Μυοκαρδίτιδα: Πώς από μια απλή ίωση μπορεί να φτάσεις στη μεταμόσχευση καρδιάς

Παρότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων η μυοκαρδίτιδα είναι μια ήπια κατάσταση που υποχωρεί πλήρως με ή χωρίς θεραπεία, σπανιότερα μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Τόσο σοβαρή που να απαιτεί μεταμόσχευση καρδιάς ή να κοστίσει την ίδια τη ζωή και μάλιστα μέσα σε ελάχιστο χρόνο.

Η μυοκαρδίτιδα είναι μια φλεγμονή του καρδιακού μυός (μυοκάρδιο). Επηρεάζει τον μυ και το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς, μειώνοντας την ικανότητά της να αντλεί αίμα και προκαλώντας αρρυθμίες.

Στις σοβαρές περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας η καρδιά αποδυναμώνεται τόσο ώστε να μην διοχετεύεται αρκετό αίμα στο υπόλοιπο σώμα. Επίσης, μπορούν να σχηματιστούν θρόμβοι, προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου.

«Η μυοκαρδίτιδα παρουσιάζεται με διάφορες μορφές. Συνήθως προηγείται μία ιογενής λοίμωξη, 1-2 εβδομάδες πριν. Εκδηλώνεται με μη ειδικά συμπτώματα, όπως θωρακικό άλγος, καταβολή, ενίοτε και δύσπνοια.  Η πιο συχνή εκδήλωσή της αφορά άτομα ηλικίας κάτω των 50 ετών, με λίγο μεγαλύτερη επίπτωση στους άνδρες»,  αναφέρει στο mononews.gr ο Δρ Ιωάννης Κανακάκης, επεμβατικός καρδιολόγος, διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα», γραμματέας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας.

Σημεία και συμπτώματα

Σε περίπτωση ήπιας μυοκαρδίτιδας ή στα αρχικά στάδια, μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα ή να είναι ήπια, όπως πόνος στο στήθος ή δύσπνοια.

Σε σοβαρές περιπτώσεις ποικίλλουν ανάλογα με την αιτία της νόσου. Τα κοινά σημεία και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ταχύ ή μη φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό (αρρυθμία), δύσπνοια σε ηρεμία ή κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης, κατακράτηση υγρών με οίδημα στα πόδια, κόπωση καθώς και άλλα σημεία και συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης, όπως πονοκέφαλο, πόνους στο σώμα, πόνο στις αρθρώσεις, πυρετό, πονόλαιμο ή διάρροια.

Στα παιδιά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, λιποθυμία, δύσπνοια, ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή), αρρυθμία.

Αιτίες

Οι πιθανές αιτίες της μυοκαρδίτιδας είναι πολλές και περιλαμβάνουν:

Ιούς: Πολλοί ιοί συνδέονται με τη μυοκαρδίτιδα, συμπεριλαμβανομένων των ιών που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα (αδενοϊός), των ιών της  ηπατίτιδας Β και C, του παρβοϊού (parvovirus), που προκαλεί ήπιο εξάνθημα συνήθως σε παιδιά (πέμπτη ασθένεια) και του ιού του απλού έρπητα.

Οι γαστρεντερικές λοιμώξεις (ηχοϊοί), η λοιμώδης μονοπυρήνωση (ιός Epstein-Barr) και η ερυθρά μπορούν επίσης να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα. Είναι, επίσης, κοινή σε άτομα με HIV.

Βακτήρια: Πολλά βακτήρια μπορεί να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα, συμπεριλαμβανομένων των σταφυλόκοκκων, του στρεπτόκοκκου, του βακτηρίου που προκαλεί διφθερίτιδα και του μικροβιακού βακτηρίου που είναι υπεύθυνο για τη νόσο του Lyme.

Παράσιτα: Μεταξύ αυτών είναι τα παράσιτα όπως το Trypanosoma cruzi και το τοξόπλασμα, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων που μεταδίδονται από έντομα και μπορούν να προκαλέσουν μια κατάσταση που ονομάζεται ασθένεια Chagas.

Μύκητες: Μυκητιασικές λοιμώξεις (π.χ.candida)  μούχλα και άλλοι μύκητες, όπως το ιστοπλάσμα, που συχνά απαντάται σε περιττώματα πουλιών, μπορεί  να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα, ιδιαίτερα σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

 

 

Η μυοκαρδίτιδα μπορεί επίσης να εμφανιστεί μετά από έκθεση σε:

Φάρμακα ή παράνομες ναρκωτικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική ή τοξική αντίδραση. Αυτά περιλαμβάνουν τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου,  αντιβιοτικά (πενικιλλίνης και σουλφοναμίδης), μερικά φάρμακα κατά των επιληπτικών κρίσεων και ορισμένες παράνομες ουσίες, όπως η κοκαΐνη.

Χημικές ουσίες ή ακτινοβολία: Η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα και η ακτινοβολία μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα.

Άλλες ασθένειες: Αυτές περιλαμβάνουν διαταραχές όπως ο λύκος, η κοκκιωμάτωση του Wegener, η γιγαντιαία κυτταρική αρτηρίτιδα και η αρτηρίτιδα του Takayasu.

Οι επιπλοκές

Η σοβαρή μυοκαρδίτιδα μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στον καρδιακό μυ, οδηγώντας σε επικίνδυνες καταστάσεις:

Καρδιακή ανεπάρκεια:  Αν δεν θεραπευτεί, η μυοκαρδίτιδα μπορεί να βλάψει τους μύες της καρδιάς, έτσι ώστε να μην μπορεί να αντλήσει το αίμα που χρειάζεται. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η καρδιακή ανεπάρκεια που σχετίζεται με μυοκαρδίτιδα μπορεί να απαιτεί συσκευή υποβοήθησης της κοιλίας ή μεταμόσχευση καρδιάς.

Έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο: Εάν ο μυς της καρδιάς υποστεί βλάβη και δεν μπορεί να αντλήσει αίμα, το αίμα που συγκεντρώνεται στην καρδιά μπορεί να σχηματίσει θρόμβους. Εάν ένας θρόμβος κλείσει μια αρτηρία της καρδιάς οδηγεί σε έμφραγμα. Εάν ένας θρόμβος «ταξιδέψει» σε μια αρτηρία που οδηγεί στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο.

Αρρυθμίες: Η βλάβη στον καρδιακό μυ μπορεί να προκαλέσει αρρυθμίες.

Αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Ορισμένες σοβαρές αρρυθμίες μπορεί να κάνουν την καρδιά σας να σταματήσει να χτυπά (αιφνίδια καρδιακή ανακοπή), μία κατάσταση που είναι θανατηφόρα εάν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως.

Πότε να απευθυνθείτε σε ειδικό

Επικοινωνήστε με το γιατρό σας εάν έχετε συμπτώματα μυοκαρδίτιδας, ιδιαίτερα εάν εμφανίσετε πόνο στο στήθος και δύσπνοια. Εάν έχετε περάσει πρόσφατα μια λοίμωξη, να είστε σε επαγρύπνηση προκειμένου να εντοπίσετε για τα “ύποπτα” συμπτώματα. Εάν τα συμπτώματα είναι σοβαρά, μεταβείτε στα «Επείγοντα» ή καλέστε επείγουσα ιατρική βοήθεια.

Διάγνωση και θεραπεία

Η έγκαιρη διάγνωση είναι το «κλειδί» για την πρόληψη μακροπρόθεσμης καρδιακής βλάβης. Μετά από την κλινική εξέταση, ο γιατρός μπορεί να συστήσει μία ή περισσότερες απεικονιστικές ή/και εργαστηριακές εξετάσεις για να επιβεβαιώσει τη νόσο και να καθορίσει τη σοβαρότητά της.

Σε πολλές περιπτώσεις, η μυοκαρδίτιδα υποχωρεί από μόνη της ή με θεραπεία, οδηγώντας σε πλήρη ανάρρωση. Η θεραπεία επικεντρώνεται στα  αιτία και τα συμπτώματα, της νόσου, όπως είναι η καρδιακή ανεπάρκεια.

Σε ήπιες περιπτώσεις, τα άτομα πρέπει να αποφεύγουν ανταγωνιστικό αθλητισμό για τουλάχιστον τρεις έως έξι μήνες. Μερικές φορές, η ξεκούραση και η φαρμακευτική θεραπεία είναι αρκετές να βοηθήσουν τον οργανισμό να καταπολεμήσει τη λοίμωξη που προκαλεί μυοκαρδίτιδα. Παρόλο που είναι διαθέσιμα αντιιικά φάρμακα, δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στη θεραπεία των περισσοτέρων περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας.

Ορισμένοι σπάνιοι τύποι ιογενούς μυοκαρδίτιδας, όπως η γιγαντοκυτταρική και η ηωσινοφιλική, ανταποκρίνονται σε κορτικοστεροειδή ή άλλα φάρμακα για την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν η νόσος προκαλείται από χρόνιες ασθένειες, όπως ο λύκος, η θεραπεία απευθύνεται στην υποκείμενη νόσο.

«Δύο είναι οι κυριότερες μορφές της μυοκαρδίτιδας: Η μία, η οποία αφορά το 60% των ασθενών, είναι χαμηλού κινδύνου, δηλαδή οι ασθενείς έχουν καλή μακροχρόνια πρόγνωση, μπορεί να ξεπεράσουν το πρόβλημα μέσα σε μία έως τέσσερις εβδομάδες και τις περισσότερες φορές έχουν πλήρη ίαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, απαιτείται παρακολούθηση τουλάχιστον για τα επόμενα 2-3 χρόνια, ανά διαστήματα.

Η άλλη αφορά τους υψηλού κινδύνου ασθενείς. Η πρόγνωση εξαρτάται από το πόσο γρήγορα ανταποκρίνονται στη θεραπεία που θα λάβουν και αν η κατάσταση θα εξελιχθεί σε διατατική μυοκαρδιοπάθεια, προκαλώντας καρδιακή ανεπάρκεια», αναφέρει ο Δρ Κανακάκης.

Όπως ο ίδιος εξηγεί, σε αυτές τις περιπτώσεις ενδεχομένως να μην υπάρχουν τα ήπια προειδοποιητικά συμπτώματα της μυοκαρδίτιδας, με αποτέλεσμα ο ασθενής να διαγιγνώσκεται κατευθείαν με καρδιακή ανεπάρκεια, μία κατάσταση που απαιτεί άμεση λήψη θεραπείας. Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια έχουν ένα ποσοστό θνητότητας 50% στην πενταετία. Εντούτοις, ένα μικρό ποσοστό μπορεί να σταθεροποιηθεί ή ακόμα και να επανέλθει.

«Υπάρχει και μια σπάνια μορφή που λέγεται κεραυνοβόλος μυοκαρδίτιδα, κατά την οποία ο ασθενής καταφθάνει με βαριά εικόνα στο νοσοκομείο και επιβάλλεται να μεταφερθεί σε κέντρα που μπορούν να προσφέρουν μηχανική υποβοήθηση της καρδιάς.   Εάν, επανέλθει με τη θεραπεία και τη μηχανική υποβοήθηση μπορεί τελικά να ιαθεί σιγά σιγά μετά από ένα διάστημα περίπου έξι μηνών. Εντούτοις, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ακόμα και μεταμόσχευση καρδιάς», επισημαίνει ο Δρ. Κανακάκης.

Πρόληψη

Δυστυχώς δεν υπάρχει ειδική πρόληψη για τη μυοκαρδίτιδα. Ωστόσο, η λήψη των παρακάτω μέτρων για την πρόληψη λοιμώξεων μπορεί να βοηθήσει:

Αποφύγετε να έρχεστε σε επαφή με ανθρώπους που έχουν ιογενή ή γριπώδη νόσο μέχρι να αναρρώσουν. Εάν είστε άρρωστοι με συμπτώματα ίωσης, προσπαθήστε να αποφύγετε τις συναναστροφές με άλλους.

Ακολουθήστε τους κανόνες υγιεινής. Το τακτικό πλύσιμο των χεριών μπορεί να αποτρέψει την εξάπλωση της ασθένειας.

Αποφύγετε επικίνδυνες συμπεριφορές. Για να μειώσετε τις πιθανότητές σας να αναπτύετε μυοκαρδίτιδα σχετιζόμενη με τον ιό HIV, φροντίστε να κάνετε σεξ με προφυλάξεις και να μην κάνετε χρήση παράνομων ναρκωτικών ουσιών.

Ελαχιστοποιήστε την έκθεση σε κρότωνες. Εάν περνάτε χρόνο σε περιοχές που έχουν προσβληθεί από κρότωνες, φοράτε πουκάμισα με μακριά μανίκια και μακριά παντελόνια για να καλύψετε όσο το δυνατόν περισσότερο το δέρμα σας. Εφαρμόστε εντομοαπωθητικά που περιέχουν DEET.

Κάντε τα εμβόλια σας. Μείνετε ενημερωμένοι σχετικά με τα συνιστώμενα εμβόλια, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προστατεύουν από την ερυθρά και τη γρίπη – ασθένειες που μπορούν να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα.

 

Με πληροφορίες από την Mayo Clinic

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Καρδιακή ανεπάρκεια: Τα δυσδιάκριτα συμπτώματα που πρέπει να αναγνωρίσετε

 

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πνευμονιοκοκκική πνευμονία: Το λάθος και το παράδοξο που κοστίζουν ζωές

 

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Ξεκινά ο αντιγριπικός εμβολιασμός – Ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν