Περισσότεροι από 30 νομικοί και ειδικοί σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων έστειλαν επιστολή προς τον πρόεδρο της UEFA, Αλεξάντερ Τσέφεριν, ζητώντας τον «αποκλεισμό του ισραηλινού ποδοσφαίρου» από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, με το σκεπτικό ότι η συμμετοχή μιας ομοσπονδίας «εμπλεκόμενης σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και σε πράξεις που χαρακτηρίζονται ως γενοκτονία» καθιστά τη συνέχιση συνεργασίας απαράδεκτη. Η επιστολή επικαλείται την έκθεση διερευνητικής ομάδας του ΟΗΕ και τη μαζική απώλεια ζωών και υποδομών στη Γάζα.

Σύμφωνα με αναφορές που επικαλούνται οι υπογράφοντες, χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί από την έναρξη της μεγάλης στρατιωτικής επιχείρησης, και εκατοντάδες αθλητές και παράγοντες του ποδοσφαίρου έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ η υποδομή του αθλήματος στη Γάζα έχει υποστεί εκτεταμένη καταστροφή. Η Διεθνής Αμνηστία απέστειλε επίσης επιστολή προς FIFA και UEFA καλώντας σε αναστολή της ισραηλινής ομοσπονδίας έως ότου αποκλείσει ομάδες που εδρεύουν σε παράνομες εποικίσεις στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη — ένα επιπλέον νομικό επιχείρημα που στηρίζεται στο ίδιο κανονιστικό πλαίσιο του ποδοσφαίρου.

1

Ιστορικά προηγούμενα: από τη Νότια Αφρική στη Ρωσία

Οι προτάσεις για αποκλεισμό βασίζονται σε προηγούμενα δεοντολογικά και πολιτικά προηγούμενα: το 1961 η FIFA επέβαλε ποδοσφαιρική απομόνωση στη Νότια Αφρική λόγω απαρτχάιντ, ενώ το 2022 UEFA και FIFA επέβαλαν κυρώσεις στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Οι υποστηρικτές της σημερινής καμπάνιας αναφέρουν αυτούς τους ίδιους κανόνες ως ενδεικτικούς ότι το ποδόσφαιρο μπορεί και πρέπει να εφαρμόσει αποκλεισμούς για να μην νομιμοποιεί εγκλήματα διεθνούς δικαίου.

Παρά την αυξανόμενη πίεση, τόσο η UEFA όσο και η FIFA έχουν προς το παρόν αποφύγει να λάβουν αποφάσεις αποκλεισμού. Η UEFA ανέβαλε τη σύγκληση της εκτελεστικής της επιτροπής για το θέμα και η FIFA δεν έθεσε το ζήτημα στην ημερήσια διάταξη του πρόσφατου συμβουλίου της, με επίκληση πολιτικών και γεωπολιτικών παραμέτρων — μεταξύ αυτών και του αμερικανικού «σχεδίου-πάντας» που προτάθηκε πρόσφατα και χρησιμοποιήθηκε ως λόγος καθυστέρησης.

Σε πολλά γήπεδα, οπαδοί ζητούν την αποβολή του Ισραήλ

Ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο υπεραμύνθηκε της ιδέας ότι «το ποδόσφαιρο δεν λύνει γεωπολιτικά προβλήματα», αλλά μπορεί να προωθήσει μηνύματα ειρήνης, μια θέση που ωστόσο συγκρούεται με την κριτική περί «διπλών στάνταρντ».

Επιπτώσεις για το γήπεδο και τους συλλόγους

Δύο άξονες εμφανίζονται: χώρες και οργανώσεις που ζητούν άμεση δράση (π.χ. Τουρκία, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ομάδες πολιτών και εκκλήσεις πρώην αξιωματούχων του ΟΗΕ) και κρατικά/ποδοσφαιρικά συμφέροντα μεγάλων ενώσεων που διστάζουν (π.χ. αναφερόμενη αντίθεση από τη Γερμανία σε κάποια δημοσιεύματα). Επιπλέον, πολιτικοί συσχετισμοί — όπως η στενή σχέση ανάμεσα σε ηγετικά πρόσωπα της FIFA και ορισμένες εθνικές ηγεσίες — περιπλέκουν την πιθανότητα γρήγορης, οριζόντιας απόφασης.

Ένας καθολικός αποκλεισμός θα είχε άμεσα αθλητικά και οικονομικά αποτελέσματα: ακυρώσεις αγώνων, αλλαγές σε ομίλους και ημερολογιακά προγράμματα, νομικές προσφυγές και πιθανές διενέξεις με το CAS, αλλά και ευρεία πολιτισμική ηχώ — από συμφωνίες χορηγιών μέχρι μετακινήσεις παικτών. Ταυτόχρονα, ο συμβολισμός ενός αποκλεισμού θα μπορούσε να ενισχύσει διεθνείς πιέσεις για λογοδοσία όσων κατηγορούνται για παραβιάσεις δικαίου.

Η ισορροπία δείχνει προς προσωρινή αναβολή αποφάσεων καθώς διεθνείς διπλωματικές κινήσεις και πολιτικές πρωτοβουλίες διαμορφώνονται. Ωστόσο, το ηθικό και νομικό επιχείρημα που προβάλλουν οι νομικοί και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κερδίζει ορατό έδαφος — και αν χώρες ή μεγάλες ευρωπαϊκές ομοσπονδίες ανακοινώσουν μονομερείς boycotts ή αρνήσεις να αντιμετωπίσουν ισραηλινές ομάδες, τότε η πίεση προς UEFA και FIFA για αναστολή θα γίνει πρακτικά ασφυκτική.

Το ποδόσφαιρο ως καθρέφτης – ή ως κουβέρτα

Το ζήτημα υπερβαίνει τα όρια του γηπέδου: αφορά στο αν οι παγκόσμιες αθλητικές οντότητες θα παραμείνουν ουδέτερες παρατηρήτριες ή θα ενεργήσουν ως φορείς κυρώσεων όταν υπάρχουν καταγγελίες για συστηματικές παραβιάσεις διεθνούς δικαίου.

Η απόφαση της UEFA και της FIFA — είτε να κινηθούν είτε να καθυστερήσουν — θα κριθεί όχι μόνο αθλητικά αλλά και ιστορικά. Οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν αν το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο επιλέγει τον συμβολισμό της απομόνωσης όπως στην περίπτωση της Νότιας Αφρικής ή προτιμά τη διαχείριση ρίσκων και συμφερόντων.