Αυτήν την τουαλέτα ποιος θα την πάρει; Το βάρος της σε χρυσό και ο δισεκατομμυριούχος συλλέκτης

Πόσο κοστίζει μια χρυσή τουαλέτα; Ποιος την πουλάει και ποιος θα την αγοράσει; Τα ερωτήματα αναμένεται να απαντηθούν σύντομα ή και όχι, καθώς τα ενδιαφέροντα είναι πολλά, το σίγουρο όμως είναι, ότι στις 18 Νοεμβρίου στους Sotheby’s της Νέας Υόρκης η «Αμερική» (2016) του Μαουρίτσιο Κατελάν, μία ολόχρυση και πλήρως λειτουργική τουαλέτα πρόκειται να βγει σε δημοπρασία.

Τιμή εκκίνησης, όπως ανακοινώνει ο οίκος, θα είναι η τιμή του βάρους της σε χρυσό, την ημέρα της πώλησης. Συγκεκριμένα πρόκειται για 102,1 κιλά χρυσού, 18 καρατίων, που αυτή τη στιγμή αντιστοιχεί στα 10 περίπου εκατομμύρια δολάρια. Και αρκεί να σκεφτεί κανείς, ότι όταν αγοράστηκε αυτή η έκδοση του έργου, το 2017, η μέση τιμή του χρυσού ήταν 1.257 δολάρια ανά ουγγιά. Λιγότερο δηλαδή, από το ένα τρίτο της τρέχουσας τιμής.

Οπότε το επόμενο ερώτημα είναι, ποιος είναι ο σημερινός κάτοχος της τουαλέτας, που θα βγάλει τόσα λεφτά; Ο οίκος δημοπρασιών δεν αναφέρει το όνομά του επικαλούμενος τις δεσμεύσεις του σε θέματα εμπιστευτικότητας των πελατών του, οι διεθνείς «ντεντέκτιβ» της αγοράς τέχνης όμως, έχουν καταλήξει σε ένα όνομα: Στηβ Κόεν, δισεκατομμυριούχος διαχειριστής hedge fund και μεγάλος συλλέκτης, αλλά παρεμπιπτόντως και ιδιοκτήτης της ομάδας μπέιζμπολ των New York Mets.

«Δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με τα κότσια, τα μέσα και την διορατικότητα για να κάνουν κάτι τέτοιο», σημειώνει σε δημοσίευμά του το Artnet, που ειδικεύεται στην αγορά τέχνης. Εκπρόσωποι ωστόσο των Sotheby’s και της Marian Goodman Gallery, η οποία είχε αρχικά πουλήσει το έργο, επέμειναν να κρατήσουν την ανωνυμία του ιδιοκτήτη του.

Ο Κατελάν και ο Κόεν

Παρ΄όλα αυτά η σχέση του Στηβ Κόεν με τον διάσημο προβοκάτορα της τέχνης Μαουρίτσιο Κατελάν είναι γνωστή από παλιά. Όπως από το 2006, όταν ένα δημοσίευμα των New York Times ανέφερε, ότι ένα μικροσκοπικό, λειτουργικό ασανσέρ του Κατελάν ήταν ενσωματωμένο σε έναν τοίχο των γραφείων της ανενεργής πλέον SAC Capital Advisors του Κόεν στο Στάμφορντ του Κονέκτικατ.

Αργότερα, το Ίδρυμα Στήβεν και Αλεξάντρα Κόεν ήταν μέρος της επιτροπής οργάνωσης για την μεγάλη έκθεση του Κατελάν το 2011 στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στη Νέα Υόρκη. Αλλά και το 2013, μια παρτίδα έργων από τη συλλογή του Κόεν περιλάμβανε το «Spermini» (1997) του Κατελάν. Και την ίδια χρονιά, το γλυπτό του καλλιτέχνη, ύψους δύο μέτρων που απεικόνιζε τον Πάμπλο Πικάσο με ριγέ πουκάμισο, φωτογραφήθηκε στο διαμέρισμα του συλλέκτη στο Μανχάταν. «Εδώ είναι ένα παράξενο γλυπτό ενός φαλακρού άνδρα στο σαλόνι του Στηβ Κόεν», έλεγε η λεζάντα της φωτογραφίας.

Αλλά η καλύτερη απόδειξη είναι η δήλωση το ίδιου του Κόεν: «Μου αρέσουν τα πράγματα που με κάνουν να γελάω. Μου αρέσει να βλέπω τις αντιδράσεις των ανθρώπων». Και τα έργα του Κατελάν, ο οποίος δικαίως έχει χαρακτηριστεί ως «φαρσέρ» είναι ακριβώς αυτό το είδος. Εξάλλου, το συγκεκριμένο, η χρυσή τουαλέτα είναι τόσο σαγηνευτική, που η αρχική έκδοσή της, η οποία είχε παρουσιαστεί στο Γκούγκενχαϊμ και είχε δανειστεί για έκθεση, το 2019 στο Παλάτι Μπλένχαϊμ στο Οξφορντσάιρ της Αγγλίας, τη γενέτειρα του Ουίνστον Τσόρτσιλ εκλάπη λίγες μέρες μετά τα εγκαίνια.

Η δημοκρατική απήχηση του έργου

Στους τελευταίους μήνες της πρώτης προεδρικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ είχε εμφανιστεί αυτό το πρώτο δείγμα, το 2016 στο Γκούγκενχαϊμ σε συμπαραγωγή με την Marian Goodman Gallery. Τοποθετημένο σε ένα μικροσκοπικό μπάνιο στη μέση της διάσημης σπειροειδούς ράμπας του Φραν Λόιντ Ράιτ είχε προσελκύσει δικαιολογημένα, τα φώτα της δημοσιότητα μαζί με χιλιάδες επισκέπτες.

«Από τότε που ο Μαρσέλ Ντυσάν παρουσίασε ένα πορσελάνινο ουρητήριο στην έκθεση της Εταιρείας Ανεξάρτητων Καλλιτεχνών το 1917, είχε να αναβαθμιστεί τόσο πολύ ένα υδραυλικό εξάρτημα», όπως είχε γράψει σκωπτικά τότε, το New Yorker. Το δημοσίευμα σημείωνε μάλιστα ιδιαίτερα την «δημοκρατική απήχηση» του έργου, παραθέτοντας τα λόγια του Κατελάν: «Ό,τι και να φάτε, ένα γεύμα διακοσίων δολαρίων ή ένα χοτ ντογκ δύο δολαρίων, τα αποτελέσματα είναι τα ίδια, όσον αφορά την τουαλέτα».

Η εκτίμηση του έργου τότε, ήταν περίπου 6 εκατομμύρια δολάρια, ένα εξόχως ισχυρό κίνητρο για την κλοπή του. Όπως είναι γνωστό άλλωστε, δεν ανακτήθηκε ποτέ, αντίθετα πιστεύεται ότι κόπηκε σε κομμάτια και πουλήθηκε, ενώ τόσο ο Κατελάν όσο και η Γκούντμαν αποζημιώθηκαν από την ασφάλεια. Δύο άνδρες εξάλλου, καταδικάστηκαν σε φυλάκιση πέρυσι ως έχοντες σχέση με την ληστεία. Η κλεμμένη έκδοση θεωρείται επομένως εξαφανισμένη για πάντα, όπως ανέφερε η γκαλερί.

Η μπανάνα των εκατομμυρίων

Σύμφωνα με τους Sotheby’s έτσι, μία μόνον εκδοχή της «Αμερικής» -με το συμβολικό όνομα- υπάρχει πλέον και είναι αυτή της συλλογής του Κόεν, που βγαίνει τώρα σε δημοπρασία.

Μέχρι την πώληση όμως, του έργου του Κατελάν «Κομίντιαν» (2019), της …γνωστής μπανάνας κολλημένης με ταινία στον τοίχο το 2024, για 6 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Sotheby’s, η αγορά δημοπρασιών του ιταλού καλλιτέχνη είχε πέσει σε αδράνεια. Ενώ το ετήσιο σύνολο των πωλήσεών του είχε φθάσει στο αποκορύφωμά του στα 18,2 εκατομμύρια δολάρια το 2016, όταν το γλυπτό με τον Χίτλερ σε παιδικό μέγεθος απέφερε ρεκόρ 17,2 εκατομμυρίων δολαρίων, στη συνέχεια, το 2023 είχε μειωθεί στα 544.657 δολάρια.

Η πώληση της μπανάνας ήταν μια πραγματικά απίστευτη ιστορία αλλά μόνον η χρυσή τουαλέτα θα μπορούσε ενδεχομένως να ξεπεράσει –αναλογικά- αυτό το ποσό. Από την μεριά του οίκου δημοπρασιών έτσι, ο Ντέβιντ Γκάλπεριν, επικεφαλής σύγχρονης τέχνης στον Sotheby’s της Νέας Υόρκης αναφέρει, ότι πρόκειται για ένα έργο που ονειρευόταν να παρουσιάσει από την στιγμή που εκτέθηκε για πρώτη φορά στο Γκούγκενχαϊμ.

Για ορισμένους παρατηρητές της αγοράς τέχνης πάντως, η χρυσή τουαλέτα είναι απλώς μια συναρπαστική περίπτωση επένδυσης. Γιατί το έργο θα μπορούσε πάντα να επιστρέψει στην πρώτη ύλη του, η οποία είναι γνωστή στο εμπόριο ως «τήγμα».

Όσο απαράδεκτο κι αν ακούγεται αυτό, από την άλλη όμως, είναι ένα δώρο για όσους επιλέγουν να χρησιμοποιούν την τέχνη για επένδυση χρημάτων ή για κάποιον που αντιμετωπίζει ξαφνικά μια οικονομική κρίση. «Μακάρι όλα τα έργα τέχνης να ήταν τόσο υγρά», όπως λέει, κατόπιν αυτών ο υπεύθυνος της δημοπρασίας. «Έχω κάποια έργα τέχνης στην κατοχή μου και μακάρι να μπορούσα να τα λιώσω».

 

Διαβάστε επίσης 

Νίκος Φλώρος: Η Μαρία Κάλλας επιστρέφει στη Φλωρεντία μέσα από ένα ελληνικό έργο τέχνης

Μενδώνη για Γλυπτά Παρθενώνα: Είμαστε πιο κοντά παρά ποτέ για την επιστροφή τους

Πού βρισκόταν ο χρυσός της Αιγύπτου; Χρυσωρυχεία και επικερδείς επιχειρήσεις προ Χριστού