3ο Ετήσιο Συνέδριο της ΕΙΗΕΑ με θέμα «ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 2026: Τεχνητή Νοημοσύνη – Ευκαιρίες και κίνδυνοι – Η επόμενη μέρα για τον Τύπο»

Στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο, παρακολουθώντας από κοντά το 3ο Ετήσιο Συνέδριο της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών – ΕΙΗΕΑ, με θέμα «ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 2026: Τεχνητή Νοημοσύνη – Ευκαιρίες και κίνδυνοι – Η επόμενη μέρα για τον Τύπο» έγινε ξεκάθαρο ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν αποτελεί πλέον μια αφηρημένη ανάμνηση από το …μέλλον, αλλά μάλλον μια πιεστική πραγματικότητα που επηρεάζει τον Τύπο σε όλα τα επίπεδα.

Εκδότες, δημοσιογράφοι, θεσμικοί εκπρόσωποι και ευρωπαϊκοί φορείς συμφώνησαν πως η συζήτηση έχει μεταφερθεί από το «αν» στο «πώς»: πώς θα μπει η ΤΝ στα newsroom χωρίς να διαβρώσει την ποιότητα, πώς θα ενισχύσει την παραγωγή χωρίς να υποκαταστήσει τη δημοσιογραφική κρίση, πώς θα προστατεύσει —και όχι θα απειλήσει— την αξιοπιστία της ενημέρωσης. Το συμπέρασμα που προέκυψε, όσο διαφορετικές κι αν ήταν οι παρεμβάσεις, είναι ένα: η τεχνητή νοημοσύνη ήρθε για να μείνει, όμως η ενσωμάτωσή της απαιτεί κανόνες, εκπαίδευση, θεσμική θωράκιση και διαρκή εποπτεία, ώστε η επόμενη μέρα του Τύπου να είναι πιο σύγχρονη, αλλά εξίσου —αν όχι περισσότερο— αξιόπιστη.

Ήδη από την έναρξη, ο Πρόεδρος της ΕΙΗΕΑ Νίκος Χατζηνικολάου υπογράμμισε ότι «ο κλάδος οφείλει να αντιμετωπίσει κατάματα όλες τις προκλήσεις που δημιουργούν οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης». Είπε χαρακτηριστικά ότι «στόχος είναι να δούμε τα προβλήματα σήμερα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα», τονίζοντας ότι η τεχνολογία αυτή «ήρθε για να μείνει, αλλά χρειάζεται κανόνες, εκπαίδευση και αναλυτική εποπτεία».

Ναι στην ΤΝ, αλλά όχι για Ενημέρωση

Η ομολογία που ακούστηκε ανοιχτά από όλους τους εκδότες ήταν ότι εφαρμογές όπως ChatGPT, Gemini και DALL·E χρησιμοποιούνται ήδη σε διάφορα στάδια της δημοσιογραφικής παραγωγής. Παράλληλα αναδείχθηκε η ανάγκη ενσωμάτωσής τους σε διαδικασίες όπως η επιμέλεια κειμένου, η επιλογή φωτογραφιών, το σερβίρισμα του περιεχομένου και το fact-checking — χωρίς να επιτρέψουν σε αυτές τις τεχνολογίες να επηρεάσουν την ποιότητα της ενημέρωσης ή να δημιουργήσουν στερεοτυπικές ή παραπλανητικές αποδόσεις.

Η παρέμβαση του Παύλου Μαρινάκη – Ένα πλαίσιο για την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης

Ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης παρουσίασε με λεπτομέρεια το θεσμικό τοπίο μέσα στο οποίο λειτουργεί σήμερα ο Τύπος, με επίκεντρο:

• τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας τηλεόρασης,
• τη διαφάνεια στη διαφήμιση,
• τα μητρώα ενημέρωσης,
• τις άδειες των περιφερειακών καναλιών,
• και τη νέα πενταετή χρηματοδότηση των ΜΜΕ που αναμένεται από τη DG Comp.

Ο Π. Μαρινάκης ανέφερε ότι πριν από την καθιέρωση των μητρώων, κρατικές διαφημίσεις και προγράμματα δίνονταν σε ΜΜΕ χωρίς κανέναν κανόνα λειτουργίας, γεγονός που έβλαπτε τα νοικοκυρεμένα εκδοτικά σχήματα. Τόνισε ότι «πλέον υπάρχει διαφάνεια και αντικειμενικότητα» και ότι δεν ακούστηκε ούτε μια καταγγελία για χαριστικές ρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια.

Αναφερόμενος στο κεφάλαιο των αδειών, σημείωσε ότι τα περιφερειακά κανάλια λειτουργούν με προσωρινές άδειες επί 23 χρόνια και ότι η κυβέρνηση προχωρά στην οριστική διευθέτηση της κατάστασης. Υπογράμμισε ότι «είναι περιουσίες ανθρώπων και επαγγελματικές στέγες εργαζομένων» και εξήγησε πως το νέο πλαίσιο στοχεύει στην πλήρη ρύθμιση της αγοράς.

Στη συνέχεια μίλησε για τη μεταρρύθμιση του ανταποδοτικού τέλους της ΕΡΤ και τη μεταφορά του στην ΑΑΔΕ, ώστε —όπως είπε— να αντιμετωπιστεί μια στρέβλωση δεκαετιών.

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην παραπληροφόρηση, την οποία χαρακτήρισε «κρίση από μόνη της». Υπογράμμισε ότι τα ψευδή νέα διαδίδονται με ρυθμούς που συχνά ξεπερνούν και τους αλγόριθμους ΤΝ. Αναφέρθηκε σε περιστατικά όπου ψευδείς ισχυρισμοί άγγιξαν ακόμη και τα εθνικά συμφέροντα και σημείωσε ότι η ενυπόγραφη δημοσιογραφία παραμένει το πιο σταθερό αντίβαρο σε ένα περιβάλλον τοξικού και ανώνυμου δημόσιου λόγου.

Για το πρόγραμμα οικονομικής στήριξης των ΜΜΕ υπογράμμισε ότι «η πολιτική απόφαση είναι ξεκάθαρη: η ενίσχυση κατευθύνεται κατά προτεραιότητα στον έντυπο Τύπο», εξηγώντας ότι αυτός αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες δοκιμασίες. Τόνισε ότι όλα τα προγράμματα θα λειτουργούν με αυστηρά αντικειμενικά κριτήρια – «ούτε χάρη σε φίλους, ούτε τιμωρία σε αντιπάλους», όπως είπε.

Η ομιλία του Δημήτρη Κιρμικίρογλου – Το θεσμικό πλαίσιο της επόμενης μέρας

Ο Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρης Κιρμικίρογλου ανέδειξε τις διεθνείς προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο Τύπος: Τη ραγδαία εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης, τoν ενισχυόμενο ρόλο των αλγορίθμων στην διαμόρφωση και διάδοση του περιεχομένου της ενημέρωσης, τις μεγάλες μεταβολές στο οικονομικό μοντέλο των ΜΜΕ και την εντεινόμενη μάχη απέναντι στην παραπληροφόρηση και τα υβριδικά φαινόμενα επηρεασμού. Υπογράμμισε ότι η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί συνδυασμό τεχνολογικών, θεσμικών και δημοκρατικών απαντήσεων.

Αναφέρθηκε επίσης στις νέες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που συγκροτούν ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας της ενημέρωσης, όπως ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την Ελευθερία των Μέσων (EMFA), οι Κανονισμοί της Ε.Ε. για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act) και για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) και η πρωτοβουλία «European Democracy Shield», που στοχεύει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημοκρατικών θεσμών.

Στη συνέχεια, ο κ. Κιρμικίρογλου παρουσίασε τις θεσμικές δράσεις που υλοποιεί η Ελλάδα:

• το νέο πλαίσιο Μητρώων Τύπου και Διαφάνειας,
• το Νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό της ΕΡΤ και την ενσωμάτωση του EMFA,
• την Εθνική Στρατηγική για την Παιδεία στα Μέσα, καθώς και
• τη συγκρότηση του Ελληνικού Συμβουλίου Τύπου, ενός σύγχρονου αυτορρυθμιστικού θεσμού με ευρωπαϊκές προδιαγραφές, που ενισχύει τη δεοντολογία και τη λογοδοσία στο ενημερωτικό οικοσύστημα.

Ο Γενικός Γραμματέας υπογράμμισε ότι, όπως ανέφερε και ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Παύλος Μαρινάκης, η κυβέρνηση έχει ως κεντρική προτεραιότητα ένα ολοκληρωμένο και μακροχρόνιο σχέδιο στήριξης του Τύπου, με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξή του και την ενίσχυση της παρουσίας και του ρόλου του στη δημόσια σφαίρα. «Ο Τύπος είναι θεμέλιο της δημοκρατίας. Οι εφημερίδες, ο επαγγελματικός, ενυπόγραφος λόγος και η ποιοτική ενημέρωση αποτελούν την καλύτερη απάντηση απέναντι στην παραπληροφόρηση και στον ανώνυμο τοξικό λόγο», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη νεότερη γενιά, που αποτελεί –όπως είπε– «το μεγάλο στοίχημα της επόμενης ημέρας». Ο κ. Κιρμικίρογλου τόνισε ότι προγράμματα όπως οι «Κριτικοί Αναγνώστες» που έχουν ξεκινήσει στα σχολεία σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και η νέα Εθνική Στρατηγική για την Παιδεία στα Μέσα έχουν στόχο «να καλλιεργήσουν την κριτική ικανότητα των παιδιών, να τα θωρακίσουν απέναντι στη σύγχυση και να τα φέρουν πιο κοντά στην έρευνα, τη διασταύρωση πληροφοριών και την αγάπη για την είδηση».

Κλείνοντας, ανέφερε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε μια περίοδο θεσμικής ωρίμανσης στον χώρο της Ενημέρωσης και ότι η συνεργασία πολιτείας, δημοσιογράφων, εκδοτών και ευρωπαϊκών φορέων αποτελεί κλειδί για ένα πλουραλιστικό, ανεξάρτητο και ανθεκτικό οικοσύστημα ενημέρωσης.

Η παρέμβαση του Προέδρου της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη

Ο Πρόεδρος της Βουλής υπογράμμισε ότι η Βουλή έχει πλέον θεσμοθετήσει επίσημα την αιγίδα του συνεδρίου, ενώ παρουσίασε το μνημόνιο συνεργασίας με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού του Κοινοβουλίου. Αναφέρθηκε στην υποστήριξη της Βουλής στο Εργοστάσιο Τεχνητής Νοημοσύνης «Φάρος», το οποίο αξιοποιεί κοινοβουλευτικό υλικό για την ανάπτυξη ελληνικού γλωσσικού μοντέλου..

Οι παρεμβάσεις των ευρωπαϊκών και ελληνικών φορέων

Ο José Guimarães, Εκτελεστικός Διευθυντής της European Newspaper Publishers Association (ENPA), υπογράμμισε πως «οι εκδότες θεωρούν πως οι υφιστάμενοι κανόνες δεν προσφέρουν ούτε διαφάνεια ούτε υπευθυνότητα», παράγοντες που κρίνονται «απαραίτητοι για την επιβίωση της δημοσιογραφίας». Ειδικότερα, τόνισε ότι στο πλαίσιο της ραγδαίας εισόδου της τεχνητής νοημοσύνης στον Τύπο, «η ευρωπαϊκή ρυθμιστική δομή πρέπει να ενισχυθεί, προκειμένου να θωρακίσει τη δημοσιογραφική ενημέρωση, να προστατεύσει τα πνευματικά δικαιώματα και να στηρίξει την ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης».

Η Γεωργία Χριστοδούλου, νομική σύμβουλος της ΕΙΗΕΑ, παρουσίασε το νομικό πλαίσιο γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη και τα ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων.

Ακολούθησαν παρεμβάσεις των:

• Γιώργου Δήμα, Αντιπροέδρου της ΕΙΗΕΑ,
• Σωτήρη Τριανταφύλλου, Προέδρου της ΠΟΕΣΥ,
• Δημήτρη Ηλιόπουλου, Αντιπροέδρου της ΕΝΕΔ,
• Πέννυς Καλύβα, Προέδρου της ΕΔΙΠΤ, με συντονιστή τον Μάνο Νιφλή.

Ο Adolfo Abalo (El País / Prisa Media) παρουσίασε τα βασικά εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιεί ήδη ο όμιλος Prisa Media, εξηγώντας ότι η ΤΝ έχει ενσωματωθεί τόσο στη δημοσιογραφική ροή όσο και στην προστασία της ενημέρωσης. Όπως ανέφερε, ο όμιλος έχει αναπτύξει έναν AI conversational assistant που «διαβάζει» το αρχείο των μέσων της Prisa και βοηθά τους συντάκτες και τους αναγνώστες να βρίσκουν γρήγορα σχετικό περιεχόμενο. Παράλληλα αξιοποιούνται συστήματα machine-learning για brand safety και έξυπνη στόχευση διαφημίσεων, προσαρμοσμένα στο ειδησεογραφικό περιβάλλον. Τέλος, παρουσίασε το VerificAudio, ένα εξελιγμένο εργαλείο εντοπισμού audio deepfakes, που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και την επαλήθευση αυθεντικότητας ηχητικού υλικού.

Ο Ole Reissmann (Der Spiegel) ανέφερε ότι το περιοδικό έχει υιοθετήσει ένα «διπλό δόρυ» στον αγώνα κατά της παραπληροφόρησης: αφενός εφαρμόζει συστήματα παρακολούθησης ροών περιεχομένου και προτύπων διασποράς, τα οποία εντοπίζουν γρήγορα πιθανούς μηχανισμούς παραπληροφόρησης (bots, ανόμοιες διασπορές, μοτίβα επαναλήψεων), αφετέρου έχει αναπτύξει αλγορίθμους ανίχνευσης τεχνητών/γεννημένων-με ΤΝ κειμένων και εικόνων, οι οποίοι υποστηρίζουν τους συντάκτες στην επαλήθευση προέλευσης και αξιοπιστίας του υλικού πριν από τη δημοσίευσή του.

Η ελληνική εκδοτική πραγματικότητα

Στην τρίτη ενότητα, ο Τάσος Μπούρας, Γραμματέας της ΕΙΗΕΑ, περιέγραψε την ανάγκη επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ακολούθησε πάνελ με τους:

• Δημήτρη Παπαλεξόπουλο («Η Καθημερινή»),
• Ανδρέα Κουρή («Το Παρόν»),
• Ανδρέα Παναγόπουλο (Όμιλος Alter Ego Media), με συντονιστή τον Γιώργο Παγάνη.

Και η πρώτη επιτροπή για το ΑΙ στα ΜΜΕ

Ο Dr Ανδρέας Παναγόπουλος ανακοίνωσε ότι στον Όμιλο Alter Ego Media έχει συσταθεί ειδική επιτροπή τεχνητής νοημοσύνης, στην οποία συμμετέχει και ο ίδιος, η οποία θα διαμορφώσει κανόνες, εφαρμογές και εργαλεία αξιοποίησης της ΤΝ στο συντακτικό έργο, στη ροή παραγωγής και στη δημοσιογραφική τεχνική.