«Ας μιλήσουμε για την κατάθλιψη» σε μια ιδιαίτερη γλώσσα

Με σύνθημα το «Depression: Let’s Talk» (Ας μιλήσουμε για την κατάθλιψη), διεξάγεται φέτος η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας (7/4), η οποία είναι αφιερωμένη στη νόσο. Τα ποσοστά παγκοσμίως αυξάνονται σε ανησυχητικό βαθμό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δίνει έμφαση στην αρχή (που είναι το ήμισυ του παντός) για την αντιμετώπισή της: την έκφραση των συναισθημάτων.

Με αφορμή την εφετινή Παγκόσμια Ημέρα, μιλάμε για την κατάθλιψη στη γλώσσα της τέχνης. Λίγα λόγια και πολλά έργα τέχνης, που συχνά περιγράφουν καλύτερα απ’ τις λέξεις αυτό που οι δημιουργοί (και όχι μόνο) φαντάζονται ως κατάθλιψη ή ακόμα και αυτό που οι ίδιοι βιώνουν.

Η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής και συνήθως είναι προϊόν μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης κοινωνικών, ψυχολογικών και βιολογικών παραγόντων.
Αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν τη νόσο έχουν όσοι έρχονται αντιμέτωποι με αρνητικά γεγονότα της ζωής, όπως η ανεργία, το πένθος, το ψυχικό τραύμα, τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα κ.λ.π.

Σύμφωνα με νέα έκθεση του ΠΟΥ, η κατάθλιψη αποτελεί σήμερα κύρια αιτία αναπηρίας και κακής υγείας σε όλο τον κόσμο.

Τα κρούσματα της κατάθλιψης παρουσίασαν κατακόρυφη αύξηση την τελευταία δεκαετία, παγκοσμίως.

Μέχρι το 2015 ο αριθμός των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που ζούσαν με κατάθλιψη έφτασε τα 322 εκατομμύρια, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 18,4% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο του 2005.

Σαράντα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με κατάθλιψη στην Ευρώπη. Στη χώρα μας, ο αντίστοιχος αριθμός εκτιμάται στους 500.000.

Η κατάθλιψη όταν δεν αντιμετωπίζεται εγκαίρως έχει ισχυρή συσχέτιση με άλλα μη μεταδιδόμενα νοσήματα και διαταραχές, που κυμαίνονται από τον διαβήτη και την καρδιοπάθεια έως τον αυτοκτονικό ιδεασμό.

Σχεδόν 800.000 άνθρωποι αυτοκτονούν ετησίως σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων οι 128.000 στην Ευρώπη.

Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από επίμονη θλίψη και απώλεια ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες που έως πρότινος απολάμβανε ο ασθενής, συμπτώματα που συνοδεύονται από αδυναμία διεκπεραίωσης των καθημερινών δραστηριοτήτων επί δύο εβδομάδες ή περισσότερο.

Άλλα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η απώλεια ενεργητικότητας, αλλαγές στην όρεξη ή στις συνήθειες ύπνου, χρήση ουσιών, άγχος, αισθήματα αναξιότητας, ενοχών ή απελπισίας και σκέψεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονίας.

Όπως αναφέρει το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), μερικές φορές η κατάθλιψη δε φανερώνεται με τα χαρακτηριστικά για τη νόσο συμπτώματα αλλά επιλέγει για να εκφραστεί μια ποικιλία συμπτωμάτων, τα οποία συχνά παραπλανούν τους μη ειδικούς ιατρούς (λανθάνουσα κατάθλιψη).

Όταν το τρίπτυχο “κακή επίδοση στο σχολείο, παραπτωματική συμπεριφορά και σεξουαλική ασυδοσία” εμφανίζεται στην εφηβική ηλικία, θεωρείται καταθλιπτικό ισοδύναμο.

Κάποιες φορές, όχι μόνο απουσιάζει το καταθλιπτικό συναίσθημα, αντιθέτως οι ασθενείς εμφανίζονται “χαρούμενοι”(Γελανή ή Γελαστή κατάθλιψη).

Στην κλινική εικόνα της λανθάνουσας κατάθλιψης, άλλοτε δεσπόζουν τα διάχυτα και άτυπα σωματικά ενοχλήματα, όπως κεφαλαλγίες, πόνοι στον κορμό και τα άκρα κλπ., άλλοτε κυριαρχεί η έκπτωση των ανώτερων γνωσιακών λειτουργιών (π.χ. διαταραχές στη μνήμη, τη συγκέντρωση κ.α.), άλλοτε προέχουν οι διαταραχές του ύπνου και της όρεξης.

Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με ψυχολογικές θεραπείες, αντικαταθλιπτικά φάρμακα και συνδυασμό των δύο, αλλά ακόμη και στα προηγμένα κράτη το 50% των ασθενών δεν διαγιγνώσκονται ή δεν κάνουν θεραπεία.

«Το πρώτο και πιο αποφασιστικό βήμα για να αντιμετωπίσει κανείς την κατάθλιψη είναι να μιλήσει για τα συναισθήματά του σε κάποιον που εμπιστεύεται», τονίζει ο ΠΟΥ, επισημαίνοντας ότι 7 στους 10 ανθρώπους που έχουν κατάθλιψη, παγκοσμίως, δεν κάνουν τη θεραπεία που χρειάζονται.