Μιχάλης Σακέλλης: Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα “παροπλίζει” την ελληνική ακτοπλοϊα

Η μείωση του εσωτερικού τουρισμού λόγω περικοπής των εισοδημάτων σε συνδυασμό με ενδεχόμενη αύξηση των τιμών των καυσίμων, τη σημαντική αύξηση της προσφοράς πλοίων σε όλες σχεδόν τις ακτοπλοϊκές γραμμές αλλά και το μεταναστευτικό, “ευθύνονται” για την εικόνα που θα έχει φέτος η ελληνική ακτοπλοΐα.

Μια πρώτη “γεύση” απ΄το τι πρόκειται να επακολουθήσει τους καλοκαιρινούς μήνες θα λάβουν οι ακτοπλοϊκές εταιρίες τις ημέρες του Πάσχα καθώς ο καιρός ευνοεί την έξοδο από τις πόλεις.

Από την άλλη πλευρά κορυφαίοι παράγοντες τις αγοράς, αγωνιούν για το εάν μπορεί η αγορά να αντέξει περισσότερα πλοία; Τι θα γίνει εάν οι τιμές των καυσίμων που αποτελούν διαχρονικά περίπου το 50% του λειτουργικού κόστους ξαναπάρουν την ανιούσα; Σε αυτές τις ανησυχίες εάν προστεθούν και οι σημαντικές επιδόσεις του εξωτερικού τουρισμού αλλά και η απρόβλεπτα υψηλή ζήτηση για μεταφορές που δημιουργεί το προσφυγικό, θα οδηγήσει στο περυσινό φαινόμενο της μειωμένης κίνησης. Η αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να βγει από την κρίση και το συνεχώς συρρικνούμενο διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων περιορίζει την εγχώρια ζήτηση, καθώς μειώνονται οι μεταφορές του Σαββατοκύριακου και ματαιώνονται διακοπές σε μακρινούς προορισμούς, σύμφωνα με τον επικεφαλής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, Μιχάλη Σακέλλη. “Η πραγματική επιβατική κίνηση το 2015, χωρίς δηλαδή τους πρόσφυγες, εκτιμάται πως μειώθηκε κατά περίπου 7%.”

Η επιστροφή των μεγάλων και μικρότερων ομίλων σε καθαρή κερδοφορία κινητοποιεί το επενδυτικό ενδιαφέρον, όπως δείχνει τόσο η προσπάθεια εξαγοράς της Hellenic Seaways από τη Minoan όσο και η χρηματιστηριακή συμπεριφορά των εισηγμένων, που κινούνται όλες με θετικό πρόσημο για το 2016. Πρόκειται για ένα μεγάλο στοίχημα, που συνδέεται όμως με την πορεία της εθνικής οικονομίας.

Και ενώ σε μεγάλο βαθμό η ανάκαμψη στηρίχθηκε στον εξορθολογισμό των δρομολογίων και των στόλων, νέα πλοία εισέρχονται τώρα στο Αιγαίο, καθώς τα βελτιωμένα μεγέθη του κλάδου προσελκύουν το επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Μικρότερες, μονοβάπορες έως τώρα ακτοπλοϊκές, αποκτούν δεύτερα και τρίτα πλοία, η Seajets έχει μεγεθύνει τον στόλο της σε πάνω από 10, έχοντας εξελιχθεί στη μεγαλύτερη διαχειρίστρια ταχυπλόων στην Ανατολική Μεσόγειο, και η Hellenic Seaways μετά την εξαγορά του “Σάμος” το δρομολογεί στο Αιγαίο.

Οι θετικές οικονομικές επιδόσεις των ακτοπλοϊκών ομίλων, που καταγράφηκαν στα αποτελέσματα της οικονομικής χρήσης 2015, οφείλονται κυρίως στη μείωση του κόστους καυσίμων συνεπεία της πτώσης των διεθνών τιμών πετρελαίου, στη μείωση των χρηματοοικονομικών εξόδων, στη συνεχή προσπάθεια για περιορισμό του λειτουργικού κόστους και στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του στόλου. Όμως χρειάστηκε να εισρεύσουν σημαντικά κεφάλαια για να αντέξουν οι εταιρείες κατά την κρίση της προηγούμενης εξαετίας. Αυτά έγιναν είτε με τη μορφή αυξήσεων κεφαλαίου όπως στην περίπτωση της Minoan που ενισχύθηκε με άνω των 80 εκατ. ευρώ από τον όμιλο Grimaldi είτε με τη μορφή έκδοσης ομολόγων όπως στην περίπτωση της Attica, όπου το αμερικανικό private equity Fortress Group επένδυσε 75 εκατ. ευρώ είτε με τη μορφή της εκτεταμένης αναδιάρθρωσης του δανεισμού όπως στην περίπτωση της Hellenic Seaways. Παράλληλα, μεγάλος αριθμός πλοίων πωλήθηκε στο εξωτερικό.

Η “γεωγραφία” της ελληνικής ακτοπλοΐας άλλαξε έτσι σημαντικά και συνεχίζει να αλλάζει. Μεγάλες κάποτε εταιρείες, όπως η Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου και πριν από αυτήν η GA Ferries, χάθηκαν εντελώς από την αγορά. Παράλληλα, η λειτουργία της κοινοπραξίας της ΑΝΕΚ με την Attica στις γραμμές της Κρήτης και της Αδριατικής –στην οποία τα μερίδια της ελληνικής ακτοπλοΐας έχουν πάντως συρρικνωθεί δραστικά– απέδειξε τα οφέλη που μπορούν να εξαχθούν από τις συνέργειες και τις οικονομίες κλίμακας. Ανάλογα είναι άλλωστε τα κίνητρα του ομίλου Grimaldi που επιδιώκει να εξαγοράσει μέσω της Minoan τη Hellenic Seaways.

Όμως σε αυτό το διάστημα επιβίωσαν ή και μεγεθύνθηκαν και κάποιοι μικρότεροι παίκτες όπως η Aegean Speed Lines, η Ionian Group και ειδικά η Seajets. Η Ionian Group δημιουργήθηκε με τη συνέργεια των εταιρειών Levante Ferries, Ionissos Ferries και Zante Ferries, που με τρία πλέον πλοία δραστηριοποιείται στο Ιόνιο. Κύκλοι της Aegean Speed Lines επισημαίνουν πως μετά την πώληση του “Speedrunner 2”, η ακτοπλοϊκή ενδυναμώνει την παρουσία της στις Δυτικές Κυκλάδες με το αναβαθμισμένο “Speedrunner 4”.

Το “Speedrunner 3” ναυλώθηκε στη Levante Ferries. Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν πως “μέτοχοι της Aegean Speed Lines παρακολουθούν με εξαιρετικό ενδιαφέρον τα όσα συμβαίνουν, τόσο στην ακτοπλοΐα όσο και στη χώρα γενικότερα, ώστε να τοποθετηθούν έγκαιρα στις όποιες εξελίξεις σημειωθούν στον κλάδο”.

Αξιοπρόσεκτα μεγέθη έχει αποκτήσει η Seajets, συμφερόντων Μάριου Ηλιόπουλου, που με την προσθήκη ακόμα τριών ταχυπλόων ελέγχει πλέον στόλο έντεκα πλοίων, λειτουργώντας το μεγαλύτερο δίκτυο ταχύπλοων στο Αιγαίο με επίκεντρο τις Κυκλάδες και την Κρήτη.

Η έλευση νέων πλοίων στις ελληνικές θάλασσες αναμένεται να ευνοήσει τον ανταγωνισμό αυξάνοντας τις επιλογές των επιβατών και πιέζοντας ενδεχομένως σε χαμηλότερα επίπεδα τις τιμές των εισιτηρίων. Όμως όλοι ανησυχούν κατά πόσον είναι βιώσιμη περαιτέρω αύξηση των πλοίων με δεδομένο το περιβάλλον ύφεσης.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Hellenic Seaways, Αντώνης Αγαπητός, άλλωστε, σημειώνει πως “η φετινή χρονιά μπορεί να είναι οριακά καλύτερη και από το 20015 χάρη στην πτώση της τιμής του πετρελαίου, εφόσον διατηρηθεί, αλλά και στην προβλεπόμενη αύξηση του τουρισμού”. Προειδοποιεί όμως πως το προσφυγικό θα πλήξει την επιβατική κίνηση προς πολλούς από τους νησιωτικούς προορισμούς, κυρίως στο Ανατολικό Αιγαίο.

Στην ακτοπλοΐα έχουν προστεθεί 4 νέα μεγάλα πλοία, ενώ παρατηρείται και αύξηση των δρομολογίων λόγω επέκτασης της περιόδου λειτουργίας των ταχυπλόων. Το 2016 υπολογίζεται ότι θα εκτελεστούν 41.000 δρομολόγια με δυνατότητα αύξησής τους, εάν παραστεί ανάγκη, είτε για εκτάκτους είτε για οργανικούς λόγους. Παράλληλα, οι ενδείξεις για τον εισερχόμενο τουρισμό είναι θετικές και πιθανόν να ξεπεράσουν και αυτές του 2015. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τον εγχώριο τουρισμό.

Οι κρατικές επιχορηγήσεις για την εκτέλεση δρομολογίων δημόσιας υπηρεσίας για τις θαλάσσιες μεταφορές ανέρχονται σε 75 εκατ. ευρώ ενώ για τις χερσαίες σε 260 εκατ. Η ανακατανομή των επιχορηγήσεων για να ενισχυθεί η ακτοπλοΐα κρίνεται απαραίτητη. Ο αριθμός των διακινουμένων επιβατών σε περισσότερα από 100 νησιά είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη. Ήδη διαφαίνονται προβλήματα διαθεσιμότητας πλοίων για την εξυπηρέτηση άγονων γραμμών.