Mark Rothko: Έρχεται η πιο πολυαναμενόμενη έκθεση της δεκαετίας

Ο Mark Rothko

Ανοίγοντας στις 18 Οκτωβρίου 2023, το Fondation Louis Vuitton παρουσιάζει την πρώτη αναδρομική έκθεση στη Γαλλία αφιερωμένη στον Mark Rothko (1903-1970) μετά την έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο Musée d’Art moderne de la Ville de Paris το 1999.

Η αναδρομική έκθεση συγκεντρώνει 115 έργα από τις μεγαλύτερες διεθνείς θεσμικές συλλογές, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Πινακοθήκης Τέχνης στην Ουάσιγκτον, της Tate στο Λονδίνο και της Συλλογής Phillips στην Ουάσιγκτον, καθώς και από μεγάλες διεθνείς ιδιωτικές συλλογές, συμπεριλαμβανομένης της οικογενειακής συλλογής του καλλιτέχνη.

Η έκθεση, που εμφανίζεται χρονολογικά στους χώρους του Ιδρύματος, περιγράφει ουσιαστικά ολόκληρη την καριέρα του καλλιτέχνη: από τους πρώτους παραστατικούς πίνακές του, έως τα αφηρημένα έργα για τα οποία είναι περισσότερο γνωστός σήμερα.

«Έγινα ζωγράφος, γιατί ήθελα να ανεβάσω τη ζωγραφική στο επίπεδο της μουσικής και της ποίησης».
– Mark Rothko

Η έκθεση ανοίγει με οικείες σκηνές και αστικά τοπία –όπως οράματα του μετρό της Νέας Υόρκης– που κυριαρχούν στην παραγωγή του Rothko τη δεκαετία του 1930, πριν από τη μετάβασή του σε ένα ρεπερτόριο εμπνευσμένο από αρχαίους μύθους και σουρεαλισμό που χρησιμοποιεί ο Rothko για να εκφράσει την τραγική διάσταση της ανθρώπινης κατάστασης κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Από το 1946, ο Rothko κάνει μια σημαντική στροφή προς τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό. Η πρώτη φάση αυτής της αλλαγής είναι αυτή των Multi-forms, όπου οι χρωματικές μάζες αιωρούνται σε ένα είδος ισορροπίας στον καμβά.

Σταδιακά, αυτά μειώνονται σε αριθμό και η χωρική οργάνωση της ζωγραφικής του εξελίσσεται γρήγορα προς τα «κλασικά» έργα του της δεκαετίας του 1950, όπου τα ορθογώνια σχήματα επικαλύπτονται σύμφωνα με έναν δυαδικό ή τριαδικό ρυθμό, που χαρακτηρίζεται από αποχρώσεις του κίτρινου, του κόκκινου, της ώχρας, του πορτοκαλί, αλλά και μπλε, λευκό…

Το 1958, ο Rothko αναλαμβάνει να δημιουργήσει ένα σύνολο τοιχογραφιών για το εστιατόριο Four Seasons που σχεδιάστηκε από τον Philip Johnson για το Seagram Building στη Νέα Υόρκη – την κατασκευή του οποίου επίβλεψε ο μέγας μαέστρος της αρχιτεκτονικής, Ludwig Mies van der Rohe.

Ο Rothko ωστόσο αποφασίζει λίγο αργότερα να μην παραδώσει τους πίνακες και κρατά ολόκληρη τη σειρά.

Έντεκα χρόνια μετά, το 1969, ο καλλιτέχνης δωρίζει εννέα από αυτούς τους πίνακες –που διαφέρουν από τους προηγούμενους λόγω των βαθυκόκκινων αποχρώσεων τους– στην Tate Gallery, η οποία αφιερώνει ένα δωμάτιο στις συλλογές της αποκλειστικά στον Rothko. [Αυτή η σειρά παρουσιάζεται εξαιρετικά στην πολυαναμενόμενη έκθεση Fondation.]

Το 1960, η Phillips Collection αφιερώνει ένα μόνιμο δωμάτιο – το πρώτο “Rothko Room” – στον καλλιτέχνη. Το δωμάτιο έχει σχεδιαστεί σε στενή συνεργασία μαζί του και παρουσιάζεται επίσης στην έκθεση.

Το 1961, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη διοργανώνει την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση, μια έκθεση που ταξιδεύει στη συνέχεια σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις (Λονδίνο, Βασιλεία, Άμστερνταμ, Βρυξέλλες, Ρώμη και Παρίσι).

Στη δεκαετία του 1960, ο Rothko δέχεται περισσότερες νέες παραγγελίες, με πιο αξιοσημείωτη το παρεκκλήσι John and Dominique de Menil στο Χιούστον, το οποίο εγκαινιάζεται το 1971 και ονομάζεται The Rothko Chapel.

Ενώ ο Rothko προτιμά πιο σκούρες αποχρώσεις και σιωπηρές αντιθέσεις από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο καλλιτέχνης δεν εγκαταλείπει ποτέ εντελώς την παλέτα των φωτεινών χρωμάτων του, όπως αποδεικνύεται από αρκετούς πίνακες του 1967, καθώς και από τον τελευταίο κόκκινο πίνακα που έμεινε ημιτελής στο ατελιέ του.

Ακόμη και στην περίπτωση της σειράς Black and Grey του 1969-1970, μια απλοϊκή ερμηνεία του έργου, που συνδέει το γκρι και το μαύρο με την κατάθλιψη και την αυτοκτονία, θα πρέπει να αποφεύγεται. Μαζί του άλλωστε, τίποτε απολύτως δεν ήταν ποτέ απλό. Ούτε μονοδιάστατο στην ερμηνεία.

Αυτά τα έργα εκτίθενται στην ψηλότερη αίθουσα του κτιρίου Frank Gehry, δίπλα στις γλυπτικές φιγούρες μεγάλης κλίμακας του Alberto Giacometti, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που είναι κοντά σε αυτό που είχε στο μυαλό του ο Rothko για μια επιτροπή της UNESCO (που ωστόσο δεν υλοποιήθηκε ποτέ).

Η μονιμότητα της αμφισβήτησης του Rothko, η επιθυμία του για διάλογο χωρίς λόγια με τον θεατή και η άρνησή του να θεωρηθεί «colorist» είναι όλα στοιχεία που επιτρέπουν μια νέα ερμηνεία της πολύπλευρης δουλειάς του σε αυτή την έκθεση.