Στρατηγική συνεργασία Ελλάδας-Γερμανίας στη μάχη για την αντιμετώπιση του ιού του Δυτικού Νείλου

Ένα πρωτοποριακό σύστημα εντοπισμού του ιού του Δυτικού Νείλου επιχειρούν να δημιουργήσουν από κοινού Ελλάδα και Γερμανία.

Συγκεκριμένα, μια ερευνητική ομάδα από την Ελλάδα, η οποία συμμετέχει στο κοινό ελληνογερμανικό ερευνητικό έργο EWSMD, που σχετίζεται με την αντιμετώπιση των ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια.

Το επόμενο διάστημα, η ομάδα θα εργαστεί στο πλαίσιο ενός νέου πρότζεκτ, μέσα από το οποίο θα επιχειρηθεί η δημιουργία και εγκατάσταση ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για τον ιό του Δυτικού Νείλου (ΙΔN), με στόχο να προστατεύονται αποτελεσματικά οι πολίτες και να μειωθούν τα κρούσματα.

Η διακρατική συνεργασία Ελλάδας – Γερμανίας, σχετικά με το εν λόγω ερευνητικό έργο, που φέρει τη γενική ονομασία «Early Warning System for Mosquito- borne Diseases- EWSMD», ξεκίνησε το περασμένο έτος, με τη συμμετοχή δύο φορέων από κάθε χώρα. Από την πλευρά της Γερμανίας, συμμετέχουν το Ινστιτούτο τροπικής ιατρικής «Bernhard Nocht Institute for Tropical Medicine (BNITM)» και η εταιρεία για τον έλεγχο των κουνουπιών «Gesellschaft zur Foerderung der Mueckenbekaenpfuhg e.V/Istitute for Dipterology (GFS/IfD)». Επιπλέον, από την πλευρά της Ελλάδας, συμμετέχουν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και συγκεκριμένα η Ιατρική σχολή, με το τμήμα Μικροβιολογίας, με επικεφαλής την καθηγήτρια Άννα Παπά, η Γεωλογική σχολή, με το τμήμα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας και επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια Ελένη Κατράγκου, καθώς και η εξειδικευμένη σε έργα καταπολέμησης κουνουπιών «Οικοανάπτυξη A.E.».

Η Ελλάδα έχει ήδη διαγράψει πολλά χιλιόμετρα στην μελέτη της ασθένειας και τους τρόπους αντιμετώπισής της, αφού η εμπειρία της μετρά τουλάχιστον 10 έτη, με τον ιατρικό σύλλογο να δίνει συμβουλές, να οδηγεί στην εφαρμογή νέων εργαλείων για την καταπολέμηση εντόμων – φορέων ασθενειών σε αστικό περιβάλλον και στη δημιουργία ενός πρωτοποριακού συστήματος, που μπορεί να προβλέπει σε ποσοστό άνω του 80% τον κίνδυνο εμφάνισης των κρουσμάτων του ιού σε μια περιοχή ή τον κίνδυνο μιας επιδημίας. Αυτά ανέφερε, μιλώντας στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο συντονιστής του έργου, πρόεδρος της εταιρίας «Οικοανάπτυξη», εντεταλμένος εμπειρογνώμονας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τα κουνούπια και τις μεταδιδόμενες από αυτά ασθένειες, Δρ. Σπύρος Μουρελάτος.

Όπως έγινε γνωστό, τα μέλη της ελληνικής επιστημονικής ομάδας θα είναι σε θέση να παρουσιάσουν το πρωτόκολλο λειτουργίας του συστήματος, που στηρίζεται σε αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης πολύ σύντομα και συγκεκριμένα μέχρι τα τέλη του Οκτωβρίου.

Το σύστημα έχει προγραμματιστεί να λειτουργήσει πιλοτικά στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, με το σκεπτικό ότι αποτελεί την περιφέρεια της χώρας με τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή εμπειρία στην αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ιού και των κουνουπιών.

Σύμφωνα με τα όσα εξήγησε ο κ. Μουρελάτος, το σύστημα αξιοποιεί όλα τα διαθέσιμα εντομολογικά, επιδημιολογικά, κλιματολογικά και γεωγραφικά δεδομένα από την Ελλάδα και την Γερμανία. Παράλληλα, η προηγμένη ψηφιακή τεχνολογία και οι εφαρμογές Πληροφορικής υπεισέρχονται για πρώτη φορά σε σημαντικό βαθμό στην εκτίμηση του κινδύνου για την αντιμετώπιση των κουνουπιών και των ασθενειών που μπορούν να μεταδώσουν.

Παράλληλα, στην Κεντρική Μακεδονία έχει δημιουργηθεί μια πολύ μεγάλη βάση δεδομένων, με πλήθος χρήσιμων πληροφοριών, στην οποία έχουν εισαχθεί περισσότερες από 15 περιβαλλοντικές, εντομολογικές, επιδημιολογικές γεωχωρικές και φασματικές παράμετροι και δεκάδες μεταβλητές, η αξιοποίηση των οποίων συμβάλει στην έγκαιρη προειδοποίηση για τον ιό του Δυτικού Νείλου, από τον οποίο στη χώρα μας έχουν πεθάνει 10 άτομα.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα εντομολογικά δεδομένα προέρχονται από χιλιάδες καταγραφές αφθονίας προνυμφών και ακμαίων κουνουπιών Culex pipiens (το κοινό κουνούπι, το μόνο είδος στην Ελλάδα που μεταδίδει τον ιό). Από την άλλη, τα επιδημιολογικά προέρχονται από δεκάδες αιμοληψίες κοτόπουλων από χωριά της Κεντρικής Μακεδονίας, για την ανίχνευση παρουσίας του ιού και τα κρούσματα σε ανθρώπους και ιπποειδή.

Στόχος της έρευνας, σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο, είναι, με επίκεντρο το ανθρώπινο κρούσμα, να «ξεδιπλωθεί» όλη η λειτουργία του συστήματος.

«Πρόκειται για έναν τεράστιο όγκο δεδομένων από το 2010», σημειώνει ο κ. Μουρελάτος, «που μας έχει επιτρέψει στην Κεντρική Μακεδονία να διαχωρίσουμε τις περιοχές και να εστιάσουμε σε χάρτες αποτίμησης κινδύνου 2Χ2 τετραγωνικών χιλιομέτρων». Εκτιμάται, επιπροσθέτως, ότι το σύστημα EWSMD θα είναι σε θέση να αξιολογεί τον κίνδυνο μετάδοσης της λοίμωξης σε 4500 «κυψελίδες» στις 7 περιφερειακές ενότητες της Κ. Μακεδονίας. Εάν όλα πάνε κατά το προγραμματισμένο και η λειτουργία του συγκεκριμένου συστήματος πετύχει, τότε θα προσφέρει σημαντικές δυνατότητες το 2020, οδηγώντας σε στοχευμένες παρεμβάσεις και μέτρα.

Φιλοδοξία της ερευνητικής ομάδας, που έχει αναλάβει το έργο είναι ότι, με την λειτουργία του συστήματος, θα προστεθεί στη φαρέτρα της ιατρικής, ένα σημαντικό όπλο, που θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του ιού, ενώ ταυτόχρονα θα επιτευχθεί και έγκαιρη ενημέρωση των υπηρεσιών και της εφαρμογής μέτρων κατά κουνουπιών-ιού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τη φετινή χρονιά, έως αυτή τη στιγμή, έχουν καταγραφεί σε όλη την Ελλάδα περί τα 130 κρούσματα λοίμωξης, σε συνολικά 40 δήμους της ηπειρωτικής χώρας, με 13 θανάτους από τον ΙΔN.

Ως περιοχή – δείκτης χρησιμοποιήθηκε μεν η Κεντρική Μακεδονία, στην οποία ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά, από το τμήμα Μικροβιολογίας του ΑΠΘ και την καθ. Άννα Παπά), ο ορότυπος 2 «Νέα Σάντα» του ιού του Δυτικού Νείλου. Υπογραμμίζεται, ωστόσο, ότι το σύστημα είναι σχεδιασμένο να μπορεί να εγκατασταθεί σε οποιαδήποτε περιφέρεια, καλύπτοντας παράλληλα και άλλες ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια, όπως ο δάγκειος πυρετός και η νόσος Chikungunya. Διευκρινίζεται, ακόμη, η παρουσία ενός ακόμα ιού, του «Ζίκα», ο οποίος δεν έχει εμφανίσει μέχρι σήμερα κρούσμα στην Ευρώπη, υπάρχει, ωστόσο, βάσιμος φόβος για πιθανή εισαγωγή στη γηραιά ήπειρο.

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, που εξηγεί την ραγδαία εξάπλωση του ιού το τελευταίο διάστημα, είναι η κλιματική αλλαγή, στην οποία εκτιμάται ότι οφείλεται η έλευση του ιού στις κεντρικές και βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, κάνοντας τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας αρκετών χωρών να ανησυχούν και προετοιμάζονται γι’ αυτήν.

«Τυχόν εμφάνιση του ιού, π.χ. στη Γερμανία, συνεπάγεται μεταφορά στοιχείων- οδηγιών- πρακτικών για την καλύτερη αποτίμηση – πρόβλεψη του κινδύνου ίσως και σε επίπεδο κρίσιμης εβδομάδας», ανέφερε ο συντονιστής του έργου.

Σημειώνεται ότι η έναρξη του EWSMD συνέπεσε πέρυσι με την εμφάνιση περίπου 20 κρουσμάτων του ιού στην Αυστρία, ενώ στην Γερμανία δεν έχει εμφανιστεί ο ΙΔΝ, αλλά έχουν καταγραφεί ο ιός Usutu, ο αφρικανικός ιός που μεταδίδεται όπως και ο ιός του Δυτικού Νείλου, προσβάλλοντας μέχρι τώρα μόνο τα πτηνά, καθώς και τροπικά είδη κουνουπιών, όπως ο γνωστός και στην Ελλάδα «Τίγρης της Ασίας» (Αedes albopictus) και το είδος Αedes japonikus. Οι ειδικοί έχουν εντοπίσει το πρώτο σε τρία γερμανικά κρατίδια και το δεύτερο σε εννέα. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μουρελάτος, ως εντεταλμένος του ΠΟΥ, βρέθηκε πρόσφατα και στη Σερβία (με 1300 κρούσματα ΙΔΝ), για την αναδιάρθρωση του προγράμματος καταπολέμησης των κουνουπιών της χώρας.

Οπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, το έργο (το website του wnvalert.eu τέθηκε ήδη σε λειτουργία) έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το Νοέμβριο του 2020. Χρηματοδοτείται από την Γ.Γ. Έρευνας και Τεχνολογίας του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Γερμανικού Ομοσπονδιακού υπουργείου Παιδείας και Έρευνας.