι η συζήτηση για την αύξηση των ορίων ηλικίας δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να απαντά στο κρίσιμο ζήτημα της απασχόλησης σε μεγαλύτερες ηλικίες.

«Οποιαδήποτε συζήτηση αύξησης των ορίων ηλικίας σε σχέση με το δημογραφικό θα πρέπει καταρχήν να επιλύσει το ζήτημα του πώς οι άνθρωποι που υπερβαίνουν τα σημερινά γενικά όρια ηλικίας των 67 ετών θα μπορούν να απασχολούνται μέχρι και τη συμπλήρωση των νέων ορίων, είτε αυτά είναι 68, είτε 69, είτε 70», τονίζει.

«Με τα σημερινά δεδομένα, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης δεν σημαίνει ότι αυτόματα θα εξασφαλίσει απασχόληση μέχρι τα νέα μεγαλύτερα όρια ηλικίας για εκείνους που επηρεάζονται», σημειώνει, προσθέτοντας ότι η αύξηση των ορίων ως «φάρμακο» ενάντια στη δημογραφική κρίση δεν αποτελεί λύση από μόνη της.

Όπως εξηγεί, λύσεις θα αποτελούσαν πολιτικές ενεργού γήρανσης, όπως εξασφάλιση σταθερών θέσεων εργασίας και αποδοχών για εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς και επιδότηση εισφορών στις περιπτώσεις που οι εργοδότες απασχολούν άτομα σε μεγαλύτερη ηλικία.

Οι 55άρηδες στο μεταίχμιο

Σύμφωνα με τον δικηγόρο Διονύση Ρίζο, μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι σημερινοί 55άρηδες βρίσκονται σε κομβικό σημείο. Πρόκειται για όσους γεννήθηκαν μετά το 1968–1969 και δεν πρόλαβαν τις ευνοϊκές ρυθμίσεις των προηγούμενων δεκαετιών, που έδιναν έξοδο ακόμη και στα 50.

Την ίδια στιγμή, δεν είναι εντελώς εγκλωβισμένοι στα γενικά όρια των 62 και 67, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές.

Η εικόνα διαφοροποιείται ανάλογα με το αν πρόκειται για «παλαιούς» ασφαλισμένους (πρώτη ασφάλιση πριν την 1/1/1993) ή «νέους» (πρώτη ασφάλιση μετά την 1/1/1993):

• Παλαιοί ασφαλισμένοι: σε κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αξιοποιήσουν την πολυτεκνία ή τα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, με δυνατότητα αποχώρησης γύρω στα 58–60.

• Νέοι ασφαλισμένοι: έχουν ξεκάθαρο ορίζοντα, με δύο επιλογές: 62 με 40 χρόνια ασφάλισης ή 67 με 15 χρόνια.

Οι διαφορές ισχύουν επίσης μεταξύ μισθωτών ιδιωτικού τομέα, δημοσίων υπαλλήλων και ελευθέρων επαγγελματιών, με διαφορετικά «κλειδιά» για την έξοδο.

Ωστόσο, κοινό στοιχείο είναι ότι τα περιθώρια πρόωρης αποχώρησης έχουν συρρικνωθεί δραματικά. Σε αυτό το πλαίσιο, τα πλασματικά έτη αποκτούν καθοριστική σημασία. Η εξαγορά σπουδών, στρατού ή τέκνων μπορεί να συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο και να επιτρέψει πιο έγκαιρη συνταξιοδότηση. Η σωστή χρήση τους, σε συνδυασμό με τη γνώση των ειδικών προϋποθέσεων, διαμορφώνει τον πραγματικό «χάρτη» για τη γενιά των 55άρηδων.

Τι ισχύει σήμερα

Τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τους σημερινούς 55άρηδες είναι οι εξής:

• 62 έτη με συνολικά 40 χρόνια ασφάλισης, τα οποία μπορούν να συμπληρωθούν και με εξαγορά πλασματικών ετών.

• 67 έτη με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης.

1. Δημόσιο Βαρέα ΟΤΑ

Οι ασφαλισμένοι του Δημοσίου (άνδρες και γυναίκες) που ανήκουν στο καθεστώς ασφάλισης των βαρέων και εργάζονται ως μόνιμοι σε ΟΤΑ έχουν δύο σενάρια:

• Αν είχαν τουλάχιστον 12 χρόνια στα βαρέα έως 31/12/2012, τότε το όριο ηλικίας παραμένει το 58ο.

• Αν τα 12 χρόνια συμπληρώθηκαν μετά την 1/1/2013, τότε το όριο ηλικίας είναι το 60ό.

Παράδειγμα: Δημοτικός υπάλληλος με 12 χρόνια βαρέα το 2011, που συνεχίζει στην καθαριότητα, κατοχυρώνει έξοδο στα 58. Μπορεί να φύγει από τον Νοέμβριο του 2028.

Πρόωρες συντάξεις

Οι δημόσιοι υπάλληλοι (άνδρες και γυναίκες) μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη/πρόωρη στα 62, αρκεί να έχουν 25 χρόνια ασφάλισης (με εξαγορά πλασματικών).

Παράδειγμα: Υπάλληλος με 25ετία το 2020, γεννημένος τον 2/1969, κατοχυρώνει δικαίωμα στα 62 (2/2031).

Μητέρες με 20ετία και τρία+ τέκνα

Τρίτεκνες (ή πολύτεκνες) μητέρες δημόσιοι υπάλληλοι που είχαν 20ετία έως το 2010 μπορούν να αποχωρήσουν οποτεδήποτε, χωρίς όριο ηλικίας.

Παράδειγμα: Δημοτική υπάλληλος, μητέρα τριών παιδιών, με 20ετία το 2010 και γεννημένη τον 12/1970, έχει δικαίωμα εξόδου άμεσα από το 2025 (55 ετών).

2. ΙΚΑ Βαρέα και ανθυγιεινά

• Με 7.500 ένσημα βαρέα και 10.500 συνολικά (μαζί με πλασματικά): μειωμένη στα 60, πλήρης στα 62. Η μείωση για έξοδο στα 60 είναι περίπου 51 € το μήνα.

• Με 3.600 βαρέα και 4.500 συνολικά: πλήρης σύνταξη στα 62.

Γυναίκες στα βαρέα

• Αν είχαν 4.500 συνολικά και 3.600 βαρέα το 2010 → πλήρης στα 55.

• Το 2011 → πλήρης στα 56.

• Το 2012 → πλήρης στα 57.

• Από 1/1/2013 και μετά → πλήρης στα 62.

Παράδειγμα: Μισθωτή που συμπλήρωσε τις 4.500 ημέρες συνολικά και 3.600 βαρέα το 2011, γεννημένη τον 2/1969, μπορεί να αποχωρήσει από τον Φεβρουάριο 2025 (56 ετών) με πλήρη σύνταξη. Στις περιπτώσεις βαρέων είναι υποχρεωτικό να έχουν συμπληρωθεί 1.000 βαρέα ένσημα τα τελευταία 17 χρόνια πριν την αίτηση.

Πρόωρες συντάξεις ΙΚΑ

Για μειωμένη/πρόωρη σύνταξη απαιτούνται:

• 15 χρόνια ασφάλισης χωρίς εξαγορά πλασματικών.

• 100 ένσημα ανά έτος την τελευταία 5ετία.

Έτσι μπορούν να αποχωρήσουν στα 62. Η μείωση είναι περίπου 130,9 € το μήνα.

3. ΟΑΕΕ (ελεύθεροι επαγγελματίες)

Οι ασφαλισμένοι στον πρώην ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ, ΤΑΕ, ΤΣΑ) έχουν δικαίωμα εξόδου μόνο με τα γενικά όρια: 62 με 40 χρόνια ή 67 με 15 χρόνια.

Παράδειγμα: Έμπορος γεννημένος τον 1/1968 θα μπορέσει να φύγει το 2030, στα 62, αν συμπληρώσει 40ετία (με εξαγορά πλασματικών).

4. ΕΤΑΑ (επιστήμονες)

Αυτοαπασχολούμενοι επιστήμονες (δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί) συνταξιοδοτούνται με τα γενικά όρια:

• 62 με 40 χρόνια (και πλασματικά).

• 67 με 15 χρόνια.

Παράδειγμα: Μηχανικός γεννημένος τον 12/1969 μπορεί να φύγει τον 12/2031, στα 62, εφόσον έχει 40ετία.

5. ΟΓΑ (αγρότες)

Και για τους αγρότες ισχύουν τα γενικά όρια: 62 με 40 χρόνια (μαζί με πλασματικά) ή 67 με 15 χρόνια.

Παράδειγμα: Αγρότης γεννημένος τον 5/1968 μπορεί να φύγει τον 5/2030, στα 62, εφόσον συμπληρώσει 40 χρόνια.

6. Νέοι ασφαλισμένοι (μετά την 1/1/1993)

Για όσους ξεκίνησαν ασφάλιση μετά το 1993 ισχύουν μόνο τα ενιαία όρια, ανεξαρτήτως φορέα:

• 62 έτη με τουλάχιστον 15 χρόνια → πρόωρη/μειωμένη σύνταξη. (Απαιτούνται 750 ημέρες ασφάλισης την τελευταία 5ετία).

• 67 έτη με τουλάχιστον 15 χρόνια → πλήρης σύνταξη.

• Τα 67 μπορούν να αποφευχθούν αν συμπληρωθούν 40 χρόνια στα 62 (τουλάχιστον 33 πραγματικά + έως 7 πλασματικά από στρατό, σπουδές, τέκνα).

Διαβάστε επίσης:

Τι αλλάζει από το 2026 στις συντάξεις: Νέοι κανόνες για την προσωπική διαφορά

Έρχονται 148.500 νέες προσλήψεις στο Δημόσιο – Τι προβλέπει το Πολυετές Πρόγραμμα για μισθούς, συντάξεις

Πρόσω ολοταχώς για μεταρρυθμίσεις: Οι φοροελαφρύνσεις, οι συλλογικές συμβάσεις και οι αλλαγές στο κτηματολόγιο