ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το Ζάππειο Μέγαρο, με το κλασικό μεγαλείο και την ιστορική του αύρα, έγινε για άλλη μια φορά το σκηνικό μιας υπέροχης μέρας που άφησε έντονο αποτύπωμα στην πολιτιστική ζωή της Αθήνας. Η Art Athina 2025 άνοιξε τις πόρτες της χθες, στις 18 Σεπτεμβρίου 2025, με πλήθος επισκεπτών να πλημμυρίζουν τους διαδρόμους του. Συλλέκτες, καλλιτέχνες, επιμελητές, δημοσιογράφοι, αλλά και απλοί φιλότεχνοι, συνάντησαν έργα που έφεραν την υπογραφή 72 γκαλερί από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Από την πρώτη στιγμή φάνηκε ότι η φετινή φουάρ δεν ήταν μια τυπική διοργάνωση. Είχε την ενέργεια, τη φρεσκάδα και τη διεθνή αύρα που χρειάζεται για να σταθεί δίπλα σε ονόματα όπως η Art Basel ή η Frieze. Κι όμως, κρατούσε κάτι αυθεντικά αθηναϊκό· μια μίξη ιστορίας, μεσογειακής ζωντάνιας και καλλιτεχνικής αναζήτησης.
Η σημασία του θεσμού
Η Art Athina, που ιδρύθηκε το 1993 από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αιθουσών Τέχνης, έχει διανύσει πάνω από τρεις δεκαετίες. Από μια τοπική φουάρ που φιλοξενούσε κυρίως ελληνικές γκαλερί, εξελίχθηκε σε διεθνή θεσμό που προσελκύει συμμετοχές από Παρίσι, Μιλάνο, Νάπολη, Βελιγράδι, Κύπρο και Λονδίνο.
Σήμερα, θεωρείται η μακροβιότερη φουάρ τέχνης στη Νότια Ευρώπη, με καθοριστικό ρόλο στη στήριξη της ελληνικής αγοράς τέχνης. Μετά την πανδημία, ο θεσμός απέκτησε ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς λειτούργησε ως μηχανισμός ανασυγκρότησης για τις γκαλερί που είχαν δεχτεί πίεση από τα κλεισίματα και τις ακυρώσεις εκθέσεων.
Οικονομική διάσταση
Η αγορά τέχνης στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 50 εκατ. ευρώ ετησίως, με τις μεγάλες φουάρ να αποτελούν καταλύτη για νέες πωλήσεις και συνεργασίες. Η Art Athina 2025 συγκέντρωσε συλλέκτες από την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τις ΗΠΑ, φέρνοντας στην Αθήνα κεφάλαια που δεν περιορίζονται στις αγορές έργων, αλλά αγγίζουν και τον τουρισμό, την εστίαση, την ξενοδοχειακή αγορά.
Αντίστοιχες διοργανώσεις όπως η Frieze London ή η FIAC Paris καταγράφουν δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες και τζίρους εκατοντάδων εκατομμυρίων. Η Art Athina μπορεί να μην έχει ακόμα αυτά τα νούμερα, αλλά η στρατηγική της είναι σαφής: να αναδείξει την Αθήνα ως art hub της Ανατολικής Μεσογείου, σε μια περίοδο που οι επενδύσεις στην πολιτιστική διπλωματία και τις δημιουργικές βιομηχανίες αυξάνονται.
Οι φωνές των γκαλεριστών
Συνομίλησα με γκαλερίστες και εκπροσώπους γκαλερί με πολυετή παρουσία στον χώρο της τέχνης, που συμμετέχουν στο Art Athina 2025, και μέσα από τις τοποθετήσεις τους ανέδειξαν την αξία και τη σημασία της διοργάνωσης.
«Ήμουν ιδρυτικό στέλεχος στο Art Athina όταν ξεκίνησε το 1983, για 14 χρόνια περίπου. Αυτό το έργο του Νάκης Παναγιωτίδης το έβαλα γιατί του είχα κάνει έκθεση το 1989-1990, και φέτος είχε το Μουσείο Γουλανδρή για 5-6 μήνες έκθεσή του». Ιλέανα Τούντα – Ileana Tounta Contemporary Art Center
«Το θεωρώ τρομερά σημαντικό να συμμετέχω. Είναι σαν μια μεγάλη γιορτή για την τέχνη και είναι πολύ σημαντικό για την πόλη μας. Μην τυχόν και δεν πάω – πρέπει να είναι στο πρόγραμμα των Αθηναίων. Χαίρομαι πολύ όταν συμμετέχω γιατί πιάνει τόπο με τον κόσμο που μιλάμε, τους καινούργιους, τους παλιούς, τα έργα που δείχνουμε. Είναι σαν μια μεγάλη γιορτή για την πόλη μας και τον θεωρώ σαν θεσμό ». Ρεβέκκα Καμχή – Rebecca Camhi Gallery
«Εμείς υποστηρίζουμε όλα τα χρόνια την Art Athina. Είναι κάτι που έχει μια δυναμική μετά τον Covid πάλι, οπότε είναι καλό για όλους. Με σημαντικές ξένες και ελληνικές φουάρ, οπότε πρέπει να την υποστηρίξουμε». Σοφία Ανυπαρίδου – Kalfayan Galleries
Η Ελένη Κορωναίου, ιδρύτρια της ομώνυμης γκαλερί, τόνισε πως η συμμετοχή της γκαλερί της στην Art Athina 2025 αποτελεί «μια ευκαιρία να παρουσιάσουμε τους καλλιτέχνες μας σε ένα ευρύτερο κοινό». Όπως εξήγησε, κάθε χρόνο επιλέγουν έργα των δημιουργών που ήδη εκπροσωπούν, με τη σύνδεση να αναδύεται «μέσα από τον διάλογο που δημιουργούν τα έργα μεταξύ τους». Αναφερόμενη στο ποιο έργο θα ξεχωρίσει φέτος, σημείωσε: «Κάθε χρονιά κάποιο έργο ανοίγει συζήτηση. Για να δούμε φέτος ποιο θα είναι αυτό». Παράλληλα, στάθηκε στα πλεονεκτήματα του Ζαππείου, που «είναι σε κεντρικό σημείο και εύκολα προσβάσιμο στους επισκέπτες», ενώ υπογράμμισε τη σημασία της διοργάνωσης για τους Έλληνες δημιουργούς: «Η Art Athina είναι πολύ σημαντική, γιατί τους δίνει την ευκαιρία να δείξουν τη δουλειά τους σε ευρύτερο κοινό, να συναντήσουν συλλέκτες όχι μόνο από την Ελλάδα».
ύργια πράγματα και παλιότερα με σκοπό να αναδείξει καινούργιους καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργάζεται. Eίναι ο μοναδικός θεσμός στην Ελλάδα. Υπάρχει στη Θεσσαλονίκη αλλά δεν έχει καμία σχέση. Εχει πολύ ωραία έργα- πάρα πολύς κόσμος . Εμείς επιλέξαμε μίνιμαλ προσέγγιση στο περίπτερό μας. Λίγους καλλιτέχνες και λίγους καλλιτέχνες. Έρχονται συχνά και κοιτάζουν την υπογραφή του καλλιτέχνη για να επιλέξουν ποιο έργο θα πάρουν ή κοιτάζουν τι αξία θα αποκτήσουν. Αυτά είναι τα κριτήριά τους. » Γιάννης Καλλιγάς – Skoufa Gallery
Μιλώντας με τον Μιχάλη Χωριανόπουλο, που εκπροσωπεί τη Γκαλερί Ζουμπουλάκη, η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τη φετινή συμμετοχή και τον ιδιαίτερο διάλογο της τέχνης με τον κινηματογράφο. Όπως μου είπε: «Η φετινή συμμετοχή είναι συνδεδεμένη με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου ο Στέφανος Ρόκκος ανέλαβε να οπτικοποιήσει την ταυτότητα του φεστιβάλ με δύο έργα, τα οποία θα αποτελέσουν και τις αφίσες του».
Ο ίδιος εξήγησε ότι εκτός από τα έργα αυτά, παρουσιάζονται και βίντεο που ετοίμασε ο Ρόκκος, από τα οποία έχουν αντληθεί αποσπάσματα και εκτίθενται εδώ σε πρωτότυπα σχέδια. Παράλληλα, το κοινό έχει την ευκαιρία να δει και το βίντεο από την προηγούμενη έκθεση του καλλιτέχνη στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη, «50 εκατομμύρια τόνοι τοπίων», μια παραγωγή του Φωκίωνα Ξένου, με μουσική του Τζιμ Σκλαβούνου και του Νικ Κέιβ.
«Η Art Athina είναι ο μοναδικός θεσμός στην Ελλάδα. Υπάρχει στη Θεσσαλονίκη αλλά δεν έχει καμία σχέση. Εχει πολύ ωραία έργα- πάρα πολύς κόσμος . Εμείς επιλέξαμε μίνιμαλ προσέγγιση στο περίπτερό μας. Λίγους καλλιτέχνες και λίγους καλλιτέχνες. Έρχονται συχνά και κοιτάζουν την υπογραφή του καλλιτέχνη για να επιλέξουν ποιο έργο θα πάρουν ή κοιτάζουν τι αξία θα αποκτήσουν. Αυτά είναι τα κριτήριά τους. »είπε ο Πέτρος Δούμας της Art Project Space
Οι δηλώσεις αυτές δείχνουν το εύρος: από τον θεσμικό ρόλο της φουάρ έως το προσωπικό βίωμα του κάθε γκαλερίστα.
Highlights: Design, Projects, Performances
Η Art Athina 2025 δεν περιορίζεται στα περίπτερα. Προσφέρει μια σειρά από ενότητες που τόνισαν τον πειραματικό και συμμετοχικό χαρακτήρα της:
-Design: αφιερωμένο στο γυαλί και τη μνήμη των υλικών. Ένα υλικό εύθραυστο και διάφανο, που έγινε αφορμή για νέες αφηγήσεις.
-Projects: σε επιμέλεια Οντέτ Κουζού, που έφερε ανεξάρτητους χώρους τέχνης με έργα εμπνευσμένα από τις τελετουργίες της καθημερινότητας.
-Performances:
-Ο Κωνσταντίνος Ρήγος και το Μπαλέτο της ΕΛΣ με αποσπάσματα από το Golden Age.
-Ο Ari Seth Kohen με την έκθεση για την Judith Boyd και το project Advanced Style.
-Ο Άγγελος Παπαδόπουλος με το An UMBRA Story.
-Το Collectif MASI με μια περιπατητική δράση που ένωσε λαϊκή αγορά και αρχιτεκτονική.
Οι διάλογοι του αύριο
Η τέχνη δεν είναι μόνο εικόνα. Είναι και ιδέα, συζήτηση, ερώτημα. Ο κύκλος Art for Tomorrow Talks συγκέντρωσε προσωπικότητες όπως ο Vincenzo de Bellis, η Αφροδίτη Παναγιωτάκου και ο Wim Pijbes. Θέματα όπως η συμπερίληψη, η σχέση τέχνης και τεχνητής νοημοσύνης, η ανθεκτικότητα των πολιτιστικών θεσμών στη νέα εποχή τέθηκαν στο τραπέζι.
Έτσι, η Art Athina λειτούργησε όχι μόνο ως έκθεση αλλά και ως think tank για την τέχνη του μέλλοντος.
Εκδόσεις και νέες γενιές
Το Athens Art Book Fair επιβεβαίωσε την Αθήνα ως σημείο αναφοράς στον χώρο των art books, ενώ το Little Athina έδειξε πώς η φουάρ επενδύει στο μέλλον, δίνοντας στα παιδιά χώρο να πειραματιστούν με την τέχνη.
Η επιλογή αυτή δεν είναι τυχαία. Οι περισσότερες μεγάλες φουάρ διεθνώς —από το Art Basel έως το ARCO Madrid— έχουν καταλάβει ότι η εκπαίδευση και η νέα γενιά είναι κομμάτι της εξίσωσης για μια βιώσιμη αγορά τέχνης.
Συγκρίσεις με διεθνείς φουάρ
Η Art Athina δεν ανταγωνίζεται ευθέως κολοσσούς όπως η Art Basel (με πάνω από 90.000 επισκέπτες και τζίρους δισεκατομμυρίων) ή η Frieze London. Αντίθετα, επιλέγει να χαράξει το δικό της μονοπάτι: να αναδείξει την Αθήνα ως κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο, εκεί όπου συναντώνται Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Βαλκάνια.
Με 72 γκαλερί και χιλιάδες επισκέπτες, η φετινή φουάρ αποδεικνύει ότι η πόλη μπορεί να σταθεί ισότιμα δίπλα σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες του πολιτισμού, όχι με βάση τον όγκο αλλά με βάση την ποιότητα και το περιεχόμενο.
Η Αθήνα ως art hub
Η φετινή Art Athina απέδειξε πως η Αθήνα δεν είναι απλώς θεατής· είναι πρωταγωνίστρια. Με το Ζάππειο να μετατρέπεται σε κόμβο τέχνης, η πόλη ενισχύει το προφίλ της ως art hub της Μεσογείου, με δυναμική που αγγίζει και τον τουρισμό υψηλού επιπέδου.
Η Art Athina 2025 έδειξε ότι η Αθήνα ξαναγράφει τον καλλιτεχνικό της χάρτη. Δεν είναι μόνο μια τοπική φουάρ· είναι ένας θεσμός που φέρνει κοντά διαφορετικές κουλτούρες, γενιές και ιδέες.
Με τη συμμετοχή 72 γκαλερί, με performances, διαλόγους, εκδόσεις και δράσεις για παιδιά, το Ζάππειο έγινε για λίγες μέρες η καρδιά της σύγχρονης τέχνης.
Κι αν κάτι έμεινε έντονα χαραγμένο στη μνήμη όσων βρέθηκαν εκεί, είναι η αίσθηση ότι η Αθήνα δεν είναι απλώς μέρος του διεθνούς χάρτη· είναι πλέον κόμβος, σημείο αναφοράς, μια πόλη που μπορεί να κοιτάξει στα μάτια το Λονδίνο, το Παρίσι, τη Βασιλεία.
Μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου, η Art Athina 2025 παραμένει ανοιχτή στο Ζάππειο, αποδεικνύοντας ότι η τέχνη στην Ελλάδα έχει το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
Art Athina 2025
18-22 Σεπτεμβρίου
Ζάππειον Μέγαρο
Ώρες λειτουργίας
Παρασκευή 19 έως και Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου: 12.00-21.00
Η Art Athina διοργανώνεται από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αιθουσών Τέχνης.
Διαβάστε επίσης:
Φαρά Ναγιέρι: «Οι μεγάλες συλλογές τέχνης ανήκουν στο έθνος»
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
- BC Partners: Δεν υπάρχει απόφαση δικαστηρίου – Ο Σόλακ δεν ήθελε να πληρώσει τους φόρους
- Σπανάκης: Τέλη Δεκεμβρίου τα οφέλη από τις φορολογικές ελαφρύνσεις σε μισθωτούς και συνταξιούχους
- Ο ΟΗΕ επιτρέπει στον πρόεδρο της Παλαιστίνης, Αμπάς, να μιλήσει μέσω βίντεο στη Γ.Σ., καθώς δεν έλαβε βίζα από τις ΗΠΑ
- Χρηματιστήριο: Άλμα 5,7% για ΕΛΧΑ – Ποιες μετοχές ευνοήθηκαν στο rebalancing
