Η τέχνη ως αντίδοτο και η Αναγέννηση το μεγάλο στοίχημα

Αναγέννηση

Πλούσιους και φτωχούς. Δυνατούς, ισχυρούς και ανήμπορους. Ιερωμένους και λαϊκούς. Αμαρτωλούς και ευσεβείς. Όλους τους κτύπησε η επιδημία της πανώλης, ο λεγόμενος «μαύρος θάνατος» τον 14^ο αιώνα σκοτώνοντας το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης. Και καμία εξαίρεση δεν έκανε είτε βρισκόταν μπροστά σε έναν ιεροεξεταστή είτε στη μάγισσα που κυνηγούσε… Πώς θα μπορούσε να συμβαίνει αλλιώς, όπως γνωρίζουμε σήμερα αλλά αγνοούσαν εντελώς οι άνθρωποι εκείνης της εποχής, όταν συνωστίζονταν στις εκκλησίες για προσευχές, έχοντας την πίστη ως μόνο όπλο τους για την αντιμετώπιση της αρρώστιας. Μεσαίωνας βαρύς, σκοταδισμός και θρησκοληψία, η αναζήτηση «ενόχων» στη φυλή των Εβραίων ως υπεύθυνων για την πανώλη και οι διωγμοί εναντίον τους, όλα τούτα πόσο τους βοήθησαν; Δεν είναι περίεργο λοιπόν, λένε οι ιστορικοί, που η αμφισβήτηση άρχισε να φωλιάζει σιγά σιγά μέσα τους, αφού μπροστά στο θάνατο γίνονταν όλοι ίσοι, καλοί και κακοί, αθώα μικρά παιδιά και δολοφόνοι… Δεν τα έβλεπε αυτά ο θεός; Πού ήταν η δικαιοσύνη του, η φιλευσπλαχνία του και η θεία χάρις;

Η Ιστορία διδάσκει. Και αυτό που λέει, είναι ότι μετά από αυτή τη βαθιά κρίση πίστης σε όσα θέσφατα ίσχυαν ως εκείνη τη στιγμή, μια νέα εποχή άρχισε να ανατέλλει. Με θρησκευτικότητα πάντα αλλά και με ελεύθερο πνεύμα απέναντι στην παντοκρατορία της Εκκλησίας, με την αναζήτηση απαντήσεων μέσα από τις επιστήμες και πρώτα πρώτα της Ιατρικής και στη συνέχεια βέβαια, με την ανάπτυξη των τεχνών και των γραμμάτων, οδηγώντας  εν τέλει στην μεγάλη εποχή της Αναγέννησης και του αναγεννησιακού ανθρώπου. Ομοιότητες με τη σημερινή κρίση που περνάμε όλοι, μπορεί να βρει κανείς, αν και σήμερα ασφαλώς οι βεβαιότητες και οι παντοκρατορίες είναι διαφορετικές. Σε κάθε περίπτωση όμως, το σίγουρο είναι, ότι μετά από κάθε κρίση, και δεν το λέω εγώ, η Ιστορία το λέει και πάλι, πολλά ή όλα αλλάζουν. Τις περισσότερες φορές προς το καλύτερο, αφού η συνειδητοποίηση της φθαρτότητας του ανθρώπου και η επανεξέταση των πιστεύω του ανοίγει νέους δρόμους. Και νομίζω ότι αυτό μπορεί να είναι μία ευοίωνη προοπτική για το μέλλον, που μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά στις δύσκολες αυτές ώρες.

Καλλιτεχνικός εγκλεισμός

Απομόνωση, υποχρεωτική καραντίνα ή και μια ευκαιρία για να γίνουν πράγματα, που ως μη πρώτης προτεραιότητας έμεναν πάντα πίσω. Τα βιβλία που περιμένουν αδιάβαστα από το περασμένο καλοκαίρι, οι μουσικές που δεν ακούσαμε, οι ταινίες που δεν είδαμε, το ξεσκόνισμα μιας ξένης γλώσσας, γραψίματα που έμειναν μισοτελειωμένα ή ό,τι άλλο αγαπά να κάνει ο καθένας μας… «Μένουμε σπίτι», λέει το μήνυμα αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Πώς θα ξεπεράσει κανείς τον «εγκλεισμό» σε μια χώρα με τέτοια εξωστρέφεια και κοινωνικότητα; Και με τον φόβο επιπλέον να δηλητηριάζει κάθε στιγμή. Από την άλλη όμως, ας μην ξεχνάμε, ότι τα γράμματα και οι τέχνες ήταν πάντα το αντίδοτο στις δύσκολες καταστάσεις. Κι αυτό το γνώριζαν καλά οι  παλαιότεροι, που είχαν ζήσει σε εποχές πολέμου και κατοχής. Είτε λειτουργώντας δημιουργικά, γράφοντας, παίζοντας μουσική ή ασκώντας κάποια άλλη τέχνη είτε ως «καταναλωτές» κατεβάζοντας από τις βιβλιοθήκες τα ξεχασμένα βιβλία. Από τις πιο ωραίες εμπειρίες και μάλιστα μόνον μέσα από την οθόνη του κομπιούτερ είναι η επίσκεψη σε μεγάλα μουσεία του κόσμου, δυνατότητα που δίνει και το Mononews Videos, ή κάνοντας τη δική μας εξερεύνηση σε ό,τι θα θέλαμε να γνωρίσουμε αλλά αυτή τη στιγμή είναι ανέφικτο. Γιατί η τέχνη ηρεμεί το μυαλό κι αν είναι μεγάλη τέχνη γιατρεύει και τους πόνους. Βεβαιωμένο.

Το στοίχημα

Έργα στην Ακρόπολη πολλά και απαραίτητα, έργα στο Τατόι, έργα στα ακριτικά νησιά του Αιγαίου με νέα μουσεία και άλλες υποδομές, έργα σε όλη την Ελλάδα. Η επέλαση της επιδημίας δεν φαίνεται να πτοεί το υπουργείο Πολιτισμού, που στον επιτρεπτό βαθμό, λόγω των καταστάσεων, παρακολουθεί, προγραμματίζει, οργανώνει. Υπερβολικό; Φυσικά και η ανθρώπινη ζωή και η υγεία είναι πρωτεύοντα αλλά σε τι ωφελεί να παραμένει κανείς αδρανής, μοιρολατρώντας; Αν υπό τις παρούσες συνθήκες η εξέλιξη όλων σταματά, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί κανείς να προνοεί για το μέλλον. Γιατί, όταν θα ξανάρθουν οι τουρίστες _και τότε πια θα τους έχουμε μεγάλη ανάγκη_  η Ακρόπολη θα πρέπει να είναι καλύτερη και από σήμερα. Κι όταν φθάνουν στα νησάκια το καλοκαίρι θα πρέπει να μπορούν να συνδυάσουν, όπως γίνεται πάντα, τις φυσικές ομορφιές με τον πολιτισμό κάθε τόπου. Η χαλκέντερη Λίνα Μενδώνη τα ξέρει όλα αυτά και δεν θέλει να την προλάβουν οι καταστάσεις. Γιατί τότε, η αναπλήρωση του χαμένου χρόνου θα είναι το μεγάλο στοίχημα.