Στοιχεία από την επίδραση της Covid-19 πανδημίας, στην καθημερινή λειτουργία των Μονάδων Λοιμώξεων καθώς και η επίπτωσή της στην υγεία των ατόμων που ζουν με τον HIV παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του 32 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α.).
Σύμφωνα με αυτά, οι ιατροί (κυρίως λοιμωξιολόγοι) καθώς και αρκετό από το υπόλοιπο προσωπικό των ήδη υποστελεχομένων μονάδων, κλήθηκε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Το 40% των ιατρών κλήθηκε να ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά (75-100% του χρόνου) με τη νοσηλεία Covid-19 ασθενών, ενώ και το υπόλοιπο προσωπικό απασχολήθηκε κατά μέσω όρο 50% του χρόνου του.
Οι περισσότερες μονάδες (84%) δήλωσαν ότι το εξωτερικό τους ιατρείο ήταν ενεργό μόνο για συνταγογραφία και για έκτακτα περιστατικά, ενώ τακτικές αιμοληψίες και ραντεβού συνέχισαν μόνο στο 25% των ιατρείων. Το αποτέλεσμα ήταν η κατά 50% μείωση των ατόμων που εξυπηρετήθηκαν, αλλά και των νέων διαγνώσεων. Η μείωση των διαγνώσεων αποδόθηκε στην μειωμένη δυνατότητα διενέργειας διαγνωστικών ελέγχων καθώς και πρόσβασης των ασθενών στο σύστημα υγείας, με αποτέλεσμα σε μεγάλο ποσοστό (64%) οι ασθενείς να διαγιγνώσκονται με προχωρημένη νόσο. Παράλληλα, διαπιστώθηκε επιδείνωση της κατάστασης της υγείας των HIV οροθετικών ατόμων κυρίως με τη μορφή εκδηλώσεων άγχους και επιδείνωση συννοσηροτήτων, καθώς υπήρχε πρόβλημα στην παρακολούθησή τους και την παραπομπή τους σε ειδικούς.
Μεγάλο ποσοστό του προσωπικού των Μονάδων ανέφεραν συμπτώματα σωματικής ή/και ψυχικής εξουθένωσης (burn-out) σε μεγάλο (40%) ή μέτριο (40%) βαθμό, που αποδόθηκαν σε αυξημένες ώρες εργασίας, αυξημένα και πολυποίκιλα καθήκοντα, άγχος, έλλειψη οργάνωσης-υποδομών και έλλειψη προστατευτικού εξοπλισμού.
Στην τωρινή περίοδο του 2ου κύματος τα προβλήματα αυτά αναμένεται να επιδεινωθούν, ιδιαίτερα στις βαρύτερα πληττόμενες περιοχές της χώρας, καθώς η έλλειψη προσωπικού θα είναι μεγαλύτερη και οι ανάγκες των ασθενών ακόμα πιο αυξημένες.
Λιγότερες νέες διαγνώσεις HIV
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2019 ζούσαν με τον HIV περίπου 38 εκατομμύρια άτομα. Το 2019 διαγνώσθηκαν 1,7 εκατομμύρια νέες μολύνσεις, αριθμός που απέχει σημαντικά από τους στόχους που έχουν τεθεί για τον έλεγχο της πανδημίας του AIDS μέχρι το 2030. Εντούτοις, η μεγάλη αύξηση της πρόσβασης των ατόμων στην αντιρετροϊκή θεραπεία, κατά τα τελευταία έτη, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των θανάτων παγκοσμίως και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
Στην Ελλάδα σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2020, έχουν καταγραφεί στον ΕΟΔΥ 471 νέα περιστατικά HIV λοίμωξης, εκ των οποίων τα 367 (77,92%) αφορούσαν σε άνδρες (περιλαμβάνονται και 2 διεμφυλικά άτομα) και τα 104 (22,08%) σε γυναίκες. Η πλειονότητα αφορούσε άνδρες (MSM) (42%, ν=198), ενώ το 19,75% (ν=93) αφορούσε άτομα ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής Το 11,46% (ν=54) αφορούσε χρήστες ενδοφλεβίων εξαρτησιογόνων ουσιών. Δηλώθηκαν τέλος 2 περιστατικά κάθετης μετάδοσης του ιού, οι μητέρες των οποίων προέρχονται από την Υποσαχάριο Αφρική.
Διαχρονικά, οι νέες διαγνώσεις HIV αφορούν στην πλειονότητά τους σε άτομα ελληνικής εθνικότητας. Το 2020 ο αριθμός των νέων διαγνώσεων φαίνεται να μειώνεται τόσο στα άτομα ελληνικής (59,2%) όσο και στα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας (40,8%).
Δεδομένα από το Συνέδριο
Στο Συνέδριο έχουν υποβληθεί αξιόλογες επιστημονικές εργασίες οι οποίες συνεισφέρουν στη βαθύτερη κατανόηση και ανάδειξη των σημαντικών παραμέτρων της νόσου.
Αρκετές εργασίες αναφέρονται στα προβλήματα συνύπαρξης της HIV λοίμωξης με την πανδημία από τον κορωνοϊό.
Σε εργασία που προέρχεται από τη Μονάδα Λοιμώξεων (Γ.Ν.Α. «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Ε.Ε.Σ.) και αφορά COVID-19 σε ασθενείς με HIV(+) αναφέρεται ότι στη μικρή αυτή σειρά ατόμων με HIV λοίμωξη που εκδήλωσαν COVID-19, η πλειοψηφία ήταν κάτω των 50 ετών, με μικρή χρονική απόσταση από τη διάγνωση της HIV λοίμωξης, που τελικά εκδήλωσαν ήπιας βαρύτητας νόσο και οι οποίοι συνέχισαν χωρίς πρόβλημα την ART. Χρειάζονται μεγαλύτερες μελέτες για να καταγραφούν τα επιδημιολογικά, κλινικά και παρακλινικά χαρακτηριστικά της COVID-19 σε άτομα με HIV.
Στην εργασία που προέρχεται από την Μονάδα Λοιμώξεων του Νοσοκομείου «Αττικόν» και αφορά τον επιπολασμό της λοίμωξης από COVID-19 σε HIV(+) ασθενείς μέσω προσδιορισμού αντισωμάτων προκύπτει ότι κατά την πρώτη φάση της πανδημίας του SARS-CoV-2 στην Ελλάδα (Φεβρουάριος-Ιούνιος 2020 ο οροεπιπολασμός για τον ιό ήταν χαμηλός. Τα άτομα με θετικά αντισώματα ήταν ασυμπτωματικά ή εμφάνισαν ήπια ανεπίπλεκτη νόσο.
Σε εργασία από το νοσοκομείο Ευαγγελισμός επισημαίνεται η καθυστέρηση νέων διαγνώσεων και της σύνδεσης στη φροντίδα κατά την περίοδο αυτή.
Θεραπεία
Στην Ελλάδα, βάσει των ευρωπαϊκών και διεθνών κατευθυντηρίων οδηγιών, χορηγείται αντιρετροϊκή θεραπεία σε όλα τα άτομα με HIV λοίμωξη το ταχύτερο δυνατόν μετά τη διάγνωση. Η έγκαιρη χορήγησή της συνδέεται, σε ατομικό επίπεδο, με τη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας της νόσου και, σε επίπεδο δημόσιας υγείας, με την ελάττωση της μεταδοτικότητας και την συνακόλουθη αναχαίτιση της επιδημίας. Το 2019, έλαβαν έγκριση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη καινούρια αντιρετροϊκά σκευάσματα, τα οποία αναμένεται να κυκλοφορήσουν και στη χώρα μας στο εγγύς μέλλον. Νέες θεραπευτικές στρατηγικές και συνδυασμοί αντιρετροϊκών παρατεταμένης δράσης σε ενέσιμη μορφή αποτελούν ελκυστική προοπτική για το μέλλον της αντιρετροϊκής θεραπείας.
