Η Χαμάς έχει χαρακτηρίσει στο παρελθόν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ «συνταγή για χάος». Ωστόσο, μια καθοριστική τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου τον Σεπτέμβριο φέρεται να άλλαξε τη στάση της οργάνωσης, πείθοντάς την ότι ο Τραμπ μπορεί να επιβάλει στο Ισραήλ μια βιώσιμη ειρηνευτική συμφωνία, ακόμη και εάν εκείνη παραδώσει όλους τους ομήρους της χωρίς εξασφαλίσεις.

Σύμφωνα με Παλαιστίνιους αξιωματούχους που μίλησαν στο Reuters, ο Τραμπ έβαλε τον Μπενιαμίν Νετανιάχου μετά από συνάντηση στον Λευκό Οίκο, να ζητήσει από τον πρωθυπουργό του Κατάρ συγγνώμη για την ισραηλινή αεροπορική επίθεση στη Ντόχα, που στόχευε στελέχη της Χαμάς, μεταξύ αυτών και τον διαπραγματευτή Χαλίλ αλ-Χάγια.

1

Η διαχείριση της κρίσης αυτής —και το γεγονός ότι ο Τραμπ απαίτησε δημόσια να μη συμβούν ξανά παρόμοιες επιθέσεις— ενίσχυσε την εμπιστοσύνη της Χαμάς ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι διατεθειμένος να «σταθεί απέναντι» στο Ισραήλ και να προωθήσει μια εκεχειρία που θα αντέξει.

Η ριψοκίνδυνη απόφαση της Χαμάς

Με τη νέα εκεχειρία που συνήφθη την Τετάρτη υπό αμερικανική διαμεσολάβηση, η Χαμάς συμφώνησε να απελευθερώσει τους ομήρους της χωρίς αντάλλαγμα την πλήρη αποχώρηση του ισραηλινού στρατού. Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι πρόκειται για ένα επικίνδυνο στοίχημα, το οποίο βασίζεται στην υπόθεση ότι ο Τραμπ έχει επενδύσει πολιτικά τόσο πολύ στη συμφωνία, ώστε δεν θα επιτρέψει την αποτυχία της.

Οι ηγέτες της Χαμάς γνωρίζουν, ωστόσο, ότι το ρίσκο είναι τεράστιο: αν το Ισραήλ επαναλάβει τις επιχειρήσεις του μετά την απελευθέρωση των ομήρων, όπως συνέβη μετά την εκεχειρία του Ιανουαρίου, η απόφαση θα αποδειχθεί ολέθρια.

Παρά τις ανησυχίες, η παρουσία ανώτερων συμβούλων του Τραμπ, όπως ο Τζάρεντ Κούσνερ και ο Στιβ Γουίτκοφ, καθώς και περιφερειακών δυνάμεων όπως το Κατάρ, η Αίγυπτος και η Τουρκία, στις διαπραγματεύσεις του Σαρμ ελ-Σέιχ καθησύχασε την οργάνωση. Ο Τραμπ τηλεφώνησε τρεις φορές κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, επιδεικνύοντας προσωπικό ενδιαφέρον.

Χωρίς γραπτές εγγυήσεις

Η συμφωνία, που τέθηκε σε ισχύ την Παρασκευή, δεν περιλαμβάνει γραπτές εγγυήσεις ή ρήτρες επιβολής. Η Χαμάς αποδέχθηκε προφορικές διαβεβαιώσεις από τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, το Κατάρ και την Τουρκία ότι ο Τραμπ θα επιβλέψει την εφαρμογή της και δεν θα επιτρέψει στο Ισραήλ να ξαναρχίσει τις επιχειρήσεις μετά την απελευθέρωση των ομήρων.

«Για εμάς, αυτή η συμφωνία σημαίνει το τέλος του πολέμου», δήλωσε ανώτατο στέλεχος της Χαμάς. Ωστόσο, πολλοί μέσα στην οργάνωση φοβούνται ότι η κίνηση μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, καθώς το Ισραήλ θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την αδυναμία της Χαμάς μετά την απελευθέρωση των κρατουμένων.

Η δυσπιστία της Χαμάς πηγάζει από το προηγούμενο του Ιανουαρίου, όταν, κατά τη διάρκεια μιας φάσης ανταλλαγής ομήρων, ο Τραμπ απαίτησε αιφνιδίως την άμεση απελευθέρωση όλων, απειλώντας να «αφήσει την κόλαση να ξεσπάσει» αν η Χαμάς δεν συμμορφωνόταν. Το αποτέλεσμα ήταν η κατάρρευση της συμφωνίας και η αναζωπύρωση των συγκρούσεων, που στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 16.000 Παλαιστίνιους, σύμφωνα με τις αρχές της Γάζας.

Παρά το παρελθόν αυτό, οι φετινές συνθήκες μοιάζουν διαφορετικές. Όπως σημειώνει Παλαιστίνιος αξιωματούχος, «οι Ισραηλινοί ήρθαν με διάθεση να βρεθεί λύση, ενώ η πίεση από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, την Αίγυπτο και την Τουρκία φαίνεται να αποδίδει».

Ο ρόλος του Κατάρ και της Τουρκίας

Οι διαπραγματεύσεις είχαν βαλτώσει μέχρι την Τρίτη, καθώς Ισραήλ και Χαμάς δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν στον ρυθμό και την έκταση της αποχώρησης των ισραηλινών δυνάμεων. Η κατάσταση ξεμπλόκαρε όταν ο Πρωθυπουργός του Κατάρ Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι ταξίδεψε προσωπικά στο Σαρμ ελ-Σέιχ, ενώ ο Τούρκος επικεφαλής της ΜΙΤ, Ιμπραήμ Καλίν συμμετείχε ενεργά, αξιοποιώντας τις σχέσεις της Άγκυρας με τη Χαμάς.

Ο Καλίν είχε προηγουμένως συναντηθεί με τον Τραμπ, μετά από αίτημα του Αμερικανού προέδρου προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να συμβάλει στην πίεση προς τη Χαμάς, ώστε να δεχθεί το σχέδιο.

Το αμερικανικό σχέδιο 20 σημείων, που ο Τραμπ παρουσίασε στις 29 Σεπτεμβρίου, προβλέπει σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων και ανταλλαγή ομήρων με Παλαιστίνιους κρατουμένους, αλλά δεν θέτει ακόμη ζήτημα παλαιστινιακού κράτους. Το αίτημα να αφοπλιστεί η Χαμάς παραπέμφθηκε για μεταγενέστερη φάση.

Η συμφωνία αφήνει έτσι και τις δύο πλευρές χωρίς πλήρη ικανοποίηση: το Ισραήλ διατηρεί στρατιωτική παρουσία στη μισή Γάζα, ενώ η Χαμάς εξακολουθεί να υπάρχει ως οργάνωση. Αυτή η «ισορροπία ατελειών», σύμφωνα με Αμερικανούς αναλυτές, ενδέχεται να διευκολύνει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων.

Τραμπ: «Θεατρικός αλλά αποτελεσματικός»

Αναλυτές εκτιμούν ότι η προσωπική εμπλοκή του Τραμπ έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Ο Παλαιστίνιος αξιωματούχος στη Γάζα υπενθυμίζει την εντολή του Προέδρου των ΗΠΑ προς το Ισραήλ και το Ιράν να σταματήσουν τις εχθροπραξίες τον Ιούνιο, κατά τη διάρκεια του 12ήμερου πολέμου, όταν ο Τραμπ έγραψε δημόσια στο Truth Social: «Τα ισραηλινά αεροσκάφη να κάνουν στροφή και να επιστρέψουν».

«Μπορεί να είναι θεατρικός, αλλά κάνει αυτό που λέει», πρόσθεσε ο αξιωματούχος, σημειώνοντας ότι αυτή η στάση έπεισε τη Χαμάς πως ο Τραμπ μπορεί να επιβάλει την τήρηση της εκεχειρίας.

Αν και τίποτα δεν είναι βέβαιο για τις επόμενες φάσεις του σχεδίου, η τρέχουσα εκεχειρία φαίνεται να έχει ισχυρή διεθνή στήριξη. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Άμπντελ Φατάχ αλ-Σίσι έχει προσκαλέσει τον Τραμπ στο Κάιρο, με τον Αμερικανό πρόεδρο να αναμένεται να ταξιδέψει στην περιοχή τις επόμενες ημέρες για να επισημοποιήσει τη συμφωνία — μια κίνηση που, σύμφωνα με διπλωμάτες, θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη σταθερότητά της.

Όπως παραδέχθηκε ένας ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς: «Είναι ένα στοίχημα. Ίσως αποτύχει. Αλλά αυτή τη στιγμή, πιστεύουμε ότι ο Τραμπ είναι ο μόνος που μπορεί να το κρατήσει ζωντανό».

Διαβάστε επίσης:

Σεμπαστιάν Λεκορνί: Η νέα γαλλική κυβέρνηση πρέπει να αντανακλά την κοινοβουλευτική πραγματικότητα

Γάζα: Χιλιάδες Παλαιστίνιοι επιστρέφουν στα σπίτια τους, με την εκεχειρία Ισραήλ-Χαμάς να τηρείται

Θεοδωρικάκος: Τους επόμενους μήνες η έναρξη νέων καθεστώτων του αναπτυξιακού νόμου