Σημαντικά ευρήματα από την 3η έκθεση του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου

Τα ενεργά πλοία που ήταν εγγεγραμμένα στο στο Μητρώο του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου στις 31 Δεκεμβρίου 2024 ήταν 2.758 με Ελληνική σημαία (93,6%) και 162 με σημαία Κράτους Μέλους Ε.Ε. (5,5%), ενώ υπήρχαν και 27 με σημαία τρίτης χώρας εκτός Ε.Ε. (0,9%).

Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι τα τελευταία 51 χρόνια, από τις 31 Δεκεμβρίου 1973 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024, τα εγγεγραμμένα πλοία στο Μητρώο του ΝΑΤ, μειώθηκαν κατά 2.312 πλοία.

Η κατηγορία των φορτηγών (41%) και η κατηγορία των επιβατηγών (31%) είναι οι κατηγορίες με τον μεγαλύτερο αριθμό ενεργών εγγεγραμμένων πλοίων στο Μητρώο του ΝΑΤ.

Ωστόσο, τα ευρήματα τείνουν να διαφοροποιούνται όταν οι κατηγορίες των πλοίων εξετάζονται σε συσχετισμό με τη σημαία:

Στα ενεργά εγγεγραμμένα πλοία με ελληνική σημαία (2.758), κυριαρχούν τα φορτηγά (1.206) με ποσοστό 44% επί του συνόλου στα ενεργά εγγεγραμμένα πλοία με σημαία Κράτους Μέλους της ΕΕ (162), κυριαρχούν τα επιβατηγά (159) με ποσοστό 98% (περιλαμβάνοντας όχι μόνο θαλαμηγούς αλλά και αρκετά επιβατηγά ακτοπλοϊκά και μεσογειακά).

Στα ενεργά εγγεγραμμένα πλοία με σημαία τρίτης χώρας (27), κυριαρχούν τα επιβατηγά με ποσοστό 85% (κυρίως θαλαμηγοί).

Σε ό, τι αφορά στα ενεργά εγγεγραμμένα πλοία με σημαία Κράτους Μέλους ΕΕ, η μεγάλη πλειοψηφία φέρουν σημαία Μάλτας, αρκετά σημαία Κύπρου και ένας μικρός αριθμός σημαία άλλου Κράτους Μέλους (Ιταλίας, Πορτογαλίας, Βουλγαρίας).

Αντίστοιχα, στα ενεργά εγγεγραμμένα πλοία με σημαία τρίτης χώρας παρατηρείται μεγάλη ποικιλομορφία ως προς την επιλογή σημαίας (Νησιά Κέιμαν, Λιβερία, Μπαχάμες, Παναμάς, Βερμούδες, Σαουδική Αραβία κ.α.).

Επισημαίνεται ότι το 2024 ο αριθμός των εγγεγραμμένων πλοίων με σημαία Κράτους Μέλους Ε.Ε. σημείωσε αύξηση 20% σε σχέση με το 2023.

Η αύξηση αφορά στα πλοία με σημαία Μάλτας (131 το 2024 από 110 το 2025) και σημαία Κύπρου (25 το 2024 από 20 το 2023).

Με δεδομένο ότι πρόκειται κυρίως για επιβατηγά, η αυξητική τάση συνδέεται προφανώς με την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού στη χώρα μας.

Η απασχόληση

Η αυξητική τάση της ναυτικής απασχόλησης στην Ελλάδα συνεχίζεται σταθερά, με τον συνολικό αριθμό των εγγεγραμμένων ναυτικών (μέλη συγκροτημένων πληρωμάτων για τα οποία υποβλήθηκαν εντός του 2024 έστω και για μία ημέρα ασφάλισης εντός του έτους υποβολής) ανέρχεται σε 26.232, παρουσιάζοντας αύξηση 2,7% σε σχέση με το 2023.

Η μεγάλη πλειοψηφία (70,7%) του εγγεγραμμένου ναυτικού ανθρώπινου δυναμικού είναι ηλικίας 18-45 ετών και ένα σημαντικό μέρος (34%) είναι νεαρά άτομα ηλικίας 18-30 ετών.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση εγγεγραμμένων ναυτικών παρατηρείται διαχρονικά στις ευρύτερες κατηγορίες των επιβατηγών (επιβατηγά όλων των κατηγοριών), των δεξαμενόπλοιων (δεξαμενόπλοια και Μ/Σ δεξαμενόπλοια) και των φορτηγών πλοίων (φορτηγά όλων των κατηγοριών).

Ο συνολικός αριθμός των γυναικών εγγεγραμμένων ναυτικών για το 2024 (2.048 άτομα) παρουσιάζει ετήσια αύξηση 11,4% σε σχέση με το 2023 (1.838 άτομα) και συνολική αύξηση 65,6% εντός της τελευταίας 5ετίας.

Το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής στο ελληνικό ναυτικό ανθρώπινο δυναμικό (7,8%) υπερβαίνει σημαντικά τον διεθνή και ευρωπαϊκό μέσο όρο (1,2% για το 2021 και 2,4% για το 2022 αντίστοιχα).

Παρά το γεγονός ότι το ναυτικό επάγγελμα παραμένει «ανδροκρατούμενο», η γυναικεία ναυτική απασχόληση συνεχίζει να παρουσιάζει ισχυρή αυξητική τάση.

Ειδικότερα:

Ο συνολικός αριθμός των γυναικών εγγεγραμμένων ναυτικών για το 2024 (2.048 άτομα) παρουσιάζει ετήσια αύξηση 11,4% σε σχέση με το 2023 (1.838 άτομα) και συνολική αύξηση 65,6% εντός της τελευταίας 5ετίας, ειδικά τον 8ο μήνα του 2024, η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση (1.415 άτομα) σημείωσε αύξηση 11,8% σε σχέση με τον 8ο μήνα του 2023 (1.265 άτομα).

Το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής στο Ελληνικό ναυτικό ανθρώπινο δυναμικό (7,8%) υπερβαίνοντας σημαντικά τον διεθνή και ευρωπαϊκό μέσο όρο (1,2% για το 2021 και 2,4% για το 2022 αντίστοιχα).

Το ποσοστό των γυναικών δοκίμων/εκπαιδευομένων ναυτικών διευρύνεται συνεχώς, έχοντας ήδη φτάσει το 11,8% και σημειώνοντας αύξηση σχεδόν δύο ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2023 (10%).

Βασικό χαρακτηριστικό του εγγεγραμμένου γυναικείου ναυτικού δυναμικού είναι ότι στη μεγάλη του πλειονότητα απασχολείται στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών (68,3% το 2024 με αύξηση 2% σε σχέση 3η Έκθεση του Ν.Α.Τ. για τη Ναυτική Απασχόληση 30 με το 2023), γεγονός που επιβεβαιώνει τον διαχρονικά κρίσιμο ρόλο του τουρισμού στη γυναικεία ναυτική απασχόληση.

Ωστόσο, αξιόλογη αύξηση της γυναικείας απασχόλησης παρατηρήθηκε το 2024 και στην κατηγορία των δεξαμενόπλοιων (αύξηση 17,7% σε σχέση με το 2023).

Τα βασικά χαρακτηριστικά του εγγεγραμμένου ναυτικού ανθρώπινου δυναμικού τυποποιούνται ως εξής:

Η συντριπτική πλειοψηφία (άνω του 90%) είναι Έλληνες.

Η συντριπτική πλειοψηφία (άνω του 90%) είναι άνδρες.

Η μεγάλη πλειοψηφία (70,7%) είναι ηλικίας 18-45 ετών και ένα σημαντικό μέρος (34%) είναι νεαρά άτομα ηλικίας 18-30 ετών.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση εγγεγραμμένων ναυτικών παρατηρείται διαχρονικά στις ευρύτερες κατηγορίες των επιβατηγών (επιβατηγά όλων των κατηγοριών), των δεξαμενόπλοιων (δεξαμενόπλοια και Μ/Σ δεξαμενόπλοια) και των φορτηγών πλοίων (φορτηγά όλων των κατηγοριών).

Ως προς την συμβολή τους στη συνολική εγγεγραμμένη απασχόληση, ο τομέας μεταφοράς εμπορευμάτων (51%) τείνει να παρουσιάζει ένα σχετικό προβάδισμα έναντι του τομέα μεταφοράς επιβατών (43%).

Σε κάθε περίπτωση, 29 2025 οι ειδικότερες κατηγορίες πλοίων με τη μεγαλύτερη συμβολή στη συνολική (ετήσια) εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση για το 2024 ήταντα δεξαμενόπλοια (29,8%), τα επιβατηγά ακτοπλοϊκά (20,5%) και τα φορτηγά ξηρού φορτίου (12,8%).

Ηλικιακή διάρθρωση

Ως προς την ηλικιακή διάρθρωση, η μεγάλη πλειοψηφία των εγγεγραμμένων ναυτικών (άνω του 70%) είναι ηλικίας έως 45 ετών με τη συμμετοχή νεαρότερων ηλικιακών ομάδων να είναι εντονότερη στις γυναίκες.

Ειδικότερα, η συμμετοχή των νέων ηλικίας 18-30 ετών στην εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση αντιστοιχούσε κατά το 2024 στο 34,1% του συνόλου των εγγεγραμμένων ναυτικών και στο 48,7% των εγγεγραμμένων γυναικών ναυτικών.

Το εγγεγραμμένο ανθρώπινο ναυτικό δυναμικό διαρθρώνεται κατά ποσοστό 48,2% από αξιωματικούς πληρώματος (12.650 άτομα) και 51,8% από μέλη κατώτερων πληρωμάτων (13.582 άτομα).

Οι πολυπληθέστερες ειδικότητες ναυτολόγησης το 2024 ήταν οι ειδικότητες του πλοιάρχου (2.381 άτομα) και του ανθυποπλοιάρχου (2.131 άτομα) στους αξιωματικούς πληρώματος, ενώ οι ειδικότητες του ναύτη (4.192 άτομα συμπεριλαμβανομένων των ναυτοπαίδων και αντλιωρών) και του θαλαμηπόλου (2.979 άτομα) στα κατώτερα πληρώματα.

Οι δόκιμοι

Ο πληθυσμός των εγγεγραμμένων ενεργών δοκίμων και εκπαιδευομένων ναυτικών ανήλθε το 2024 σε 3.140 άτομα, σημειώνοντας αύξηση 23,4% σε σχέση με το 2023 (2.543 άτομα). Επιπροσθέτως, άλλοι 529 δόκιμοι και εκπαιδευόμενοι ναυτικοί εξαγόρασαν ναυτική υπηρεσία έτους 2024 σε πλοία ξένης σημαίας μη συμβεβλημένα με το ΝΑΤ.

Επισημαίνεται ότι ποσοστό 11,8% των εγγεγραμμένων ενεργών δοκίμων και εκπαιδευομένων ναυτικών ήταν γυναίκες (με τις μισές σχεδόν να έχουν ναυτολογηθεί με ειδικότητα δόκιμης εκπαιδευόμενης πλοιάρχου).

Η κατηγορία πλοίων με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην απασχόληση δοκίμων και εκπαιδευομένων εντός του 2024 ήταν τα δεξαμενόπλοια με 62%.

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν, επίσης, η συμβολή των φορτηγών ξηρού φορτίου με 23,8% και των επιβατηγών ακτοπλοϊκών με 9,7%.

Η εποχικότητα παραμένει βασικό διαχρονικό χαρακτηριστικό της εγγεγραμμένης ναυτικής απασχόλησης και συνδέεται, κυρίως, με τις έντονες εποχικές διακυμάνσεις της τουριστικής κίνησης και, κατ’ επέκταση, της απασχόλησης στην κατηγορία των επιβατηγών.

Εάν και το 52,4% των εγγεγραμμένων ναυτικών το 2024 απασχολήθηκε για διάστημα 7 μηνών και άνω εντός του έτους (μη εποχική απασχόληση), το 47,6% απασχολήθηκε για διάστημα 1 έως 6 μηνών (εποχική απασχόληση) και το 6,7% για διάστημα κάτω του 1 μήνα (περιστασιακή απασχόληση).

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, από το σύνολο των εγγεγραμμένων ναυτικών που απασχολήθηκαν για διάστημα 1-6 μηνών, η πλειοψηφία (57,6%) εργάσθηκε για διάστημα άνω των 4 μηνών.

Οι αρχιπλοίαρχοι

Αναφορικά με τις ομάδες ναυτικών που δεν περιλαμβάνονται στην ως άνω «εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση», ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ακόλουθες διαπιστώσεις:

Η ομάδα των αρχιπλοιάρχων και αρχιμηχανικών που εργάζονται στις ναυτιλιακές εταιρείες τείνει αυξανόμενη, αριθμώντας το 2024 σε 1.657 άτομα.

Εάν και η συγκεκριμένη ομάδα απασχολείται εκτός πλοίων και, συνεπώς, δεν προσμετράται στην εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση, η παρακολούθηση της στατιστικής εξέλιξης της αποτυπώνει το δυναμισμό της αγοράς εργασίας των θαλάσσιων μεταφορών, καθώς η απασχόληση σε ναυτιλιακές εταιρείες αποτελεί ελκυστική επιλογή για τους ναυτικούς υψηλών προσόντων και εμπειρίας.

Είναι ενδεικτικό ότι το πλήθος της συγκεκριμένης ομάδας παρουσιάζει συνολική αύξηση 112,4% εντός της τελευταίας 5ετίας (2020- 2024).

Οι ναυτικοί που εξαγόρασαν την υπηρεσία τους

Η ομάδα των ναυτικών που εξαγόρασαν ναυτική υπηρεσία έτους 2024 σε πλοία ξένης σημαίας μη συμβεβλημένα με το ΝΑΤ αριθμεί 2.531 άτομα.

Από αυτούς, οι 529 ήταν δόκιμοι και εκπαιδευόμενοι ναυτικοί.

Κατανομή πόρων που εισέπραξε το ΝΑΤ για τρίτους φορείς (2024)

ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΠΟΣΟ

e-ΕΦΚΑ € 118.788.581,44

τ. ΚΕΑΝ € 32.761.698,57

τ. ΤΠΑΕΝ και ΤΠΚΠΕΝ € 19.384.889,94

ΕΛΟΕΝ € 14.472.106,00

ΕΣΤΙΑ ΝΑΥΤΙΚΩΝ € 2.372.067,00

ΚΝΕ € 3.743.280,00

ΝΕΕ € 480.000,00

ΙΙΕΝ € 85.830,00

ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ € 85.830,00

ΣΥΝΟΛΟ € 192.174.282,95

Η ανάλυση των ναυτολογημένων των ναυτικών

Για την περίοδο 1.1.2024 έως 31.12.2024 ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων ναυτικών (δηλ. των ναυτικών που εργάσθηκαν σε πλοία ελληνικής σημαίας ή/και πλοία με σημαία Κράτους Μέλους που δραστηριοποιούνται στον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο ή/και πλοία ξένης σημαίας συμβεβλημένα με το ΝΑΤ) ανήλθε στους 26.232 (εκ των οποίων οι 25.830 είναι Έλληνες πολίτες).

Επιπλέον, σύμφωνα με τα δεδομένα του Μητρώου Εξαγορών του ΟΠΣ/ΝΑΤ για την περίοδο 1.1.2024 έως 31.12.2024, ο συνολικός αριθμός των ναυτικών από εξαγορά (δηλ. των ναυτικών που εργάστηκαν εντός του 2024 σε πλοία ξένης σημαίας μη συμβεβλημένα με το ΝΑΤ και εξαγόρασαν την συγκεκριμένη υπηρεσία εντός του ίδιου έτους) ανήλθε στους 2.531 (όλοι Έλληνες πολίτες).

Ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων ναυτικών για το 2024 ανήλθε στους 26.232, παρουσιάζοντας αύξηση 2,7% σε σχέση με το 2023 και 14% σε σχέση με το 2020 (έτος κρίσης COVID).

Ο αριθμός των εγγεγραμμένων ναυτικών κατά τον 8ο μήνα του 2024 ανήλθε στους 18.080 ναυτικούς, σημειώνοντας αύξηση 4,8% σε σχέση με τον 8ο μήνα του 2024 και 17,8% σε σχέση με το 2020 (έτος κρίσης COVID).

Ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων γυναικών ναυτικών για το 2024 ανήλθε στις 2.048, σημειώνοντας αύξηση 11,4% σε σχέση με το 2023 και 65,5% σε σχέση με το 2020 (έτος κρίσης COVID).

Η καταγεγραμμένη ήδη από το 2021 αυξητική τάση της ναυτικής απασχόλησης συνεχίσθηκε σταθερά και το 2024 με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης την πενταετία (2020 – 2024):

Της συνολικής εγγεγραμμένης ναυτικής απασχόλησης 3,36%.

Της εγγεγραμμένης ναυτικής απασχόλησης κατά τον μήνα Αύγουστο (χρονικό σημείο του έτους με το υψηλότερο ποσοστό ναυτικής απασχόλησης) 4,19%/.

Της ποσοστιαίας συμμετοχής των γυναικών στην ναυτική απασχόληση 13,47%.

Οι προσφερόμενοι ναυτικοί

Οι αναζητούντες εργασία κατά τον 12ο μήνα του έτους (χρονικό σημείο του έτους με τη χαμηλότερη ζήτηση εργαζομένων στη ναυτική αγορά εργασίας) μειώθηκε σε 1.030 τον Δεκέμβριο του 2024 από 1.180 τον Δεκέμβριο του 2023 και 2.440 τον Δεκέμβριο 2020.

Η αποκλιμάκωση της ανεργίας φαίνεται εντονότερη, μάλιστα, ως προς τα κατώτερα πληρώματα, όπου παρατηρείται μείωση του αριθμού αναζητούντων εργασία σε 270 τον Δεκέμβριο του 2024 από 310 περίπου το Δεκέμβριο 2023 και 1.245 τον Δεκέμβριο 2020.

Αντίστοιχα, ο αριθμός αναζητούντων εργασία αξιωματικών μειώθηκε σε 672 τον Δεκέμβριο του 2024 από 782 τον Δεκέμβριο 2023 και 1.195 τον Δεκέμβριο 2020.

Οι θετικές τάσεις στην εξέλιξη της απασχόλησης των ναυτικών και στη συνακόλουθη μείωση των αναζητούντων εργασία απεικονίζονται με μεγαλύτερη ενάργεια κατά τον 9ο μήνα του 2024 (χρονικό σημείο του έτους με σχετικά υψηλή ζήτηση εργαζομένων στη ναυτική αγορά εργασίας).

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του ΓΕΝΕ, ο συνολικός αριθμός των αναζητούντων εργασία ναυτικών τον Σεπτέμβριο του 2024 περιορίζεται σε μόλις 350 άτομα από 408 τον Σεπτέμβριο του 2023 και 2.440 τον Σεπτέμβριο του 2020.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μάλιστα, παρουσιάζει το εύρημα ότι κατά τον 9ο μήνα του 2024 το ποσοστό ανεργίας των ναυτικών ήταν χαμηλότερα ακόμη και από την προ COVID περίοδο (9ος μήνας 2019).

Το προφίλ των ναυτικών

Το προφίλ του εγγεγραμμένου ναυτικού ανθρώπινου δυναμικού, σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων της ΑΠΔΝ για το 2024, σκιαγραφείται ως εξής:

Ως προς την εθνικότητα, η συντριπτική πλειοψηφία (98,4%) των εγγεγραμμένων ναυτικών είναι Έλληνες.

Ειδικότερα, εντοπίζονται 25.830 Έλληνες πολίτες και 402 πολίτες άλλων Κρατών Μελών της Ε.Ε.

Ως προς το φύλο, η συντριπτική πλειοψηφία (92,2%) των εγγεγραμμένων ναυτικών είναι άνδρες.

Ως προς την ηλικία, επί του συνόλου των εγγεγραμμένων ναυτικών ποσοστό 34% είναι νεαρά άτομα ηλικίας 18-30 ετών και ποσοστό 90% είναι ηλικίας 18-55 ετών.

Ως προς τη διάρκεια απασχόλησης εντός του έτους, η πλειοψηφία (52,4%) των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε για διάστημα 7 μηνών και άνω (μη εποχική απασχόληση) αλλά ένα σημαντικό μέρος (47,6%) απασχολήθηκε για διάστημα 0-6 μηνών (εποχική απασχόληση).

Ως προς την εθνικότητα των πλοίων εργασίας:

Ποσοστό 93,1% των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε σε πλοία ελληνικής σημαίας.

Ποσοστό 3,1% των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε σε πλοία με σημαία Κύπρου.

Ποσοστό 2,9% των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε σε πλοία με σημαία Μάλτας.

Ποσοστό 0,9% των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε σε πλοία με σημαία άλλου Κράτους Μέλους Ε.Ε. (πλην Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας) και πλοία με σημαία τρίτης χώρας που έχουν συμβληθεί με το ΝΑΤ.

Η ανάλυση των δεδομένων της ΑΠΔΝ για το 2024 αναδεικνύει ότι:

Ποσοστό 0,2% των εγγεγραμμένων ναυτικών ήταν ηλικίας 16-17 ετών (σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο πρόσωπα ηλικίας 16 ετών και άνω μπορούν να ναυτολογηθούν).

Ποσοστό 34,1% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 18-30 ετών (34% το 2023).

Ποσοστό 36,6% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 31 – 45 ετών (37% το 2023).

Ποσοστό 19,4% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 46 – 55 ετών (19,3% το 2023).

Ποσοστό 8,8% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 56 – 65 ετών (8,5% το 2023).

Ποσοστό 1,1% των εγγεγραμμένων ναυτικών είναι ηλικίας άνω των 65 ετών (1% το 2023). Οι Πίνακες 10, 11 και 12 αποτυπώνουν την ηλικιακή κατανομή των εγγεγραμμένων ναυτικών συνολικά και ανά φύλο.

Αναφορικά με την συσχέτιση ηλικίας και φύλου, η συμμετοχή των νεαρότερων ηλιακών ομάδων είναι εντονότερη στις γυναίκες, φαινόμενο που εξηγείται από την σχετικά πρόσφατη είσοδο του γυναικείου φύλου στην Ελληνική ναυτική αγορά εργασίας. Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην ηλικιακή ομάδα 18-30 ετών (11,2%) είναι σχεδόν το διπλάσιο σε σχέση με το ποσοστό συμμετοχής τους στις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες.

Το συγκεκριμένο εύρημα καταδεικνύει ότι το ποσοστό των γυναικών στις νεαρότερες ηλικιακές ομάδες είναι αναλογικά πιο αυξημένο σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών.

Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από την κατανομή και την αθροιστική κατανομή ανδρών και γυναικών στις διάφορες ηλικιακές ομάδες, καθώς παρατηρείται ότι:

Ηλικίας έως 30 ετών είναι το 48,8% των γυναικών ναυτικών (έναντι 32,8% των ανδρών ναυτικών).

Ηλικίας έως 45 ετών είναι το 80,2% των γυναικών ναυτικών (έναντι 70% των ανδρών ναυτικών).

Η μέση ηλικία των γυναικών ναυτικών είναι 31,2 έτη και η μέση ηλικία των ανδρών ναυτικών είναι 36,7 έτη.

Οι ειδικότητες των ναυτικών

Η ανάλυση των δεδομένων της ΑΠΔΝ για το 2024 τεκμηριώνει ότι το εγγεγραμμένο ναυτικό δυναμικό αποτελείται κατά ποσοστό 48,2% (12.650 ναυτικοί) από αξιωματικούς πληρώματος και κατά ποσοστό 51,8% (13.582 ναυτικοί) από μέλη κατώτερων πληρωμάτων.

Οι ειδικότητες ναυτολόγησης των αξιωματικών πληρώματος με τον μεγαλύτερο αριθμό εγγεγραμμένων είναι οι πλοίαρχοι (2.381) και οι ανθυποπλοίαρχοι (2.131).

Αντίστοιχα, οι ειδικότητες ναυτολόγησης των μελών κατώτερου πληρώματος με τον μεγαλύτερο αριθμό εγγεγραμμένων είναι οι ναύτες (4.192)76 και οι θαλαμηπόλοι (2.684).

Οι γυναίκες στη ναυτιλία

Η ανάλυση των δεδομένων της ΑΠΔΝ για το 2024 τεκμηριώνει ότι οι γυναίκες ναυτικοί αποτελούν πλέον το 7,8% της συνολικής εγγεγραμμένης ναυτικής απασχόλησης στην Ελλάδα.

Ειδικότερα, η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση ανήλθε συνολικά για το έτος 2024 σε 2.048 άτομα και ειδικά για τον 8ο μήνα του 2024 σε 1.415 άτομα.

Οι εγγεγραμμένες ναυτικοί είναι σχεδόν όλες Ελληνίδες (ποσοστό άνω του 99%, 2.030 άτομα).

Οι εξελίξεις ως προς την γυναικεία ναυτική απασχόληση συνεχίζουν να είναι ιδιαίτερα ευοίωνες, καθώς:

Ο συνολικός αριθμός των γυναικών εγγεγραμμένων ναυτικών (2.048 άτομα) παρουσιάζει ετήσια αύξηση 11,4% σε σχέση με το 2023 (1.838 άτομα) και συνολική αύξηση 65,6% εντός της τελευταίας 5ετίας.

Ειδικά τον 8ο μήνα του 2024, η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση (1.415 άτομα) σημείωσε αύξηση περίπου 11,8% σε σχέση με τον 8ο μήνα του 2023 (1.265 άτομα).

Το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής στο Ελληνικό ναυτικό ανθρώπινο δυναμικό (7,8%) υπερβαίνει σημαντικά τον διεθνή και ευρωπαϊκό μέσο όρο (1,2% για το 20217 και 2,4% για το 2022 αντίστοιχα).

Το ποσοστό των γυναικών δοκίμων/εκπαιδευομένων ναυτικών διευρύνεται συνεχώς, έχοντας ήδη φτάσει το 11,8% και σημειώνοντας αύξηση σχεδόν δύο ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2023 (10%).

Το κύρια χαρακτηριστικά του γυναικείου ναυτικού δυναμικού είναι:

Η δυναμική συμμετοχή νεότερων ηλικιακών ομάδων, η απασχόληση, ιδίως, στον τομέα της μεταφοράς επιβατών (και ο συνακόλουθος εποχικός χαρακτήρας της απασχόλησης)

Επί του συνόλου των εγγεγραμμένων γυναικών ναυτικών το 2024 ποσοστό 80,1% ήταν ηλικίας έως 45 ετών και ποσοστό 48,7% ήταν ηλικίας έως 30 ετών.

Στη μεγάλη τους πλειονότητα, οι γυναίκες ναυτικοί απασχολήθηκαν στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών. Η συμβολή, μάλιστα, των επιβατηγών στην γυναικεία ναυτική απασχόληση τείνει να αυξάνεται με ταχύ ρυθμό, καθώς το ποσοστό των γυναικών ναυτικών που εργάστηκαν στην συγκεκριμένη ευρύτερη κατηγορία πλοίων αυξήθηκε κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα χρόνο (68,3% το 2024 από 66,3% το 2023).

Ωστόσο, το 2024 συνεχίσθηκε και η αυξητική τάση της απασχόλησης των γυναικών στον τομέα μεταφοράς εμπορευμάτων που είχε ήδη παρατηρηθεί από το 2023. Αξιοσημείωτη είναι, κυρίως, η αύξηση της γυναικείας απασχόλησης στα δεξαμενόπλοια κατά 17,7% (13% αύξηση είχε παρατηρηθεί το 2023).

Από την άλλη πλευρά, η ισχυρή σύνδεση της γυναικείας ναυτικής απασχόλησης με τον θερινό τουρισμό συνεπάγεται τον έντονο εποχικό χαρακτήρα της.

Είναι ενδεικτικό ότι, το ποσοστό των γυναικών ναυτικών που απασχολήθηκε κατά το 2024 για διάστημα άνω των 7 μηνών (43%) ήταν χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών ναυτικών (53,2%).

Οι ειδικότητες ναυτολόγησης με τον μεγαλύτερο αριθμό εγγεγραμμένων στις επαγγελματίες γυναίκες ναυτικούς είναι της ανθυποπλοιάρχου (222 άτομα) για τις αξιωματικούς και της θαλαμηπόλου (743 άτομα) για τα μέλη κατώτερων πληρωμάτων.

Αντίστοιχα, η ειδικότητα ναυτολόγησης με τον μεγαλύτερο αριθμό εγγεγραμμένων στις δόκιμες / εκπαιδευόμενες ναυτικούς είναι της εκπαιδευόμενης δόκιμης πλοιάρχου με ποσοστό 47,8% (46% το 2023).

Σε ό, τι αφορά στις γυναίκες ναυτικούς που δεν απασχολούνται ως μέλη πληρωμάτων αλλά υπάγονται σε άλλες κατηγορίες που δεν προσμετρώνται στην εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση, η σχετική ανάλυση των στοιχείων της ΑΠΔΝ για το 2024 εντόπισε:

Έξι (6) καθηγήτριες ΑΕΝ (ποσοστό 5,6% του συνολικού διδακτικού προσωπικού των ΑΕΝ), ένα (1) ανώτερο στέλεχος ναυτικής συνδικαλιστικής οργάνωσης (ποσοστό 3% επί του συνόλου των ανώτερων στελεχών ναυτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων).

Η απασχόληση των δοκίμων / εκπαιδευομένων ναυτικών

Η αποτύπωση των ενεργών δοκίμων / εκπαιδευόμενων ναυτικών καταδεικνύει τις προοπτικές ανανέωσης του ανθρώπινου δυναμικού της ναυτιλίας, επιτρέποντας στους σχεδιαστές πολιτικής, τους κοινωνικούς εταίρους και τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις να οριοθετούν την έκταση της μελλοντικής προσφοράς θέσεων.

Το 2024 ο συνολικός αριθμός των δοκίμων/ εκπαιδευόμενων ναυτικών που απασχολήθηκαν σε πλοία ελληνικής σημαίας, πλοία με σημαία Ε.Ε. που δραστηριοποιούνται στον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο και πλοία ξένης σημαίας συμβεβλημένα με το ΝΑΤ ανήλθε στα 3.140 άτομα.

Η κατηγορία πλοίων με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην απασχόληση δοκίμων / εκπαιδευομένων εντός του 2024 ήταν τα δεξαμενόπλοια με 62%.

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν, επίσης, η συμβολή των φορτηγών ξηρού φορτίου (23,8%) και των επιβατηγών ακτοπλοϊκών (9,7%).

Αναφορικά με την διάρκεια απασχόλησης των δοκίμων/εκπαιδευομένων, η μεγάλη πλειοψηφία (77,2%) απασχολήθηκε για διάστημα έως 6 μήνες, ενώ ποσοστό 22,8% απασχολήθηκε για διάστημα 7 μηνών και άνω.

Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι η περιορισμένη διάρκεια απασχόλησης στην περίπτωση των δοκίμων / εκπαιδευομένων ναυτικών είναι αναμενόμενη λόγω της φύσης της απασχόλησης (πρακτική άσκηση).

Επιπλέον, η σχετική ανάλυση οριοθετεί και την διάρκεια του φαινομένου, αποδεικνύοντας ότι η εποχικότητα της ναυτικής απασχόλησης διαρκεί έξι μήνες από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο, καθώς σε αυτό το εξάμηνο ο δείκτης παρουσίαζε τιμή υψηλότερη από το 100%, υπερβαίνοντας την μέση απασχόληση του έτους.

Η απασχόληση στις κατηγορίες πλοίων που συνδέονται με τον τουρισμό χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα υψηλές εποχικές διακυμάνσεις.

Ειδικότερα, ο αριθμός των απασχολούμενων στα επιβατηγά μεσογειακά και ακτοπλοϊκά ξεκίνησε από 3.196 τον Ιανουάριο, κορυφώθηκε σε 4.194 τον Ιούλιο 2024 (αύξηση πλέον του 50%) και από τον Οκτώβριο άρχισε να μειώνεται σταδιακά για να φτάσει τους 2.946 τον Δεκέμβριο.

Το ίδιο ισχύει για τις θαλαμηγούς ελληνικής σημαίας, όπου ο αριθμός των απασχολούμενων ξεκινά από τους 787 τον Ιανουάριο, διπλασιάζεται στους 1.582 τον Ιούλιο και μειώνεται σταδιακά και πάλι από τον Οκτώβριο για να φτάσει τους 853 τον Δεκέμβριο.

Η απασχόληση στις κατηγορίες πλοίων που δεν συνδέονται με τον τουρισμό παρουσιάζει σχετική σταθερότητα καθ’ όλο το έτος.

Για παράδειγμα, ο αριθμός των απασχολούμενων στα δεξαμενόπλοια ξεκινά από 3.666 τον Ιανουάριο και καταλήγει σε 3.795 τον Δεκέμβριο, παρουσιάζοντας σταθερή απασχόληση.

Η ίδια κατάσταση εντοπίζεται και στα φορτηγά ξηρού φορτίου, με τον αριθμό ναυτικών να ξεκινά από 1.596 τον Ιανουάριο και να καταλήγει στους 1.693 ναυτικούς τον Δεκέμβριο.

Η επίδραση της θερινής τουριστικής δραστηριότητας στη ναυτική απασχόληση αντανακλάται και στις εποχικές διακυμάνσεις του αριθμού των ναυτικών που αναζητούν εργασία σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΝΕ.

Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο 2024 οι αναζητούντες εργασία αριθμούσαν 1.105 άτομα, τον Αύγουστο μειώθηκαν σε 583 και τον Δεκέμβριο αυξήθηκαν εκ νέου στα 1.030 άτομα.

Επιπροσθέτως, από την ανάλυση των δεδομένων της ΑΠΔΝ για το 2024 διαπιστώνεται ότι: Ποσοστό 52,4% των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε για διάστημα 7-12 μηνών εντός του έτους (σταθερή / μη εποχική απασχόληση).

Ποσοστό 47,6% των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε για διάστημα 1-6 μηνών εντός του έτους (εποχική απασχόληση).

Ποσοστό 6,7% των εγγεγραμμένων ναυτικών απασχολήθηκε για διάστημα μικρότερο του 1 μήνα εντός του έτους (περιστασιακή απα- σχόληση).

Επισημαίνεται, πάντως, ότι από το σύνολο των εγγεγραμμένων ναυτικών που απασχολήθηκαν για διάστημα 1 – 6 μηνών εντός του 2024, πάνω από τους μισούς (57,6%) απασχολήθηκαν για διάστημα 4 – 6 μηνών.

Στις κατηγορίες εργαζομένων για τις οποίες υποβάλλονται ΑΠΔΝ περιλαμβάνονται και οι αρχιπλοίαρχοι και αρχιμηχανικοί που απασχολούνται σε ναυτιλιακές εταιρείες.

Εάν και πρόκειται για ομάδα που δεν προσμετράται στην εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση, η παρακολούθηση της παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς επιβεβαιώνει πανηγυρικά ότι η απασχόληση σε ναυτιλιακές εταιρείες αποτελεί ελκυστική επιλογή για τους ναυτικούς υψηλών προσόντων.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της ΑΠΔΝ, ο αριθμός των αρχιπλοιάρχων και αρχιμηχανικών ανήλθε το 2024 σε 1.657 άτομα, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 28,2% και συνολική αύξηση εντός πενταετίας (2020-2024) 112,4%.

Υπό το πρίσμα αυτό, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι το 2024 υποβλήθηκαν στο ΝΑΤ 5.189 αιτήσεις εξαγοράς ναυτικής υπηρεσίας διαφόρων ετών.

Από αυτές, 2.631 αφορούσαν ειδικά σε ναυτική υπηρεσία έτους 2024 (ποσοστό εξόφλησης εντός του έτους υποβολής 37,3%).

Συνολικά, ο αριθμός των ναυτικών που εξαγόρασαν ναυτική υπηρεσία που πραγματοποιήθηκε εντός του 2024 σε πλοία ξένης σημαίας μη συμβεβλημένα με το ΝΑΤ ανήλθε σε 2.531 (όλοι Έλληνες), εκ των οποίων 529 δόκιμοι / εκπαιδευόμενοι ναυτικοί.

“Είναι χρέος μας να αξιοποιήσουμε τα διαθέσιμα εργαλεία, να εμπλουτίσουμε τον δημόσιο διάλογο με τεκμηριωμένα δεδομένα, και να επενδύσουμε μεθοδικά στην ανανέωση του ανθρώπινου κεφαλαίου της ναυτιλίας μας. Χωρίς ναυτικούς, δεν υπάρχει ναυτιλία. Και χωρίς ναυτιλία, η Ελλάδα θα έχανε, ένα από τα ισχυρότερα ερείσματά της στον σύγχρονο κόσμο. Με βαθύ σεβασμό προς όλους όσοι υπηρετούν τη ναυτική εργασία, ελπίζω η παρούσα Έκθεση να αποτελέσει αφορμή στοχασμού, και ένα εργαλείο, για την επιτυχή ανταπόκριση στις κύριες προκλήσεις για την ανάπτυξη των ανθρωπίνων πόρων της Ελληνικής Ναυτιλίας”, επισήμανε η Γεωργία Μανιάτη Διοικήτρια Ναυτικού Απομαχικού Ταμείο.