Μπορεί στη χονδρεμπορική αγορά επόμενη μέρας να μην βλέπουμε φέτος τις υψηλές τιμές που σημειώθηκαν πέρυσι, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την αγορά εξισορρόπησης.

Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση της ΕΒΙΚΕΝ, το κόστος της αγοράς εξισορρόπησης στην Ελλάδα έχει εκτοξευθεί και θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ φέτος. Επίσης τονίζει ότι είναι τριπλάσιο από την Ιταλία, όπως προκύπτει από μελέτη της GRant Thonton την οποια παρήγγειλε η EBIKEN. H σχετική ανάλυση καταδεικνύει ότι οι ελληνικές χρεώσεις είναι συστηματικά υψηλότερες και πιο ευμετάβλητες. Ειδικότερα, η μέση χρέωση στην αγορά Εξισορρόπησης ως ποσοστό της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ) διαμορφώθηκε στην Ελλάδα στο ~12% την περίοδο 2024-2025 (έως Απρίλιο), έναντι ~3% στην Ιταλία. Οι αντίστοιχες χρεώσεις ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 12.2 €/MWh στην Ελλάδα και 3 €/MWh στην Ιταλία κατά την ίδια περίοδο.

1

Η αγορά εξισορρόπησης είναι μία από τις βασικές αγορές στο πλαίσιο της λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, και συγκεκριμένα του μοντέλου στόχου (Target Model) που εφαρμόζεται στην ΕΕ. Ο ρόλος της είναι να διατηρεί την ισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας σε πραγματικό χρόνο ή πολύ κοντά σε αυτόν.

Στην πράξη, όσο καλά κι αν προγραμματιστεί η παραγωγή και η κατανάλωση ενέργειας μέσω της προημερήσιας και ενδοημερήσιας αγοράς, πάντα υπάρχουν αποκλίσεις. Αυτές πουυ μπορεί να οφείλονται σε μεταβολές της ζήτησης  λόγω καιρού ή σε απότομες αυξομειώσεις στην παραγωγή ΑΠΕ,  καλύπτονται από την αγορά εξισορρόπησης.

Η ΕΒΙΚΕΝ σχολιάζοντας τη Δημόσια Διαβούλευση της ΡΑΑΕΥ αναφορικά με την Εισήγηση του ΑΔΜΗΕ για τις βασικές αρχές σχεδιασμού των δημοπρασιών Ισχύος Εξισορρόπησης και της Διαδικασίας Ενοποιημένου Προγραμματισμού, αναφέρει ότι το 2025 το κόστος της αγοράς εξισορρόπησης θα φθάσει και ίσως ξεπεράσει το 1 δις €, εκ των οποίων τα 500εκ θα αφορούν ενέργεια ανακατανομής.

 Όπως τονίζει καθώς είναι  ανεξέλεγκτα αυξανόμενη η παραγωγή των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την κατά χρονικές περιόδους ανάγκη για σημαντικές εξαγωγές, ο ΑΔΜΗΕ για λόγους ασφάλειας του συστήματος θα αυξάνει, σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα ακολουθούμενη πρακτική, τις ποσότητες ανακατανομής κατά περίπτωση.

Και σημειώνει ότι με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ και από την σχετική μελέτη της Grant Thorton προκύπτει ότι από τον Ιούλιο του 2024 παρατηρείται συνεχής αδικαιολόγητη αύξηση του Λογαριασμού προσαύξησης 3 (ΛΠ3) έως και 150% ως προς το 2024. Αύξηση που έχει σαν αποτέλεσμα την υπέρμετρη επιβάρυνση των καταναλωτών και υπερκέρδη κύρια για τα Υ/Η και τα φ.α.

Σημειώνει επίσης ότι δεν υπάρχει διαφάνεια στις χρεώσεις που διαμορφώνουν το κόστος ανακατανομής, γιατί εκτός των άλλων η αμοιβή των μονάδων που προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες γίνεται βάσει των προσφορών τους (pay as bid).  Συγκεκριμένα από τις αρχές Ιουλίου διαπιστώνει η ΕΒΙΚΕΝ ότι καθημερινά ο ΑΔΜΗΕ εντάσσει δύο λιγνιτικές μονάδες (Αγ. Δημήτριος 3 και 4) με constraint, οι οποίες αμείβονται  με pay as bid, ρύθμιση η οποία θα συνεχιστεί για όλο το καλοκαίρι.

  Επισημαίνει επίσης ότι και το κόστος του ΛΠ2, ήτοι η αποζημίωση των συμβατικών μονάδων για να διαθέτουν την ισχύ τους στην αγορά εξισορρόπησης, είναι πολύ υψηλό και φθάνει τα 200εκ €.

Τονίζει ότι καθίσταται επιτακτική η λήψη μέτρων που να έχουν τους ίδιους στόχους με την παρούσα διαβούλευση, μελετώντας ταυτόχρονα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία, η οποία έχει το ίδιο μοντέλο αγοράς εξισορρόπησης της κεντρικής κατανομής (central dispatch).

Σύγκριση Ελλάδας Ιταλίας

Ακολούθως η ΕΒΙΚΕΝ συγκρίνει την αγορά της Ελλάδας με την αγορά της Ιταλίας στη βάση μελέτης που εκπόνησε η  Grant Thorton  για λογαριασμό της ΕΒΙΚΕΝ  η οποία  εξετάζει το πλαίσιο λειτουργίας της ιταλικής Αγοράς Εξισορρόπησης (MSD-Mercato dei Servizi di Dispacciamento). Η αγορά αυτή   αποτελεί διακριτό τμήμα του συστήματος αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ιταλίας και τελεί υπό τη διαχείριση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς (Terna S.p.A.).

Στο πλαίσιο της συγκριτικής αξιολόγησης, αναλύθηκαν τα στοιχεία του κόστους εξισορρόπησης στην Ιταλία και συγκρίθηκαν με την χρέωση των Λογαριασμών Προσαυξήσεων 3 στην Ελλάδα. Η ανάλυση καταδεικνύει ότι οι ελληνικές χρεώσεις είναι συστηματικά υψηλότερες και πιο ευμετάβλητες. Ειδικότερα, η μέση χρέωση στην αγορά Εξισορρόπησης ως ποσοστό της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ) διαμορφώθηκε στην Ελλάδα στο ~12% την περίοδο 2024-2025 (έως Απρίλιο), έναντι ~3% στην Ιταλία. Οι αντίστοιχες χρεώσεις ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 12.2 €/MWh στην Ελλάδα και 3 €/MWh στην Ιταλία κατά την ίδια περίοδο.

Το χάσμα αυτό διευρύνεται αισθητά από το β’ εξάμηνο του 2024 και έπειτα, αντανακλώντας διαρθρωτικές διαφορές στη λειτουργία των αγορών εξισορρόπησης, όπως επίσης και στη μεθοδολογία κατανομής κόστους και εσόδων από τις συγκεκριμένες αγορές.

 Τι προτείνει η ΕΒΙΚΕΝ

Σχετικά με τις προτάσεις του ΑΔΜΗΕ για την αγορά Εξισορρόπησης, η ΕΒΙΚΕΝ σχολιάζει:

 Για την προαγορά ισχύος εφεδρείας πριν την DAM με ένα διαγωνισμό αναφέρει ότι μπορεί να αποδειχθεί πολύ ακριβή επιλογή.

Η παρούσα πρόταση του ΑΔΜΗΕ, ωστόσο σημειώνει, ότι αποτελεί μια βάση για να αρχίσει σε βάθος ένας γόνιμος διάλογος, ο οποίος πρέπει να λάβει υπόψη το σχεδιασμό των αγορών όπως αυτή της Ιταλίας, όπου διαπιστώνουμε βασικές διαφορές ως προς την παρούσα πρόταση. Σημαντικότερη εκείνη ότι στην Ιταλία γίνεται προαγορά ενέργειας/ισχύος εξισορρόπησης σε έξι περιόδους μέσα και πριν την DAM.

Για το χρονικό περιθώριο:  Το χρονικό περιθώριο για τη διαμόρφωση των αναγκών του ΑΔΜΗΕ ουσιαστικά διαμορφώνεται από την περίοδο D-3 22:00-23:00 CET. Αυτό σημαίνει ένα χρονικό διάστημα πρόβλεψης αναγκών 50 με 74 ώρες, πού κρίνεται ότι θα συμβάλει σε χειρότερη ποιότητα πρόβλεψης. Σε περίπτωση που οι ανάγκες υπερεκτιμούνται για να καλύψουν ενδεχόμενα υψηλότερο σφάλμα πρόβλεψης, οι ποσότητες της αγοράς ισχύος θα αυξηθούν. Συνεπώς και τα κόστη για την αγορά ισχύος. Η πρώτη εναλλακτική φαίνεται προτιμότερη. Η δεύτερη εναλλακτική απαιτεί συστηματική αναλυτική διερεύνηση καθώς μια ενδεχόμενη στενότητα στρεφόμενης ισχύος μπορεί να εκτοξεύσει τις τιμές FCR, λαμβάνοντας υπόψιν και τη διακομιστική ισχύ της Ελλάδας.

Για τη δυνατότητα συμμετοχής ανά χαρτοφυλάκιο οντοτήτων, αναφέρει ότι δίνει όντως την ευελιξία, στους συμμετέχοντες να υπολογίσουν ένα πρόγραμμα αγοράς για συμμετοχή στην ΑΕΗ. Επειδή όμως η ΑΕΗ συνδιαμορφώνεται και από τις περιβάλλουσες αγορές, εγγενώς δίνεται εμμέσως κίνητρο σε όλους τους πιθανούς συμμετέχοντες να προσφέρουν καθολικά διαθέσιμη ισχύ, ανεξαρτήτως της ζητούμενης ποσότητας από τον ΑΔΜΗΕ. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με την πρόταση του ΑΔΜΗΕ, αν συμμετέχοντες δεν έχουν συμμετάσχει στην αγορά (σημ. όχι εκκαθαρίσει στην αγορά) και κληθούν να προσφέρουν ισχύ από τον ΑΔΜΗΕ, δεν θα αποζημιωθούν για την ισχύ.

Προβληματισμό εκφράζει για τη δυνατότητα συμμετοχής στους διαγωνισμούς ισχύος εξισορρόπησης με χαρτοφυλάκια οντοτήτων, που μπορούν να ενσωματώνουν ταυτόχρονα διαφορετικές τεχνολογίες, ήτοι θερμικές μονάδες, Υ/Η, μπαταρίες και γενικά μονάδες αποθήκευσης. Αναφέρει ότι  πρέπει να τεθεί ένας περιορισμός, ώστε τα χαρτοφυλάκια να περιλαμβάνουν μονάδες μόνο μιας τεχνολογίας και όχι συνδυασμό τεχνολογιών, ώστε να υπάρξει δίκαιος ανταγωνισμός.

Για τις περιπτώσεις μη εκτέλεσης δημοπρασιών που καλούνται να συμμετάσχουν μέσω ΔΕΠ χωρίς την συμμέτοχή στην αγορά ισχύος, προτείνεται η δημοσίευση στατιστικών κόστους για την απονομή μέσω ΔΕΠ (π.χ. μέσο κόστος MW/mFRR μέσω ΔΕΠ ανά μήνα και ανά τεχνολογία), και η καθορισμένη τιμή αποζημίωσης.

Για τη χρονική διάσταση των προσφορών, αναφέρει ότι  θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ωριαία. Προτείνει να δοθεί η δυνατότητα σε συμμετέχοντες (ειδικά ΑΠΕ) να μπορούν να μεταβάλλουν τις προσφορές τους και σε πιο σύντομα διαστήματα (π.χ. 15λέπτα) στη διάρκεια της ΔΕΠ προκειμένου να προσεγγίζεται καλύτερα η διαθέσιμη ισχύς και η τελική εκκαθάριση να λαμβάνει υπόψιν καλύτερα την πραγματική διαθεσιμότητα.

Για τον καθορισμό  περιοχών με τοπικούς περιορισμούς, σημειώνει ότι είναι πολύ σημαντική αλλαγή και χρήζει σημαντικής διερεύνησης. Και συμπληρώνει ότι επί του παρόντος, ο ΑΔΜΗΕ δεν διαθέτει στοιχεία στην αγορά για ενδεχόμενους περιορισμούς σε περιοχές του συστήματος. Επίσης, αναφέρει ότι  αυτή η πρόταση ανοίγει το δρόμο προς μια τοπικιστική (locational) θεώρηση προσφοράς ισχύος (και κατά συνέπεια ενέργειας) ανά διακριτό ΚΥΤ. Από τη στιγμή που οι μη ευέλικτες συμβάσεις σύνδεσης δεν είχαν τέτοιους πιθανούς περιοριστικούς όρους, εκτιμά ότι είναι πολύ δύσκολη η εφαρμογή. Προτείνει  ο ΑΔΜΗΕ, σε συνεργασία με τη ΡΑΑΕΥ, να ορίσει ένα ζωνικό σύστημα χρέωσης πρόσβασης και να υπολογίζει τέλη πρόσβασης στο σύστημα μεταφοράς ανάλογα με την στενότητα πρόσβασης στη συγκεκριμένη περιοχή. Αυτό θα έδινε και το απαραίτητο αντικίνητρο σε παραγωγούς να μην αιτούνται νέες συνδέσεις σε περιοχές του συστήματος που κρίνονται κρίσιμες. Παράδειγμα τέτοιας εφαρμογής συμβαίνει σε άλλες χώρες όπως π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο.

 Από αυτές τις χρεώσεις θα μπορούσε να καλύπτεται ενδεχομένως μερικώς και το τοπικό επιπρόσθετο κόστος ανακατανομής καθώς και μερικώς απαιτούμενο έσοδο προκειμένου ο ΑΔΜΗΕ να ολοκληρώσει τις απαιτούμενες επενδύσεις σε τέτοιες περιοχές του συστήματος.

Τέλος, τονίζει ότι δεν εξηγείται γιατί δεν συμπεριλαμβάνονται συστήματα αποθήκευσης καθώς και κατανεμόμενο φορτίο στην απονομή ελλείματος ισχύος για αΕΑΣ και χΕΑΣ.

Και προτείνει σε περίπτωση που ο ΑΔΜΗΕ επιθυμεί να εντάξει κάποιες μονάδες σε καθεστώς υποχρεωτικής λειτουργίας, τότε η ισχύς τους θα πρέπει να αφαιρείται από την ποσότητα στην αγορά ισχύος. Εφόσον αυτές οι μονάδες δεν θα υπόκεινται στην συμμετοχή στην αγορά, η αποζημίωση τους θα πρέπει να γίνεται εκτός της αγοράς (π.χ. με απόφαση της ΡΑΑΕΥ).