Fenx: Ο καλλιτέχνης που ζωγραφίζει τη σιωπή του δρόμου με τα χρώματα του φωτός

Ήταν μια από εκείνες τις μέρες που το φως κυλάει στα μαρμάρινα πεζοδρόμια της Σκουφά σαν υγρό χρυσάφι. Στην Kapopoulos Fine Arts Gallery, οι τοίχοι είχαν ήδη ντυθεί με τις φωνές της σιωπής: έργα πυκνά, πολύχρωμα, φαινομενικά απλά, αλλά με στρώματα νοήματος που απαιτούν να τα διαβάσεις με το ένστικτο και όχι με το βλέμμα. 

Αθήνα, ένα καλοκαιρινό απόγευμα στην καρδιά του Κολωνακίου

Εκεί, συνάντησα τον Fenx — τον Le Floch Loïc, όπως είναι το πραγματικό του όνομα. Έναν από τους πλέον χαρακτηριστικούς εκφραστές της ευρωπαϊκής urban τέχνης, που ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με την ατομική του έκθεση, με τον ποιητικό τίτλο: «Και τα φυτά έγιναν καρπερά όταν γέλασες».

Μια φράση, φαινομενικά τυχαία. Κι όμως, όπως και ο ίδιος, έχει τη ρίζα της στη μνήμη, σε κάτι αρχαίο, κάπου ανάμεσα στους Μαγικούς Παπύρους και τα παιδικά του βιβλία λογοτεχνίας. Την κουβαλά από τα σχολικά του χρόνια, όπως κουβαλά τις εικόνες της Καλιφόρνιας, τις σκιές των κόμικς, τα δάχτυλα των γυναικών που καπνίζουν, το βάρος του φωτός σε μια γκρι μέρα του Παρισιού.

Η γλώσσα του δρόμου, η ελευθερία του καμβά

Ο Fenx δεν προέρχεται από τις γκαλερί — τις έχει κατακτήσει. Γεννήθηκε το 1974 στα προάστια του Παρισιού, σε μια εποχή όπου το graffiti δεν ήταν τέχνη αλλά παρανομία. Όπως λέει: «Δεν έκανα ποτέ επανάσταση. Απλώς δεν ρωτούσα κανέναν. Αν δεν άνοιγε η πόρτα, πήγαινα από το παράθυρο. Ή από την καμινάδα». Αυτή είναι η βάση του — μια δημιουργική πεισματάρικη επιμονή στο να υπάρχεις, να εκφράζεσαι, να φωνάζεις χωρίς φωνή.

Η τέχνη του Fenx ξεκίνησε με τοίχους, με σπρέι, με ψευδώνυμα που γράφονταν στα σκοτεινά. Το «Fenx» — παραλλαγή του Φοίνικα — επιλέχθηκε για λόγους πρακτικούς αλλά και μυθολογικούς. Τέσσερα γράμματα, όπως έλεγαν οι «καλοί» taggers. Μια λέξη που περιέχει αναγέννηση. Σήμερα, μεταφέρει αυτή την ατμόσφαιρα από τον δρόμο στον καμβά. Από το ακατέργαστο στο συνειδητό. Από το στιγμιαίο στο διαχρονικό.

Αντιφάσεις και εμμονές: η μορφή της γυναίκας, η σκιά του φωτός

Κάποιοι πίνακές του είναι γεμάτοι “θηλυκότητα” — όχι με τη στερεοτυπική έννοια, αλλά ως υπενθύμιση του βλέμματος. Γυναίκες με γυμνό σώμα, αλλά ποτέ προκλητικές. Καπνίζουν, κοιτούν πλάγια, μοιάζουν να μιλούν μόνο σε όσους έχουν μάθει να ακούνε. «Βάζω συχνά τσιγάρα. Δεν καπνίζω, αλλά τα δάχτυλα που κρατούν τσιγάρο έχουν κάτι αισθησιακό. Δεν είναι πρόκληση, είναι στάση», λέει.

Αυτές οι γυναίκες δεν είναι μοντέλα. Είναι ιδέες, αναμνήσεις, φόβοι και ελευθερίες μαζί. Και είναι και σύμβολα — όχι μόνο αισθητικά αλλά και πολιτικά, αφού, όπως σημειώνει, έχει δεχθεί κριτική γιατί ως άντρας «τολμά» να απεικονίζει γυμνά γυναικεία σώματα. Η απάντησή του είναι άμεση: «Δεν με νοιάζει. Δεν χρειάζεται να αρέσει σε όλους. Όποιος καταλαβαίνει, ξέρει ότι δεν το κάνω για να προκαλέσω».

Οι μεγάλοι δάσκαλοι: Warhol, Lichtenstein, Crash

Η εικαστική του γλώσσα διαμορφώθηκε μέσα από το χάος του δρόμου αλλά και μέσα από την παρατήρηση των «μεγάλων». Για τον Lichtenstein λέει πως του δίδαξε την ακρίβεια, την πειθαρχία, την ομορφιά της καθαρής γραμμής. Ο Warhol τού άνοιξε τον δρόμο προς την ιδέα ότι «τα πάντα μπορούν να γίνουν τέχνη». Ότι δεν έχει σημασία το τι ζωγραφίζεις, αλλά πώς το παρουσιάζεις. Όσο για τον Crash, είναι ο πιο προσωπικός δεσμός — όχι μόνο καλλιτεχνικός αλλά και ανθρώπινος. «Ο Crash μου έδειξε ότι μπορείς να ξεκινήσεις από τον δρόμο και να φτάσεις να σε σέβονται στο μουσείο. Αυτό είναι που αγαπώ: την τέχνη που δεν ζητάει την έγκριση κανενός».

Ο Banksy και η εποχή της υπερέκθεσης

Δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί και στον Banksy, τον πιο πολυσυζητημένο street artist του καιρού μας. Ο Fenx τον σέβεται, αλλά και τον αποδομεί. «Η κοπέλα με το μπαλόνι; Ωραία, αλλά εύκολη. Ήταν δυνατό όταν το έκανε πρώτος, τώρα όμως όλοι το αντιγράφουν». Θαυμάζει, πάντως, τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα media: «Η ιστορία με τον πίνακα που καταστράφηκε στη δημοπρασία — δεν το πιστεύω. Καμία μπαταρία δεν κρατάει τέσσερα χρόνια. Ήταν καλοστημένο. Και όλοι το έφαγαν. Ακόμα και οι δημοσιογράφοι».

Αυτό που τον προβληματίζει είναι η τάση εξιδανίκευσης του καλλιτέχνη. «Μην πιστεύεις τους καλλιτέχνες. Είμαστε οι μεγαλύτεροι ψεύτες. Παριστάνουμε πως πολεμάμε το σύστημα, αλλά είμαστε μέρος του. Αν θες να παλέψεις για το περιβάλλον, πέτα το κινητό σου και κλείσου στο σπίτι. Αλλιώς, παίζεις κι εσύ το παιχνίδι».

Η έκθεση στην Αθήνα – Μια επιστροφή στο φως της Μεσογείου

Η έκθεση στην Αθήνα δεν ήταν για τον Fenx απλώς μια ακόμα στάση στο διεθνές του πρόγραμμα. Ήταν μια επιστροφή. «Στην Ελλάδα ήρθα πρώτη φορά στα 14 μου. Δεν κατάλαβα τίποτα. Αλλά όταν είδα την Ακρόπολη, κατάλαβα τα πάντα». Έκτοτε η μνήμη της Ελλάδας έγινε σχεδόν μυθική. Τώρα, η Αθήνα δεν είναι μόνο τοπίο αλλά κώδικας.

Στους πίνακές του, μπορεί να δεις την Αμερικανική Δύση — αλλά κι ένα κυκλαδίτικο ηλιοβασίλεμα αν προσέξεις. Οι τοπιογραφίες του είναι καθρέφτες πολιτισμών. «Η Ελλάδα και η Αμερική μοιάζουν περισσότερο απ’ όσο φαντάζεσαι. Βουνά, θάλασσα, φως. Είναι δύο πλευρές της ίδιας επιθυμίας».

Η σιωπή ως πολιτική πράξη – και η επιμονή στο όνειρο

Το έργο του Fenx δεν επιδιώκει να εξηγήσει. Δεν αναλύει, δεν απολογείται. Αφήνει χώρο. «Μου αρέσει η σιωπή στους πίνακες. Είναι η μόνη που αφήνει τον άλλον να μπει». Στο εργαστήριό του —ένα υπόγειο χωρίς φυσικό φως— ξυπνά κάθε μέρα στις 6, δουλεύει αργά, με ακρίβεια. Δεν κάνει πια νύχτες. Η πειθαρχία του είναι η μόνη του επανάσταση. «Η τέχνη δεν χρειάζεται να διδάσκει. Αρκεί να σου θυμίζει να ονειρεύεσαι».

Και αυτό ίσως είναι το πιο ριζοσπαστικό του μήνυμα: Όχι κραυγές. Όχι συνθήματα. Μόνο ο χώρος που μένει σιωπηλός, για να τον γεμίσει ο θεατής με ό,τι δεν μπορεί να πει. Ένα βλέμμα. Ένα κάψιμο. Ένα φως.

 

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο: 10:00 – 17:30.

Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 10:00 – 20:30.

Kapopoulos Fine Arts: Σκουφά 5, Κολωνάκι, Αθήνα, 10673, τηλ. 210 3637652

[email protected]

www.kapopoulosfinearts.com

Διαβάστε επίσης:

Kapopoulos Fine Arts: Ο Fenx για πρώτη φορά στην Ελλάδα

FaCad’oro: Η χρυσή αυτοκρατορία και το όνειρο των 56 εκατ. ευρώ που κατέρρευσε