Νίκος Αυλώνας: Τα ESG μετασχηματίζουν το επιχειρηματικό μοντέλο – Οι κύριες πέντε τάσεις για το 2023

Η υιοθέτηση στρατηγικών βιώσιμης ανάπτυξης ESG και μείωσης του περιβαλλοντικού  αποτυπώματος αποτελεί σημαντικό εργαλείο στα χέρια των ελληνικών οργανισμών και μικρομεσαίων εταιρειών για την αντιμετώπιση θεμάτων σχετικών με την κλιματική κρίση και την εξασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης για την ευημερία τους.

Ο Νίκος Αυλώνας, Πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (CSE www.cse-net.org) και Επισκέπτης Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Aθηνών (IMBA) & του Πανεπιστήμιου του Ιλινόις – Σικάγο, μιλάει στο ESGtoday για τις κύριες τάσεις στα ESG το 2023.

1/Ποιες είναι οι πιο σημαντικές τάσεις για τα κριτήρια ΕSG και γενικότερα για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της Ελληνικής Οικονομίας;

Από τις έρευνες που κάνουμε σε Ευρώπη και Αμερική οι 5 πιο σημαντικές τάσεις που θα έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη επιρροή στις επιχειρήσεις, στους περισσότερους κλάδους αλλά και στην Ελληνική Οικονομία, είναι:

1. Ο δρόμος για μηδενικές Εκπομπές Άνθρακα (ΝΕΤ ΖΕRO)

Το Net Zero δεν σχετίζεται μόνο με τη μείωση των εκπομπών στην ατμόσφαιρα, αλλά και με έναν ευρύτερο μετασχηματισμό του επιχειρηματικού μοντέλου. Ήδη, το ένα πέμπτο των μεγαλύτερων 2000 εισηγμένων επιχειρήσεων έχουν δεσμευθεί σε net-zero στόχους. Το 2023, αναμένουμε να δοκιμαστούν οι υποσχέσεις των εταιρειών, καθώς έχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις προς αυτή την κατεύθυνση και ήδη στην Ελλάδα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον.

2. Το Greenwashing στο επίκεντρο

Η παραπλάνηση καταναλωτών και επενδυτών και η έλλειψη σαφών κανόνων στα περιβαλλοντικά θέματα επικοινωνίας αλλά και επενδύσεων, με ταυτόχρονη στρέβλωση της αγοράς, κυριάρχησε το 2022, ενώ σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες δίνονται πρόστιμα για την παραπλάνηση καταναλωτών. To 2023, η έννοια της «πράσινης παραπλάνησης» θα γίνει περισσότερο δημοφιλής, καθώς αυξάνεται η ανάγκη των επιχειρήσεων να επιδείξουν ουσιαστική δράση και μεγαλύτερη διαφάνεια. Οι ομάδες καταναλωτών και οι φορείς, μέσω της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας EU Taxonomy και του SFDR, θα αυξήσουν την πίεση για μεγαλύτερη διαφάνεια, ειδικά σε θέματα χρηματοδότησης επιχειρήσεων και επενδύσεων, πιέζοντας έτσι τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν ουσιαστικές και όχι παραπλανητικές πρακτικές.

3. Ενσωμάτωση πρακτικών Κυκλικής Οικονομίας και φιλόδοξων ESG στόχων

Το 2023 θα δούμε τις εταιρίες να αναζητούν τρόπους για αύξηση της αποδοτικότητάς τους, βελτιώνοντας τη διαχείριση αποβλήτων, για διασφάλιση της αντοχής προϊόντων, για εξερεύνηση της αγοράς μεταχειρισμένων προϊόντων και για διερεύνηση του αν και πώς μπορούν να εφαρμόσουν ολοκληρωμένα προγράμματα ανακύκλωσης. Αυτό περιλαμβάνει μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας για να γνωρίζουν ακριβώς ποιοι είναι οι προμηθευτές τους, χρήση προηγμένων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, που θα επιτρέπει την παρακολούθηση πληροφοριών βιωσιμότητας και ESG των προμηθευτών και θα διευκολύνει την λήψη αποφάσεων σχετικά με τους προμηθευτές.

4. Αυξημένο ενδιαφέρον των επενδυτών για το «Social» του ESG

Η κρίση του Covid-19 ήρθε να αποκαλύψει σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, όπως η ανισότητα. Το 2023, η κοινωνική πτυχή του ESG θα κερδίσει σημαντική προσοχή στη λήψη αποφάσεων των επενδυτών ως εξέχον κριτήριο. Σύμφωνα με Παγκόσμια Μελέτη Επενδυτών του 2021, πάνω από το 57% των επενδυτών παγκοσμίως ανέφεραν ότι τα κοινωνικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα η εφαρμογή αυστηρών κοινωνικών και περιβαλλοντικών κριτήριων στην εφοδιαστική Αλυσίδα αλλά και η συμμετοχή 25% τουλάχιστον γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια, θεωρούνται σήμερα προαπαιτούμενα από τράπεζες και επενδυτές και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και γενικότερα της Ελληνικής Οικονομίας.

5. Οι επενδύσεις  με κριτήρια ESG και απόκτηση Εξειδικευμένων Στελεχών είναι η νέα κανονικότητα για τις επιχειρήσεις

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι οι εταιρείες που είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες, εφαρμόζουν τους κανόνες της Εταιρικής Διακυβέρνησης και εκδίδουν Εκθέσεις για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, θα συνεχίσουν να προτιμώνται από τους επενδυτές και θα λαμβάνουν πιο εύκολα χρηματοδότηση από τις τράπεζες. Αυτό ισχύει και για τις μη εισηγμένες οικογενειακές ελληνικές επιχειρήσεις. Τώρα είναι η ώρα να σκεφθούν σοβαρά οι εταιρείες, εισηγμένες και μη εισηγμένες,  τον μετασχηματισμό του επιχειρηματικού τους μοντέλου και να απασχολήσουν έμπειρα και ενημερωμένα στελέχη στα κριτήρια ESG που όμως δυστυχώς δεν υπάρχουν σε επάρκεια στην Ελληνική Αγορά.

2/Ποια η σημασία της  εκπαίδευσης στα στελέχη των επιχειρήσεων; Πώς αποτιμάται το πλεονέκτημα που θα αποκτήσει μια επιχείρηση που επενδύσει στην εκπαίδευση των στελεχών της;

Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (International Labor Organization – ILO) εκτιμά ότι η βιώσιμη οικονομία θα μπορούσε να δημιουργήσει 24 εκατομμύρια άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας παγκοσμίως μόνο μέχρι το 2030. Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά του LinkedIn, επιβεβαιώνεται ότι η στροφή προς τις προσλήψεις για τη βιώσιμη οικονομία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη παγκοσμίως. Τα στελέχη όμως σήμερα που ψάχνουν για εργασία στους τομείς αυτούς θα πρέπει να έχουν ήδη εξειδικευμένη πιστοποιημένη γνώση πάνω στα ESG Standards και Ratings

Ταυτόχρονα πολλές ώριμες επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται ότι θα πρέπει να υλοποιήσουν ενδοεπιχειρησιακά προγράμματα ESG στα οποία θα συμμετέχουν σχεδόν όλα τα στελέχη τους και ειδικά οι CFO, COO, HR Managers, ΙR, Διευθυντές Προμηθειών, ώστε να γίνει σωστή εφαρμογή των κριτηρίων ΕSG προς όλα τα εμπλεκόμενα τμήματα. Σε Αμερική και Ευρώπη ήδη οι επιχειρήσεις που έχουν αντιληφθεί την ανάγκη, υλοποιούν ετησίως εκπαιδευτικά προγράμματα για τα στελέχη τους, ενώ κάποιες από αυτές το έχουν κάνει υποχρεωτικό για τους εργαζόμενους.

Επιπλέον, υπάρχουν εξειδικευμένα προγράμματα Πιστοποίησης Στελεχών και το Κέντρο Αειφορίας ήταν από τους πρώτους οργανισμούς που τα ξεκίνησαν παγκοσμίως από το 2008. Μάλιστα σήμερα το πρόγραμμα Certified Sustainability (ESG) Practitioner του Κέντρου Αειφορίας, που γίνεται ετησίως σε 5 ηπείρους και 60 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), έχει πιστοποιήσει περισσότερα από 8.000 Στελέχη επιχειρήσεων στα κριτήρια ΕSG και σχεδόν το 95% των FT 500 επιχειρήσεων.

3/Η αξιολόγηση και τα κριτήρια για το ESG παραμένουν μία πρόκληση στην αγορά. Μπορούν οι ελληνικές επιχειρήσεις μέσα στην ενεργειακή κρίση που περνάμε να τα εφαρμόσουν;

Οι νέες γεωπολιτικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία επηρεάζουν τόσο την ενεργειακή πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών, όσο και τις προκλήσεις που τίθενται στη μεταβατική απαλλαγή των ελληνικών επιχειρήσεων από τις εκπομπές άνθρακα. Η υιοθέτηση στρατηγικών βιώσιμης ανάπτυξης ESG και μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος αποτελούν σημαντικά εργαλεία των ελληνικών οργανισμών και μικρομεσαίων εταιρειών για την κοινή αντιμετώπιση θεμάτων της κλιματικής κρίσης και της εξασφάλισης αναγκαίας χρηματοδότησης για την ευημερία τους.

Καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες ενσωματώνουν πρακτικές ESG και οι ηγέτες των επιχειρήσεων αναθεωρούν ριζικά το επιχειρηματικό τους μοντέλο, έχει αυξηθεί η ζήτηση για θέσεις εργασίας που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη/ESG. Η πίεση από επενδυτές και τα νέα νομοθετικά πλαίσια, συμβάλλουν επίσης καθοριστικά προς την κατεύθυνση αυτή.

Σχετικά με την εφαρμογή των ΕSG κριτηρίων θα έλεγα ότι υπάρχουν δυο σημαντικές προκλήσεις:

-Η έλλειψη βασικής κατανόησης (και μερικές φορές ενδιαφέροντος) των Διοικητικών Στελεχών της πλειοψηφίας των επιχειρήσεων για την επίδραση των κριτηρίων ΕSG στην επιχειρησιακή τους λειτουργία και τα επενδυτικά τους πλάνα.

-Η έλλειψη  στελεχών με τις κατάλληλες γνώσεις και εκπαίδευση στα κριτήρια ESG, ώστε να βοηθήσουν την εφαρμογή τους στο σύνολο της επιχειρησιακής λειτουργίας.