Στο φινάλε της ντερμπάρας Παρτιζάν – Μονακό στο Βελιγράδι, εκεί που οι καρδιές ακόμα χτυπούσαν από το 78-76, παίχτηκε η πιο «βαριά» φάση της βραδιάς εκτός παρκέ.

Ζέλικο Ομπράντοβιτς και Βασίλης Σπανούλης συναντήθηκαν στο κέντρο, έδωσαν τα χέρια κι αγκαλιάστηκαν δυνατά. Όχι τυπικά, όχι «για την κάμερα». Μια αγκαλιά με ένταση, με ιστορία, με εκείνο το μισό δευτερόλεπτο που μοιάζει να σταματά τον χρόνο.

1

Τι ειπώθηκε; Ο Ζοτς αρκέστηκε στο «ήταν κάτι πολύ προσωπικό». Και γι’ αυτό ακριβώς είχε σημασία. Γιατί, μετά από δεκαπέντε χρόνια που δεν έλεγαν ούτε καλημέρα, η εικόνα μίλησε μόνη της.

Πώς γεννήθηκε η κόντρα

Η αρχή της απόστασης πάει ευθεία το καλοκαίρι του 2010. Ο Σπανούλης, στα 28 του, κλείνει τον κύκλο του στον Παναθηναϊκό και φοράει κόκκινα. Η ανακοίνωση «σκάει» στο ημίχρονο του τελικού του Μουντιάλ, Ολλανδία – Ισπανία. Θέαμα, συμβολισμοί, σεισμός.

Από εκείνη τη νύχτα οι σχέσεις παγώνουν. Ο Ομπράντοβιτς ένιωσε προδοσία, μίλησε για κουβέντες που ειπώθηκαν και δεν τηρήθηκαν. Ο ατζέντης του Σπανούλη, Μίσκο Ραζνιάτοβιτς, έδωσε τη δική του εκδοχή για διαπραγματεύσεις που αλλάζουν ρότα. Ο ίδιος ο Βασίλης δεν άνοιξε ποτέ τα χαρτιά του ως το μεδούλι, είπε μόνο πως κάποτε θα εξηγήσει τους πραγματικούς λόγους. Δεν χρειάστηκε περισσότερο. Ο μύθος είχε ήδη γραφτεί.

Αν το κάνουμε πιο συγκεκριμένο, η ιστορία γράφεται με λεπτομέρειες που πονάνε. Ο Σπανούλης παίζει στα play offs με ενέσεις, μένει αθόρυβος, περιμένει να νιώσει από την ομάδα του τι θέλουν να είναι ο ρόλος και το μέλλον του. Την ίδια ώρα ο Ολυμπιακός τον πλησιάζει – με σαφήνεια. Είναι η κλασική στιγμή που ένας μεγάλος παίκτης ακολουθεί εκεί που τον θέλουν περισσότερο. Για τον Ζοτς δεν ήταν «μπίζνα».

Ήταν θέμα τιμής. Και οι άνθρωποι της τιμής έχουν μνήμη ελέφαντα.

Ο «ψυχρός πόλεμος» στα παρκέ

Τα επόμενα χρόνια, το θέμα δεν έμεινε σε υπαινιγμούς. Ο Σπανούλης, μετά τα πράσινα, φορούσε πια τα κόκκινα του Ολυμπιακού. Δηλώσεις του τύπου «αν τον έβλεπα στον δρόμο, δεν θα τον χαιρετούσα» έγιναν πρωτοσέλιδα. Συναντήσεις σε τελικές φάσεις, τελετές βραβεύσεων, συνεντεύξεις Τύπου, όλα παγωμένα. Ο ένας απέναντι στον άλλον, αλλά και οι δύο, κάθε φορά, στο κέντρο της σκηνής της EuroLeague.

Κάπου ανάμεσα στη λατρεία και τον εγωισμό, ο κόσμος έβλεπε αυτό που η Ελλάδα ξέρει καλά: όταν δύο τεράστιοι χαρακτήρες χωρίζουν δρόμους, το σπάσιμο ακούγεται μέχρι την τελευταία κερκίδα.

Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία το Βελιγράδι. Προηγήθηκαν μικρά «σήματα». Μια τυπική, σχεδόν αμήχανη χειραψία, ένας φιλικός χτύπος στην πλάτη, ένα «good game» που κατέγραψαν οι κάμερες μήνες πριν. Σε απόλυτους όρους, ασημαντότητες. Σε συμβολικό επίπεδο, τεράστια βήματα για δύο ανθρώπους που, επί μία 15ετία και βάλε, δεν αντάλλασσαν ούτε βλέμμα.

Γιατί μιλάμε για «παναθηναϊκό εμφύλιο»

Αν η σχέση προπονητή – πρώην παίκτη ήταν ένα ιδιωτικό δράμα, ο αντίκτυπος δεν θα ξεπερνούσε τα αποδυτήρια. Εδώ όμως μιλάμε για το πρόσωπο που ταύτισε μια ολόκληρη εποχή του Παναθηναϊκού και για τον παίκτη που έγραψε το δικό του έπος στον αντίπαλο λιμένα. Η κόντρα τροφοδότησε έναν διαρκή εσωτερικό διχασμό στο πράσινο σύμπαν.

«Πρόδωσε» ή «δικαιώθηκε»;

«Ασέβεια» ή «δικαίωμα»;

Κάθε «αιώνιος» κουβαλάει τα δικά του φαντάσματα. Η αγκαλιά στο Βελιγράδι δεν έκλεισε λογαριασμούς, αλλά έκοψε οξυγόνο σε μια τοξικότητα που κρατούσε πολύ. Όταν ο άμεσα θιγόμενος λέει «προσωπικό» και γυρίζει σελίδα, το μήνυμα περνάει και στις κερκίδες. Όχι κηρύγματα, εικόνες.

Οι δύο όψεις της ίδιας μεγαλοσύνης

Ο Ομπράντοβιτς είναι ο κλασικός δάσκαλος που απαιτεί, θυμάται, παλεύει για την έννοια του λόγου. Ο Σπανούλης είναι το πρωτότυπο του ηγέτη που δεν χωράει σε δεύτερο ρόλο. Εκεί συγκρούστηκαν. Και ακριβώς γι’ αυτό συνέκλιναν. Ο ένας αναγνώρισε στον άλλον τη σπανιότητα. Το «ευχαριστώ για όσα μου έμαθες» του Βασίλη και ο θαυμασμός του Ζοτς για την εξέλιξη του «παιδιού» του δεν ήταν ποτέ θέατρο. Ήταν απλώς θαμμένα πίσω από πληγωμένες βεβαιότητες. Το Βελιγράδι τις ξέθαψε.

Μετά από δεκαπέντε χρόνια, η εικόνα δύο ανθρώπων που ζύγισαν ο ένας τον άλλον καλύτερα από οποιονδήποτε, να συναντιούνται στην καρδιά ενός ντέρμπι, είναι σχεδόν ποιητική. Όχι επειδή «συμβιβάστηκαν». Αλλά επειδή αποδέχθηκαν ότι η ζωή τρέχει πιο γρήγορα κι από τα καλύτερα plays. Οι προπονητές αλλάζουν πόλεις, οι παίκτες γίνονται κόουτς, τα παιδιά στις εξέδρες μεγαλώνουν. Αυτό που μένει είναι οι χειρονομίες που λένε περισσότερα από όλους μας.

Και τώρα, τι;

Μην περιμένετε αναδρομικά εξομολογήσεις. Δεν θα υπάρξει «πίνακας ανακοινώσεων» με λεπτομέρειες από το 2010. Δεν χρειάζεται. Η αγκαλιά είπε αυτό που έπρεπε: σεβασμός, αναγνώριση, ωρίμανση. Το αν ο «εμφύλιος» στο πράσινο λεξιλόγιο θα τελειώσει εδώ δεν είναι δουλειά των πρωταγωνιστών. Είναι η σειρά των υπολοίπων να κατεβάσουν τον τόνο. Ένα κλαμπ με το μέγεθος και το παρελθόν του Παναθηναϊκού δεν έχει τίποτα να κερδίσει από το να σκηνοθετεί αιώνιες δίκες. Έχει όμως πολλά να κερδίσει από μια εικόνα που ξαναβάζει τα πράγματα στη θέση τους.

Ίσως τελικά να ήταν πάντα γραφτό. Ο δάσκαλος και ο μαθητής που έγιναν ισότιμοι αντίπαλοι, να κλείσουν τον κύκλο με μια ανθρώπινη χειρονομία. Όχι γλυκανάλατη, όχι για το χειροκρότημα. Μια σφιχτή, σχεδόν άτσαλη αγκαλιά με ιδρώτα, ένταση και μια κουβέντα που δεν θα μάθουμε ποτέ. Ακριβώς επειδή δεν είναι δική μας. Αυτό που είναι δικό μας, όμως, είναι η αίσθηση ότι κάπου εκεί, ανάμεσα σε ένα καλάθι της Παρτιζάν και ένα χαμένο σουτ της Μονακό, μια παλιά πληγή έκλεισε όσο χρειαζόταν για να πάμε παρακάτω. Και, ναι, μερικές φορές μια αγκαλιά αρκεί για να σωπάσουν οι εμφύλιοι. Έστω για όσο κρατάει ένα «μπράβο».