Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου στο mononews: Το Πολυτεχνείο λειτούργησε σαν καταλύτης για την πτώση της Χούντας

17 Νοεμβρίου 1973. Η εισβολή των τανκ στο Πολυτεχνείο στην Αθήνα κάνει τον γύρο του κόσμου, αφού τα φωτογραφικά ντοκουμέντα του φωτορεπόρτερ Αριστοτέλη Σαρρηκώστα για το αμερικανικό πρακτορείο Associated Press, έχουν διαψεύσει τις προσπάθειες της κυβέρνησης Μαρκεζίνη, να αποκρύψουν όσα συνέβησαν στην πραγματικότητα. Ωστόσο, καταλήψεις έγιναν και στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, αλλά και στην Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Η Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου, εκφωνήτρια του ραδιοφωνικού σταθμού των φοιτητών στη Θεσσαλονίκη, με αφορμή την 50^η επέτειο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, μοιράζεται μαζί μας τις αναμνήσεις της από εκείνη την περίοδο, αλλά και το τι θα ήθελε να θυμάται ο κόσμος για το Πολυτεχνείο.

-Το νομοθετικό διάταγμα 1347, που προέβλεπε ότι ο υπουργός Εθνικός Άμυνας οδήγησε στην κορύφωση των εντάσεων στα πανεπιστήμια το 1973. Ποια η κατάσταση που επικρατούσε στην Πολυτεχνική Σχολή της Θεσσαλονίκης;

Κ.Π.: Το φοιτητικό κίνημα είχε ξεκινήσει έναν χρόνο νωρίτερα. Γίνονταν διαρκώς συνελεύσεις. Μάλιστα, είχαμε ξεπεράσει τα καθαρά φοιτητικά αιτήματα, δηλαδή τη σίτιση, τα προγράμματα σπουδών κ.ά. Τα αιτήματά μας ήταν αντιχουντικά. Να πέσει η Χούντα, να φύγουν οι Αμερικάνοι, να αποκτήσει η χώρα μας εθνική ανεξαρτησία. Επειδή υπήρχαν διάφορες ιδεολογίες ανάμεσα στους φοιτητές, ήμαστε όλοι πολύ συμφιλιωμένοι.

Ήταν κοινός ο αγώνας μας. Υπήρχαν και διαφορετικές παρατάξεις, με αποτέλεσμα από μία λέξη που έλεγε ο άλλος, να καταλαβαίνουμε πού ανήκε. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι από τις λίγες περιπτώσεις όπου ο λαός ξεπερνά τα κόμματα και βγαίνει πολύ πιο μπροστά. Τα αιτήματά του είναι πολύ πιο προχωρημένα και τα κόμματα λειτουργούν σαν τροχοπέδη. Φέρνουν πίσω τον κόσμο αντί να τον σπρώξουν μπροστά. Λίγο έως πολύ αυτό επαναλαμβάνεται και σήμερα.

-Όσον αφορά την κατάληψη στο Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης, πώς οργανώθηκε και στήθηκε ο σταθμός, στον οποίο ήσαστε εκφωνήτρια;

Κ.Π.: ο σταθμός στήθηκε με εργαλεία και συσκευές που έφεραν απ’ έξω κάτι παιδιά, τα οποία ήταν ραδιοερασιτέχνες, ραδιοπειρατές. Κουβάλησαν τον εξοπλισμό και τα σύνεργα και στήσαμε τον σταθμό στο Πολυτεχνείο, διότι η επικοινωνία ήταν κάτι πολύ βασικό. Θέλαμε οι φωνές μας να ακουστούν και έξω από εμάς. Έξω από το κτήριο. Να μάθει η πόλη και η ευρύτερη περιφέρεια Μακεδονίας.

Και το καταφέραμε αυτό στη δεύτερη απόπειρα, γιατί στην πρώτη είχαμε κάτι μηχανήματα που δεν ήταν καλά και είχαμε μικρή εμβέλεια, που έφτανε μέχρι την Καμάρα. Στη δεύτερη απόπειρα, στήσαμε σταθμό, ο οποίος ακουγόταν πολύ πιο μακριά. Με ηχογραφήσεις που έκαναν διάφοροι ακροατές, είχαν στείλει τη φωνή μας μέχρι το Λονδίνο και μας έπαιρναν τηλέφωνο από το εξωτερικό και μας έλεγαν «Μπράβο παιδιά! Συνεχίστε! Είμαστε μαζί σας!».

Ήμαστε δε, και σε διαρκή επικοινωνία και με το Πολυτεχνείο της Αθήνας. Γι’ αυτό, όταν μπήκε το τανκ μέσα στο Πολυτεχνείο, αλλά και πριν να μπει από τις οδομαχίες που γίνονταν που υπήρχαν τραυματίες, νεκροί κ.ά., τα μαθαίναμε όλα την ίδια στιγμή. Εν τω μεταξύ μας περικύκλωσαν κι εμάς στη Θεσσαλονίκη. Ήρθε ο στρατός, η ασφάλεια, ο Πρύτανης ο χουντικός, ο Ευάγγελος Σδράκας. Ο Σδράκας στα νιάτα του υπήρξε ναζιστής. Είχε σπουδάσει θεολογία στη Γερμανία και ήταν μέλος της ναζιστικής νεολαίας. Ήταν συνεργάτης της Χούντας.

Είχε έρθει αυτός, ο αρχηγός της ΚΥΠ, εισαγγελέας, ο Μήτσου, ο αρχηγός της ασφάλειας, ο γιος του περίφημου στρατηγού Μήτσου, που είχε οργανώσει τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Ο γιος του είχε γίνει υπεύθυνος της Εθνικής Ασφάλειας. Ήταν και ο γενικός καθοδηγητής των βασανιστών. Αυτός τους έδινε γραμμή πώς θα βασανίσουν τον κόσμο, διότι είχε μετεκπαιδευτεί στην Αμερική, στα βασανιστήρια εναντίον των Τουπαμάρος. Εκείνη την εποχή είχαν εξεγέρσεις στη Λατινική Αμερική.

Το Πολυτεχνείο είχε έναν χαρακτήρα επαναστατικό. Ζήσαμε μία μεγάλη εξέγερση, με αυτή την έκσταση της εξέγερσης, όπου τα παίζεις όλα για όλα. Γνωρίζεις τον κίνδυνο, γνωρίζεις ότι μπορεί να φτάσεις στα άκρα, να χάσεις και τη ζωή σου, να χάσεις μέλη από το σώμα σου, αλλά εκείνη την ώρα δε σε νοιάζει τίποτε. Τα δίνεις όλα για όλα, για ένα ιδανικό, για μία αξία. Και αυτή η αξία ήταν βέβαια η ελευθερία και το ψωμί και η παιδεία και η ανεξάρτητη Ελλάδα. Δηλαδή, μία ζωή αξιοβίωτη.

-Πότε ξεκίνησε η κατάληψη;

Κ.Π.: Η κατάληψή μας κράτησε περίπου 24 ώρες, ίσως και κάτι λιγότερο. Από την προηγούμενη μέρα, από τις 16 Νοεμβρίου καταλάβαμε την Πολυτεχνική Σχολή. Το κτήριο βρισκόταν στην άκρη του φοιτητικού campus, σε ένα μέρος απόμακρο και απομονωμένο. Πίσω μας ήταν η Στρατιωτική Ιατρική και απέναντι το Παλέ ντε σπορ. Δεν ήταν κάποιο σημείο πέρασμα, όπως στην Αθήνα στην Πατησίων, όπου περνούσε κόσμος, συγκοινωνίες.

Εδώ γύρω ήταν μια ερημιά. Εκεί μέσα έγινε η εξέγερσή μας. Αυτοοργανωθήκαμε σε επιτροπές, συντονιστική επιτροπή, επιτροπή άμυνας για να φυλάμε τις πόρτες, γιατί έκαναν προσπάθειες να μπουν ΕΚΟΦίτες, δηλαδή οι παρακρατικοί, οι οποίοι εκτελούσαν τις εντολές της ασφάλειας. Όταν δεν έμπαινε επίσημα η ίδια η ασφάλεια ή ο στρατός, έβαζαν τους παρακρατικούς, αλλά εμείς είχαμε επιτροπές άμυνας που φύλαγαν τις πόρτες με καρεκλοπόδαρα, με σκαμπό που είχαμε σπάσει και είχαμε πάρει τα πόδια. Γιατί κατά τ’ άλλα δεν είχαμε οπλισμό με σφαίρες κ.ά. Τα σώματά μας προτάσσαμε.

Είχαμε επίσης επιτροπές τροφοδοσίας, φαρμάκων κ.ά. Δεν ξέραμε πόσες μέρες θα μείνουμε μέσα. Θα μέναμε όσο θα χρειαζόταν μέχρι να πέσει η Χούντα. Ήμαστε αποφασισμένοι να ρίξουμε την κυβέρνηση. Να μη δεχτούμε αυτό το παραμύθι της εξομάλυνσης, για το οποίο είχαν συνηγορήσει τα πολιτικά κόμματα. Ήθελαν να είναι ομαλή η μετάβαση. Να φύγει ο Παπαδόπουλος, να έρθει ο Μαρκεζίνης και σιγά σιγά μετά να γίνουν εκλογές.

Το Πολυτεχνείο λειτούργησε σαν καταλύτης για την πτώση της Χούντας. Μία εβδομάδα μετά έγινε δεύτερο πραξικόπημα ενάντια στους πραξικοπηματίες τους πρώτους, ήρθε ο Ιωαννίδης και πήρε αυτός την εξουσία, προκειμένου να επισπεύσει και την προδοσία της Κύπρου, όπως αποδείχθηκε στην πορεία. Το πραξικόπημα στην Ελλάδα ήταν οργανωμένο από πλευράς Αμερικανών, οι οποίοι είχαν στρατηγικό μακροπρόθεσμο στόχο, που καλλιεργούσαν για καιρό. Είχαν στόχο να διαμελίσουν τη Χούντα. Να μπουν οι Τούρκοι και να καταλάβουν ένα κομμάτι της Κύπρου, όπως και έγινε.

-Πώς αποφασίσατε να εμπλακείτε με τον ραδιοφωνικό σταθμό;

Κ.Π.: Από μαθήτρια γυμνασίου ήμουν επηρεασμένη από όλα αυτά. Από τον πόλεμο στο Βιετνάμ, την εξέγερση του γαλλικού Μάη, η οποία ήταν καθολική και μεγαλειώδης εξέγερση, αντικαπιταλιστική. Τα γνωρίζαμε όλα αυτά. Γνωρίζαμε το αντιπολεμικό κίνημα στην Αμερική εναντίον του Βιετνάμ.

Οι Αμερικανοί είχαν βαλτώσει εκεί και παρ’ ό,τι τα έβαλαν με έναν ολόκληρο λαό, τον βιετναμέζικο, με σκοπό να τον εξοντώσουν, δεν κατάφεραν να νικήσουν, παρά τα σύγχρονα όπλα που διέθεταν. Μπορεί να μην υπήρχε ίντερνετ, αλλά ήμαστε ενήμεροι τότε. Υπήρχαν οι εφημερίδες, τα τηλέφωνα. Επικοινωνούσαμε με άλλους που ζούσαν στο εξωτερικό και μαθαίναμε τι γίνεται στον πλανήτη.

Ήταν πολύ κακιά μοίρα για εμάς τους Έλληνες. Δε μπορούσαμε να το δεχτούμε. Ήταν ντροπή να έχουμε στρατιωτική δικτατορία στη χώρα μας, όπως καταλαβαίνετε. Γι’ αυτό τιμήθηκε και εξακολουθεί να τιμάται τόσο πολύ το Πολυτεχνείο, η αντίσταση εναντίον αυτής της εξαθλίωσης στην οποία μας είχαν επιβάλει, σαν να είμαστε υποανάπτυκτοι. Εμείς, από παιδιά θεωρούσαμε, όπως είχαμε ανατραφεί από το σχολείο και από τα σπίτια μας, ότι ανήκουμε σε έναν λαό ηρωικό, σε έναν λαό πρωτοπόρο για την επιστήμη, τη φιλοσοφία κτλ. Ξαφνικά βρεθήκαμε να μας κυβερνούν κάτι αγράμματοι, ο Παπαδόπουλος, ο Παττακός… θυμάστε πώς μιλούσαν, τη γλώσσα που μιλούσαν. Κάτι καραβανάδες και άνθρωποι της σφαλιάρας δηλαδή, είχαν βρεθεί ξαφνικά να κάνουν ελληνικό κουμάντο. Ήταν μία μεγάλη εξαθλίωση αυτό το πράγμα.

-Πώς νιώθατε ως φοιτήτρια ζώντας μία τέτοια κατάσταση;

Κ.Π.: Ειδικά, όταν έβλεπες τους πνευματικούς ανθρώπους, τους καθηγητές, τους πανεπιστημιακούς, τους καθηγητές στο Πολυτεχνείο να σκύβουν το κεφάλι, μπροστά σε αυτά τα ρεμάλια, τα χαμένα κορμιά, σε έπιανε μία θλίψη σαν φοιτητή. Μία κατάθλιψη. Έλεγες «Τι ήρθα εγώ να σπουδάσω; Τι να με διδάξουν αυτά τα ανθρωπάκια τα υποταγμένα;». Αυτό ήταν εξεγερτικό, διότι δεν άξιζε να ζεις μία τέτοια κατάσταση.

Έτσι εξεγερθήκαμε. Ελπίζω να ξαναδούμε νέα εξέγερση, γιατί σήμερα τα πράγματα είναι αφόρητα για τη νεολαία. Είναι πολύ σκληρή η κατάσταση, τουλάχιστον τα τελευταία 13 -14 χρόνια, έχουν χαθεί στοιχειώδη πράγματα για τη ζωή μας. Πλέον, μιλάμε για επιβίωση και όχι για ζωή.

Επίσης, έχουμε περικυκλωθεί από πολέμους, στη Συρία, στην Ουκρανία και τώρα στην Παλαιστίνη. Βλέπετε αυτά τα φοβερά που συμβαίνουν. Να εισβάλουν μέσα σε νοσοκομεία και να σκοτώνουν ακόμα και μωρά παιδιά. Συμβαίνει μες στα πόδια μας. Μες στις ψυχές μας. Δε μπορεί να βλέπεις να εκτελούν μικρά παιδιά, να αναγκάζονται οι γιατροί να φεύγουν… Πρέπει να σταματήσει αυτό το κακό. Να εξεγερθεί όλος ο πλανήτης!

-50 χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείο, τι θα θέλατε να θυμάται ο κόσμος;

Κ.Π.: Πενήντα χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ο κόσμος θα ήθελα να θυμάται ότι τολμήσαμε και εξεγερθήκαμε για να ανατρέψουμε αυτήν την πολύ δυσάρεστη κατάσταση για εμάς και ότι τα δώσαμε όλα για όλα, με αυτοθυσία χωρίς να φοβηθούμε. Μέχρις εσχάτων. Ξεσηκωθήκαμε και παλέψαμε όσο μπορούσαμε, μέχρι που ήρθαν τα τανκς.

Διαβάστε επίσης:

«Εδώ Πολυτεχνείο!…» – 50 χρόνια μετά

Αριστοτέλης Σαρρηκώστας στο mononews: Xώρα χωρίς μνήμη, δεν έχει ιστορία

Γιώργος Βερνίκος, 50 χρόνια Πολυτεχνείο: Να ορθώνουμε το ανάστημά μας για έναν καλύτερο κόσμο

Δημήτρης Χατζησωκράτης στο mononews: Το Πολυτεχνείο πρέπει να ανήκει στη νέα γενιά

Δημήτρης Παπαχρήστος στο mononews: Το Πολυτεχνείο ανήκει στον καθένα που συνεχίζει να αγωνίζεται