Οι γυναικείες “οδοί” του κέντρου της Αθήνας και η ιστορία πίσω από αυτές

Κόρη του μαθηματικού και αστρονόμου Θέωνα, έλαβε με τις φροντίδες του πατέρα της πολύ καλή εκπαίδευση και ταξίδεψε στην Αθήνα και στην Ιταλία. Δίδαξε φιλοσοφία και μαθηματικά και αποτέλεσε πόλο έλξης για τους διανοούμενους της εποχής ενώ έκανε και εκτενή και ουσιώδη σχόλια στα μαθηματικά έργα του Διόφαντου και του Απολλώνιου. Δυστυχώς παρότι η ίδια η Υπατία υπήρξε πολυγραφότατη κανένα από τα έργα της δεν σώζεται και έχουμε μόνο αναφορές για αυτά. Πολλοί από τους μαθητές της ανήκαν στους ανώτατους κύκλους της αριστοκρατίας της πόλης και έγιναν σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο επίσκοπος Κυρήνης Συνέσιος και ο έπαρχος της Αλεξανδρείας Ορέστης. Για το θάνατό της υπάρχουν πολλές θεωρίες για το ποιος ήταν υπεύθυνος και ποια ήταν τα κίνητρα, αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο. Πολλοί ερευνητές μάλιστα, χωρίζουν την εποχή του Παγανισμού από την εποχή του Χριστιανισμού σύμφωνα με την ημερομηνία του θανάτου της, το 415.

Η Σοφία Εγκαστρωμένου ή Καστριώτη ήταν κόρη Αθηναίου εμπόρου υφασμάτων και παντρεύτηκε τον Ερρίκο Σλήμαν, αποκτώντας λατρεία για τον τον Όμηρο και τον αρχαίο πολιτισμό της Ελλάδας. Λέγεται πως η πρώτη γνωριμία με τον Ερρίκο δεν ήταν ιδιαίτερα ρομαντική. Τον θεώρησε κοντό και δεν ήθελε να συνεχίσει μαζί του, όμως το προξενιό είχε γίνει. Θα ζούσαν μία ταραχώδη ζωή και δε θα ήταν λίγες οι φορές που η Σοφία θα τον εγκατέλειπε. Πάντα γυρνούσε. Ο Σλήμαν θα ήταν για εκείνη σύντροφος και δάσκαλος. Μαζί ανακάλυψαν τον μυθικό θησαυρό του Πριάμου. Εκτός από τις ανασκαφές, σημαντικό είναι το κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο της. Με την Καλλιρρόη Παρρέν ήταν πρωτοπόρος της γυναικείας χειραφέτησης. Στη μνήμη του συζύγου της ιδρύει σανατόριο, το σημερινό νοσοκομείο Σωτηρία. Προσέφερε στο κράτος το Μέγαρο ”Ιλίου Μέλαθρον” που αρχικά υπήρξε η μόνιμη κατοικία της.

Η Αιλία Πουλχερία (19 Ιανουαρίου 399 – Ιούλιος 453) ήταν αυτοκράτειρα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από το 450 έως το 453. Ήταν το δεύτερο παιδί του αυτοκράτορα Αρκάδιου και της αυτοκράτειρας Ευδοξίας. Η μεγαλύτερη αδελφή της, που γεννήθηκε το 397, θεωρείται ότι πέθανε νέα. Μικρότερα αδέλφια της ήταν η Αρκαδία, γεννημένη το 400, ο μελλοντικός αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β´ και η Μαρίνα, αμφότεροι γεννημένοι το 401. Η Πουλχερία ήταν γυναίκα μορφωμένη, κάτοχος αξιόλογης φιλοσοφικής και θεολογικής παιδείας. Διακρινόταν για την ευσέβεια και την εν γένει ενάρετη ζωή της. Υπήρξε προσωπικότης δυναμική, φιλόδοξη, δραστήρια και ευφυής. Χαρακτηριστικό δείγμα της ευφυίας της αποτελεί το γεγονός ότι παρουσίαζε τον άβουλο αδελφό της ως κυβερνώντα, ενώ κατ’ ουσίαν η ίδια διοικούσε το βυζαντινό κράτος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ανακήρυξε αγία την Πουλχερία. Η μνήμη της τιμάται στις 10 Σεπτεμβρίου.

Για τη ζωή της ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά. Είναι πιθανό ότι γεννήθηκε στην Ερεσό της Λέσβου. Πατέρας της αναφέρεται ο Σκαμανδρώνυμος και μητέρα της η Κλεΐς. Είχε επίσης τρεις αδελφούς, τον Λάριχο, τον Χάραξο και τον Ευρύγιο. Η Σαπφώ θεωρείται με την ποίησή της, που ήταν γραμμένη στην αιολική διάλεκτο, ως η σημαντικότερη λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας. Ο Πλάτων την ονομάζει ”σοφή” και ”δέκατη Μούσα”, ο Ανακρέων ”ηδυμελή”, ο Λουκιανός ”μελιxρόν αύχημα Λεσβίων” οι Ιουλιανός και Αντίπατρος ”θηλυκό Όμηρο” και ”τιμή Λεσβίων γυναικών”, ενώ ο Στράβων ”θαυμαστόν τέρας”. Ο Οράτιος στη 2η ωδή του μας λέει ότι ακόμα και οι νεκροί στον κάτω κόσμο ακούν τα τραγούδια της με θαυμασμό σε ιερή σιγή. Μετά τον θάνατό της στην πατρίδα της Λέσβο έκοψαν νόμισμα με τη μορφή της. Στις Συρακούσες και στην Πέργαμο στήθηκαν αγάλματά της, ενώ στις Συρακούσες κατασκευάστηκε και ένα κενοτάφιο σε ανάμνησή της.

Η Βασίλισσα Αμαλία της Ελλάδος (21 Δεκεμβρίου 1818-20 Μαΐου 1875, Μπάμπεργκ) ήταν η σύζυγος του Βασιλιά Όθωνα της Ελλάδας. Η επίσημη προσφώνηση από τη γέννησή της ήταν Δούκισσα Αμαλία – Μαρία – Φρειδερίκη, του Ολδεμβούργου, ενώ κατά τη διάρκεια της βασιλείας της (1836-1862) έλαβε το όνομα Αμαλία, Βασίλισσα της Ελλάδος. Γονείς της ήταν ο Μέγας Δούκας Παύλος Φρειδερίκος Αύγουστος του Όλντενμπουργκ και η Πριγκίπισσα Αδελαΐδα του Άνχαλτ – Βέρνμπουργκ, δουκικού Οίκου των Βάζα, δουκών επίσης του Όλντενμπουργκ. Από μικρή ηλικία είχε χάσει τη μητέρα της και ανατράφηκε από τη Βαρώνη Σέλλα. Διδάχθηκε ξένες γλώσσες, ζωγραφική, μουσική και χορό καθώς και ξιφασκία και ιππασία. Ο γάμος της με τον Όθωνα τελέστηκε στη πατρίδα της στις 10 Νοεμβρίου 1836 και το ζευγάρι έφτασε στην Αθήνα στις 2 Φεβρουαρίου 1837. Η φορεσιά της Αμαλίας, που καθιερώθηκε ως επίσημη στολή της Αυλής, ήταν βασικά η αστική φορεσιά της Πελοποννήσου που συνηθιζόταν και στην Αθήνα. Η Βασίλισσα Αμαλία πέθανε στη Βαμβέργη το 1875 και ενταφιάστηκε στο Μόναχο δίπλα στον Όθωνα.

Στην ελληνική μυθολογία η Πάνδροσος ήταν η μία από τις τρεις θυγατέρες του Κέκροπα και της Αγλαύρου. Οι αδελφές της Πανδρόσου ήταν η Έρση και η Άγραυλος ή Άγλαυρος η νεότερη, κατά μία εκδοχή και η Φοινίκη. Οι αδελφές της Πανδρόσου διέπραξαν το λάθος να ανοίξουν το καλάθι ή κιβώτιο όπου η θεά Αθηνά είχε κρύψει τον μικρό Ερεχθέα ή Εριχθόνιο και τον είχε εμπιστευθεί σε όλες τις αδελφές. Τότε είδαν μέσα ένα φίδι ή το βρέφος τυλιγμένο με φίδια. Το θέαμα αυτό τις τρόμαξε τόσο, ώστε τρελάθηκαν και γκρεμίσθηκαν από την Ακρόπολη. Μόνη τροφός του Ερεχθέα έμεινε η Πάνδροσος. Ο Ερεχθέας μεγάλωσε μέσα στον τότε ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη, που αργότερα ονομάσθηκε Ερέχθειο. Οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούσαν την Πάνδροσο ως τη γυναίκα που εφηύρε το κλώσιμο. Τη λάτρευαν στο Ερέχθειο και πίστευαν ότι γιος της από τον θεό Ερμή ήταν ο Κήρυξ, ο μυθικός γενάρχης τού πολύ γνωστού στην αρχαία Αθήνα ιερατικού γένους των ”Κηρύκων”.

Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα είχε καταγωγή από την ‘Υδρα. Γεννήθηκε μέσα στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης στις 11 Μαΐου του 1771, όταν η μητέρα της Σκεύω επισκέφτηκε τον σύζυγό της, Σταυριανό Πινότση. Παντρεύτηκε δυο φορές, στην ηλικία των δεκαεπτά με τον Σπετσιώτη Δημήτριο Γιάννουζα και στην ηλικία των τριάντα ετών με τον Σπετσιώτη πλοιοκτήτη και πλοίαρχο Δημήτριο Μπούμπουλη. Και οι δυο σκοτώθηκαν από Αλγερινούς πειρατές. Της άφησαν, ωστόσο, μια τεράστια περιουσία, την οποία ξόδεψε εξ ολοκλήρου για να αγοράσει καράβια και εξοπλισμό για την Ελληνική Επανάσταση. Η Μπουμπουλίνα σκοτώθηκε άδοξα από τον Ιωάννη Κούτση κατά τη διάρκεια συμπλοκής. Οι Ρώσοι μετά τον θάνατό της, της απένειμαν τον τίτλο της ”Ναυάρχου”, έναν τίτλο με παγκόσμια μοναδικότητα για γυναικεία μορφή.

Δώρα Δίστρια, το φιλολογικό ψευδώνυμο της Elena Ghica. Γεννήθηκε το 1828 στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας. Ο πατέρας της ήταν ο Mihai Ghica, μεγάλος διοικητής της Κραϊόβας και αργότερα υπουργός εσωτερικών και η μητέρα της η ελληνικής καταγωγής πριγκίπισσα Αικατερίνη Φωκά. Το 1849 παντρεύεται τον Ρώσο πρίγκιπα Κολτσόφ-Μασάλσκι με τον οποίο πηγαίνει να ζήσει στην Πετρούπολη. Κάνει ταξίδια, ζωγραφίζει και είναι πολυγραφότατη. Το 1854 η Αυτοκρατορική Ακαδημία Καλών Τεχνών την βραβεύει με το αργυρό μετάλλιο για το έργο της ”Έλατο και Φοίνικας”, εμπνευσμένο από ένα ποίημα του Χάινριχ Χάινε. Μετά από πέντε χρόνια εγκαταλείπει το σύζυγό της και καταλήγει το 1871 στη Φλωρεντία. Σ΄αυτήν την πόλη θα γνωρίσει τον Άγγελο ντε Κουμπερνάτις, καθηγητή των ανατολικών γλωσσών, με τον οποίο και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής της. Η Elena Ghica υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες υποστηρίκτριες της Ελλάδας.

Η Φρύνη ήταν μια διάσημη εταίρα της αρχαιότητας, ξακουστή για το φυσικό της κάλλος. Έζησε κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. στην αρχαία Αθήνα, ωστόσο καταγόταν από τις Θεσπιές της Βοιωτίας στις οποίες και φέρεται να γεννήθηκε το 371 ή το 365 π.Χ.. Ο πατέρας της λεγόταν Επικλής και το πραγματικό της όνομα ήταν Μνησαρέτη, αλλά εξαιτίας του ωχρού δέρματός της έμεινε γνωστή ως Φρύνη (το όνομα προκύπτει από το αμφίβιο φρύνος). Σχετικά με τη ζωή της διασώζονται πολλά διάσημα ιστορικά ανέκδοτα, ενώ θεωρείται πως αποτέλεσε το μοντέλο για το διάσημο άγαλμα, γνωστό ως ”Αφροδίτη της Κνίδου”, έργο του Πραξιτέλη. Ο κωμικός ποιητής Μάχων αφηγείται πως ζητούσε μια μνα για μια νύχτα. Αναφέρεται μάλιστα πως όριζε η ίδια τα χρήματα που θα έπαιρνε, ανάλογα με το πώς αισθανόταν για τον εκάστοτε πελάτη. Αν τον έβρισκε αντιπαθητικό το ποσό που θα ζητούσε ήταν υπέρογκο. Από την άλλη προσέφερε τον εαυτό της δωρεάν στο φιλόσοφο Διογένη τον Σινωπέα, επειδή θαύμαζε το μυαλό του.

Η Sophie de Marbois-Lebrun, Δούκισσα της Πλακεντίας, υπήρξε φιλελληνίδα Αμερικανογαλλίδα, κόρη Γάλλου διπλωμάτη και σύζυγος του Δούκα της Πλακεντίας (Πιατσέντσα), πόλης στη βόρεια Ιταλία που είχε κατακτήσει ο Ναπολέων το 18ο αιώνα. Η δράση της εστιάστηκε στην ενίσχυση του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων, με μεγάλη οικονομική και κοινωνική συνεισφορά κατά τα πρώτα χρόνια εδραίωσης του νεοελληνικού έθνους, εν μέσω πολιτικών ταραχών. Μετά το χαμό της πολυαγαπημένης της κόρης Ελίζας κατά την περιοδεία της στην Ασία και την επιστροφή της στην Αθήνα, πληθώρα μαρτυριών και μυθοπλασίες άρχισαν να περιβάλλουν την εκκεντρική της προσωπικότητα, καθιστώντας την παρουσία της μυστηριώδη και αινιγματική. Η ίδια απεβίωσε το 1854 σε ηλικία 69 ετών, αφήνοντας πίσω της μια σημαντική ιστορία στη συμβολή του φιλελληνισμού, καθώς και σημαντικά κειμήλια που κληροδότησε στο ελληνικό δημόσιο.

ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ: Αποτελεί όριο του μεγάλου δακτυλίου Αθηνών.

Η Louise Riencourt ήταν Γαλλίδα θαυμάστρια της Ελλάδας με έντονα φιλελληνικά αισθήματα. Ήρθε στην Αθήνα σε νεαρή ηλικία, παρά τις αντιδράσεις της οικογενείας της, και συνδέθηκε με τις σημαντικότερες οικογένειες της αθηναϊκής κοινωνίας. Διέμενε στην οδό Αμαλίας στο νούμερο 34. Τα καλοκαίρια μετακόμιζε στην Κηφισιά. Στο σαλόνι της διοργάνωνε χοροεσπερίδες με καλεσμένους βασιλείς, πρίγκιπες και αριστοκράτες της Αθήνας. Με την επιστροφή της στη Γαλλία θα παντρευτεί τον κόμη Ριανκούρ, χωρίς να σταματήσει να υποστηρίζει τα ελληνικά εθνικά δίκαια με δημοσιεύματα και πλήθος εκδηλώσεων. Πέθανε σε βαθύ γήρας στην Αθήνα στις 27 Φεβρουαρίου του 1941.

Η Δάμαρις όπως αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων, ήταν η πρώτη Αθηναία γυναίκα που πίστεψε στο κήρυγμα του αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο. Το όνομα της δεν είναι ελληνικό, αλλά εξελληνισμένος τύπος του ιουδαϊκού ονόματος “Θαμάρ”, που σημαίνει ότι δεν ήτανε Ελληνίδα αλλά κάποια Ιουδαία μέτοικος στην Αθήνα. Ήταν γυναίκα από ευγενή οικογένεια και με υψηλή κοινωνική θέση, είχε και ανάλογα πνευματικά ενδιαφέροντα.