Αποκλειστικό-Ernst & Young: Πώς θα γίνει βιώσιμη και κερδοφόρα η σμύριδα Νάξου – Όλο το σχέδιο και τα επόμενα βήματα

Η σμύριδα Νάξου, έχει αξία, είναι βιώσιμη και θα μπορούσε να αποφέρει στο Δημόσιο κέρδη 1,4 εκ. ευρώ το 2030, αναφέρει σχετική μελέτη της Ernst and Young, που βρίσκεται στο Υπουργείο Ενέργειας από την άνοιξη του 2021.

Τη σχετική μελέτη είχε αναθέσει στην ΕΥ, ο πρώτος υπουργός Ενέργειας κ. Κωστής Χατζηδάκης, την παρέλαβε όμως ο επόμενος υπουργός κ. Κώστας Σκρέκας. Η μελέτη εξετάζει δύο σενάρια είτε τη δημιουργία ενός κοινού σχήματος του Δήμου Νάξου με τους σμυριδωρύχους που θα αναλάβει την αρμοδιότητα και εκμετάλλευση της σμύριδας, είτε τη δημιουργία μιας εταιρείας αποκλειστικά από το Δήμο Νάξου.

Από τότε ως τώρα φαίνεται πως δεν έχει γίνει τίποτα. Ωστόσο, πληροφορίες από το περιβάλλον του πρώην υπουργού Ενέργειας κ. Σκρέκα, αναφέρουν ότι έχει γίνει όλη η προετοιμασία και αν δεν προχώρησε είναι γιατί δεν ήθελε ο Δήμος. Ωστόσο, σε πρόσφατη συνέντευξή του στο mononews.gr o Δήμαρχος Νάξου κ. Λιανός, διαβεβαιώνει ότι ο Δήμος Νάξου θέλει να αναλάβει την εκμετάλλευση των σμυριδωρυχείων και ότι πλέον έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να γίνει.

Με τα δεδομένα αυτά  μετά τις δημοτικές εκλογές πρέπει να περιμένουμε εξελίξεις. Η μελέτη της Ernst and Young που παρουσιάζει σήμερα αποκλειστικά το mononews.gr, αν και έχει γίνει πριν δύο χρόνια, αποτελεί τον οδικό χάρτη για τη μετεξέλιξη των ορυχείων σμύριδας σε σύγχρονη εταιρεία.

Σημειώνεται ότι η μελέτη προβλέπει και τη δημιουργία μουσείου ώστε να διασωθεί (ό,τι έχει απομείνει) από τις ιστορικές εγκαταστάσεις. Ειδικότερα, αναφέρει ότι “η  ίδρυση και λειτουργία Μουσείου Ναξίας Σμύριδας προτείνεται δεδομένου οτι στηρίζει την διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας και δημιουργεί πολλαπλά έμμεσα οφέλη στην κοινωνία και οικονομία της Νάξου εν γένει, και του ΒΑ τμήματος αυτής ειδικότερα.

Είναι δυνατή η κερδοφόρα λειτουργία των σμυριδορυχείων

Τα συμπεράσματά της μελέτης είναι εντυπωσιακά, καθώς αποδεικνύουν ότι η σμύριδα αντίθετα με την επικρατούσα άποψη, έχει αξία, μπορεί να γίνει κερδοφόρα και δίνει και τον οδικό χάρτη για την αξιοποίησή της.

Όπως καταλήγει η μελέτη: “Οι συνθήκες της αγοράς (ζήτηση, τιμές) συνηγορούν υπέρ της σκοπιμότητας επαναλειτουργίας των ορυχείων Ναξίας Σμύριδας υπό την προϋπόθεση της μεταποίησης του προϊόντος στην επεξεργασμένη μορφή που αντιστοιχεί στην ζήτηση. ✓ Είναι δυνατή η κερδοφόρα λειτουργία της Εταιρείας υπό την προϋπόθεση υλοποίησης των απαραίτητων κεφαλαιουχικών δαπανών που σχετίζονται με την ασφάλεια, την αξιοποίηση των εξορυκτικών δυνατοτήτων και την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνικών, καθώς και υπό την προϋπόθεση αποτελεσματικής διοίκησης της Εταιρείας”.

Ειδικότερα, στο βασικό σενάριο, το δέκατο χρόνο λειτουργίας η νέα δημοτική εταιρεία σμύριδας θα είχε έσοδα 4,7 εκ.ευρώ και EBITDA 2  εκ. ευρώ και κέρδη μετά φόρων 1,4 εκ. ευρώ. Ενώ από την πρώτη χρονιά θα είχε μικρά κέρδη. Στο πιο αισιόδοξο σενάριο, θα είχε έσοδα 6,6 εκ. ευρώ και κέρδη μετά φόρων 2,8 εκ. ευρώ το 2030 και στο απαισιόδοξο σενάριο θα είχε έσοδα 3,7 εκ. ευρώ το 2030 και κέρδη 763.000 ευρώ.

Ταυτόχρονα η ΕΥ, δίνει λύση σε ένα γόρδιο δεσμό δεκαετιών, εξασφαλίζει τα δικαιώματα των σμυριδεργατών που  καθίστανται μέτοχοι σε μια υγιή και με προοπτική εξορυκτική δραστηριότητα, αξιοποιείται ένα μοναδικό στον κόσμο περιουσιακό στοιχείο του κράτους και δημιουργείται μια προοπτική ανάπτυξης για την τοπική κοινωνία.

Οι δύο επιλογές που εξετάστηκαν

H μελέτη εξετάζει δύο δυνατότητες, τη δημιουργία είτε συμμετοχικής εταιρείας μεταξύ του Δήμου και των σμυριδωρύχων είτε μια αμιγώς δημοτικής εταιρείας. Το κοινό χαρακτηριστικό και των δύο σεναρίων είναι η εμπλοκή του Δήμου Νάξου, ο οποίος έχει δηλώσει την πρόθεσή του να συνεισφέρει οικονομικά και διοικητικά, αντικαθιστώντας επί της ουσίας το Ελληνικό Δημόσιο σε αυτούς τους τομείς, με το Ελληνικό Δημόσιο δια της ΕΜΝΕ να διατηρεί τον ελεγκτικό του ρόλο κατά τα προβλεπόμενα στην σχετική μεταλλευτική νομοθεσία.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Δήμος προτιμά το σενάριο δημιουργίας δημοτικής εταιρείας. Το πρόβλημα δε, που εντοπίζει η μελέτη (μειωμένη οικονομική αποτελεσματικότητα της εταιρείας και επομένως μειωμένη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων, σε σχέση με το Σενάριο Α, δεδομένου του κόστους αποζημίωσης των σμυριδεργατών με βάση το τρέχον καθεστώς), θα μπορούσε να λυθεί, αν το κόστος της αποζημίωσης, συνεχιζόταν να καλύπτεται από το ίδιο κονδύλι που το καλύπτει σήμερα.

Τι προτείνει η ΕΥ

Βασικό σημείο του σχεδίου που προτείνεται είναι ότι δεν πωλείται πια ανεπεξέργαστο προϊόν, αλλά το σύνολο της παραγωγής μεταποιείται σε κοκομετρία σύμφωνα με τη ζήτηση.

Σε γενικές γραμμές η πρόταση της ΕΥ προβλέπει:

Να συσταθεί εταιρεία με μετόχους τον Δήμο Νάξου και τους εγγεγραμμένους Σμυριδωρύχους στην οποία παραχωρείται από το Κράτος το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης της Ναξίας σμύριδας.
➢ Το σημερινό καθεστώς απολαβών των Σμυριδωρύχων (ένσημα + δικαίωμα) αντικαθίσταται σταδιακά από καταβολή μερισμάτων της Εταιρείας.
➢ Η Εταιρεία εκμεταλλεύεται την Ναξία σμύριδα με το απαραίτητο προσωπικό πλήρους απασχόλησης που προσλαμβάνει, κατά προτίμηση, από τις τάξεις των Σμυριδωρύχων.
➢ Προσωπικό: 4 Διοικητικό, 14 Εργατοτεχνίτες
➢ Απαιτούμενα κεφάλαια € 1,3 εκ. (Ίδια), και € 2,0 εκ. (Δανειακά).
➢ Ετήσια παραγωγή που αυξάνεται σταδιακά μέχρι 35.000t συνολικά το 10ο έτος
➢ Ετήσιες πωλήσεις κατεργασμένης και συσκευασμένης σμύριδας που αυξάνονται σταδιακά μέχρι 35.000t συνολικά μέχρι το 10ο έτος
➢ Τιμή πώλησης επεξεργασμένης σμύριδας Α’ και Β’ κατηγορίας που σταθεροποιείται το 6ο
έτος λειτουργίας στα € 160/t και € 80/t αντιστοίχως
➢ Οι παραδοχές του κόστους μισθοδοσίας προκύπτουν από τις πλέον πρόσφατες σχετικές συλλογικές συμβάσεις.

➢Η Εταιρεία υποκαθιστά το Κράτος στο σημερινό καθεστώς απολαβών των Σμυριδωρύχων (ένσημα + δικαίωμα).
➢ Η Εταιρεία εκμεταλλεύεται την Ναξία σμύριδα με τη συνδρομή των Σμυριδωρύχων, μέχρι ποσότητας σμύριδας που αντιστοιχεί στον αριθμό αυτών (480 καντάρια ετησίως ανά Σμυριδωρύχο), και με
προσωπικό πλήρους απασχόλησης που προσλαμβάνει, κατά προτίμηση από τις τάξεις των Σμυριδωρύχων, για την υπερβάλλουσα ποσότητα.

Σημειώνεται οτι η ανάλυση σκοπιμότητας, και για τα δύο βασικά σενάρια, δεν έχει λάβει υπόψιν την δυνατότητα εξασφάλισης κεφαλαίων και λοιπών φορολογικών και άλλων τυχόν διευκολύνσεων από αναπτυξιακά προγράμματα, EU funding, κλπ. τα οποία είναι δυνατόν να βελτιώσουν έτι περαιτέρω τα αποτελέσματα.

Κόστος ενσήμων και δικαιωμάτων σήμερα

Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης η σμυριδωρύχοι ήταν 217 το 2016, 204 το 2017, 174 το 2018, 105 το 2019 και 99 το 2020. Η μέγιστη ποσότητα σμύριδας που μπορούν να ζυγίσουν και να πληρωθούν είναι 480 στατήρες ή 27 τόνοι, και να λάβουν 240 ένσημα συνολικής αξίας 1.488 ευρώ.

Αντικείμενο της μελέτης της Ernst and Young

Η μελέτη ανατέθηκε στις  31/12/2020  από το ΥΠΕΝ στην ΕΥ, και αφορά  το έργο «Τεχνική υποστήριξη της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών για την αξιολόγηση στρατηγικών, λειτουργικών, οικονομικών και θεσμικών/ρυθμιστικών παραμέτρων και υποθέσεων που σχετίζονται με την μεταλλευτική».

Αντικείμενο του έργου είναι η διάγνωση της παρούσας κατάστασης, η ανάλυση σκοπιμότητας, ο εντοπισμός κινδύνων, και η πρόταση οδικού χάρτη για την υλοποίηση σεναρίου αξιοποίησης των ορυχείων σμύριδας στην νήσο Νάξο.

Στόχος είναι η υποστήριξη και στο συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών για την αξιολόγηση στρατηγικών, λειτουργικών, οικονομικών και θεσμικών/ρυθμιστικών παραμέτρων και υποθέσεων που σχετίζονται με τη μεταλλευτική, σύμφωνα με όλες τις δράσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν από το ελληνικό και ευρωπαϊκό κεκτημένο και στοχεύει στην τεχνική υποστήριξη της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών σχετικά με την εναρμόνιση των δραστηριοτήτων και λειτουργιών της, οι οποίες αφορούν την διαχείριση ορυχείων, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που διέπουν την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Ποια αξία έχει σήμερα η σμύριδα

Η Νάξια σμύριδα έχει μοναδικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα λόγω της σκληρότητάς σε κάποιες βιομηχανικές χρήσεις, στην οδοποιία λόγω των αντιολισθιτικών της ιδιοτήτων της, ενώ χρησιμοποιείται και για την παραγωγή αλουμίνας, από γαλλική εταιρεία.

Η τιμή πώλησής της, επεξεργασμένη και τυποποιημένη είναι πολλαπλάσια της τιμής που την πουλάει το Δημόσιο τα τελευταία χρόνια ανεπεξέργαστη.

Η σμύριδα, λόγω των φυσικοχημικών ιδιοτήτων της, έχει αρκετούς τομείς χρήσης. Η φυσική σμύριδα είναι το καταλληλότερο υλικό για αμμοβολή. Οι κόκκοι σμύριδας εκτοξεύονται σε μια επιφάνεια με υψηλές ταχύτητες, από μηχανές υπό πίεση. Το αποτέλεσμα είναι παρόμοιο με αυτό της χρήσης γυαλόχαρτου, αλλά παρέχει πιο ομοιόμορφο φινίρισμα χωρίς προβλήματα στις γωνίες ή τις ρωγμές.

Επίσης, σε αντίθεση με άλλα λειαντικά υλικά, οι κόκκοι σμύριδας έχουν περισσότερες από μία αιχμηρές άκρες σε κάθε σωματίδιο. Με αυτό το χαρακτηριστικό, οι κόκκοι σμύριδας μπορούν να χρησιμοποιηθούν περισσότερες από μία φορές (συνήθως 5-8 φορές) σε μια εργασία αμμοβολής. Επιπλέον, η σμύριδα με μηδενική περιεκτικότητα σε ελεύθερο πυρίτιο, δεν είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.

Η σμύριδα χρησιμοποιείται σε επιφάνειες με έντονη κυκλοφορία όπως σε αυτοκινητόδρομους, ναυπηγεία και αεροδρόμια ώστε να τις κάνει πιο ανθεκτικές και να αυξήσει την πρόσφυσή τους. Η
ανώτερη λειαντική δράση των κόκκων σμύριδας, προσδίδει καλύτερη πρόσφυση και αντιστέκεται στη φθορά που προκαλείται από την έντονη κυκλοφορία. Σε συνδυασμό με οξυχλωρίδιο ή με τσιμέντο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αντιολισθητικά δάπεδα. Αυτός ο τύπος δαπέδου είναι πολύ χρήσιμος σε χώρους όπως αποθήκες με βαριά κυκλο φορία, εργαστήρια όπου χύνεται λάδι και πέφτουν βαριά αντικείμενα, ράμπες νοσοκομείων, χώρους υποδοχής με μεγάλη κίνηση, καταστρώματα πλοίων, σκάλες κ.λπ.

Η σμύριδα χρησιμοποιείται ευρέως στην κατασκευή επικαλυμμένων λειαντικών όπως σμυριδόπανο και σμυριδόχαρτο.

Λόγω της ανώτερης σκληρότητας, οι κόκκοι της σμύριδας βοηθούν σε καλύτερης ποιότητας και ανθεκτικές πέτρες μύλου τριβής.

Οι κόκκοι της σμύριδας μαζί με το οξείδιο του μαγνησίου και το χλωριούχο μαγνήσιο εφαρμόζονται σε ρυζόμυλους για γυάλισμα ρυζιού.

Η χρήση του συνδυασμού αυτών των υλικών έχει ως αποτέλεσμα ελάχιστους σπασμένους κόκκους και ταχύτερη απόδοση. Οι ειδικοί κόκκοι σμύριδας γυαλίσματος ρυζιού σχηματίζουν έναν ανώτερο οξυχλωριούχο δεσμό με αποτέλεσμα η πέτρα να διαρκεί για περισσότερη χρήση. Επίσης, οι κόκκοι σμύριδας είναι ιδανικοί ως υλικό πρόσμιξης για την κατασκευή πυρότουβλων λόγω της υψηλής αντοχή τους.

Η σμύριδα εφαρμόζεται επίσης ως ενισχυτικό υλικό στο σκυρόδεμα, στη δόμηση, και για την κατασκευή χρηματοκιβωτίων.  (Πηγή: Πτυχιακή / Διπλωματική Εργασία Σιδερής Γιώργος)

Τι είναι η σμύριδα

Η σμύριδα (emery) αποτελεί ορυκτό υλικό, το οποίο συναντάται στη φύση, εντός των μαρμάρων με τη μορφή φλεοειδών Φακών. Από κοιτάσματα καρστικών βωξιτών (προερχόμενοι από τη διάβρωση λατερικού βωξίτη), υπό συγκεκριμένες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας γίνεται καθολική μεταμόρφωση σε διασπορίτη.

Στη συνέχεια, κατά τη θερμική διάσπαση του διάσπορου, με αποδέσμευση νερού, δημιουργείται το κορούνδιο. ο πέτρωμα πλέον που χαρακτηρίζεται από την παρουσία κορουνδίου (Al2O3), ορίζεται ως
σμύριδα.

Η περιεκτικότητα της σμύριδας σε κορούνδιο κυμαίνεται μεταξύ 55-65%, περιέχει οξείδια του σιδήρου μεταξύ 18-25%, ενώ στη χημική της σύσταση συμπεριλαμβάνονται σε μικρότερες ποσότητες οξείδια του τιτανίου, οξείδια του πυριτίου και πληθώρα άλλων μεταλλικών οξειδίων. Το ειδικό βάρος της είναι 4g/cm3 , η σκληρότητά της είναι 8-9 Mohs και χαρακτηρίζεται ως μη τοξική. Ποιοτικά διαχωρίζεται σε τρείς κατηγορίες, σύμφωνα με την περιεκτικότητά της σε κορούνδιο.
• 62-65% Α’ Ποιότητα
• 58-62% Β’ Ποιότητα
• 55-58% Γ’ Ποιότητα

Η σμύριδα συναντάται στην Νάξο, σε μεγάλη ποσότητα Ά ποιότητας, και σε χαμηλότερες ποιότητες στην Πάρο, την Ικαρία, τη Σάμο και στο όρος Μέντερες στα παράλια της Μικράς Ασίας (Σχήμα 1.1).

Εμπορικά η σμύριδα, έως και σήμερα, έχει αξία λόγω της σκληρότητάς της, η οποία οφείλεται στο κορούνδιο.

Μέχρι το 1950 η δραστηριότητα εξόρυξης σμύριδας ήταν κερδοφόρος αφού το Δημόσιο κατάφερνε να μεταπωλεί την ανεπεξέργαστη σμύριδα σε πολλαπλάσια τιμή από αυτή που την αγόραζε από τους σμυριδωρύχους στους οποίους είχε απαγορεύσει να τη διαθέτουν σε οποιονδήποτε άλλον πλήν του Κράτους στην τιμή που τους έθετε.

Η εξόρυξη και η μεταφορά της αποτελεί προνόμιο της εργολαβικής εργασίας των κατοίκων των σμυριδοπαραγωγών περιοχών της Νάξου (Κόρωνος, Απείρανθος, Κεραμωτή, Σκαδό, Μέση και Δανακός). Η εξόρυξη της σμύριδας γίνονταν από στοές τις οποίες δημιουργούσαν οι σμυριδωρύχοι και η εξαγωγή της από τα ορυχεία, με τη χρήση βαγονιών, τα οποία κινούνταν σε ράγες (χειράμαξες), και οδηγούνταν στους όρμους Λυώνα και Μουτσούνας. Από το 1926 η μεταφορά από τα ορυχεία στο λιμάνι φόρτωσης (όρμος Μουτσούνας) πραγματοποιούνταν μέσω εναέριου σιδηρόδρομου μήκους 8,5km.

Μετά τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη δημιουργία της τεχνητής σμύριδας, επήλθε κρίση στην πώληση της ορυκτής σμύριδας η οποία κορυφώθηκε με το πέρας του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Μετά από δεκαετίες που το Κράτος δεν κατάφερνε να κάνει πωλήσεις σμύριδας, τα τελευταία χρόνια κάτι αλλάζει.

Όπως αναφέρουν πληροφορίες, μετά από αρκετές δεκαετίες στα αζήτητα, μετά από προσπάθειες του πρώην Δημάρχου Νάξου Μανώλη Μαργαρίτη, έγιναν κάποιες πρώτες πωλήσεις σμύριδας, σε γαλλική εταιρεία που τη χρησιμοποιούσε για την παραγωγή αλουμίνας, (η σμύριδα είναι βωξίτης).

Τότε είχε πουληθεί από 5 ευρώ τον τόνο (επί υπουργείας Γιάννη Μανιάτη), 7 ευρώ τον τόνο αργότερα,  μέχρι 20-30 ευρώ τον τόνο η τελευταία συμφωνία πώλησης των αποθεμάτων των αποθηκών που πραγματοποιήθηκε το 2016 και διαρκεί μέχρι σήμερα.

Η μελέτη της ΕΥ,  προτείνει ένα άλλο επιχειρηματικό μοντέλο, μεταποίησης της και εξασφάλισης μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας και την  τιμή πώλησης της επεξεργασμένης σμύριδας Α’ και Β’ κατηγορίας που  όπως αναφέρει, σταθεροποιείται το 6ο έτος λειτουργίας της νέας εταιρείας και  προσδιορίζεται στα € 160/t και € 80/t αντιστοίχως.

Διαβάστε επίσης:
Έρχεται η σπάνια «μπλε υπερπανσέληνος» στις 30 Αυγούστου

ΗΠΑ: Στη δημοσιότητα τα στοιχεία του δράστη που σκότωσε 3 ανθρώπους

Ουκρανία: Δεύτερο πλοίο απέπλευσε από το λιμάνι της Οδησσού παρά τη λήξη της συμφωνίας για τα σιτηρά