Σεφέρης και σύγχρονη τέχνη – Στην Ελληνική Πρεσβευτική Κατοικία στο Λονδίνο χάρις στον ΝΕΟΝ

«Τα λόγια σας συνήθεια της ακοής/ βουίζουν μέσα στα ξάρτια και περνάνε /μήπως πιστεύω πια στην ύπαρξή σας /μοιραίοι σύντροφοι, ανυπόστατοι ίσκιοι», γράφει ο Γιώργος Σεφέρης στο ποίημά του «Αλληλεγγύη» από το «Ημερολόγιο Καταστρώματος, Α΄».

Βρισκόμαστε στα 1940 και τα ποιήματα που περιέχονται σ΄αυτήν την ενότητα συνιστούν ένα «παγερό προαίσθημα νέου παράλογου αιματοκυλίσματος, σε καιρούς που μια αμείλικτη μηχανή ξεκίνησε κάπου στην Ευρώπη και ενώ στην Ελλάδα κυβερνούν άνθρωποι μέτριοι», όπως γράφει ο Μάριο Βίτι για εκείνη την εποχή.

Και πώς ν΄ αποφύγει κανείς τους όποιους συσχετισμούς σε καιρούς ταραγμένους, όπως οι δικοί μας, όταν πέραν των άλλων, η ανάγκη μετακίνησης των ανθρώπων από τόπο σε τόπο, η υποχρεωτική μετανάστευση, θέτει επιτακτικά το ζήτημα της συνύπαρξης και της αλληλεγγύης.

«Μοιραίοι σύντροφοι, ανυπόστατοι ίσκιοι» είναι και ο τίτλος της έκθεσης, που με κεντρικό στοιχείο τη ζωή της διασποράς εγκαινιάζεται σήμερα στην Ελληνική Πρεσβευτική Κατοικία στο Λονδίνο συνδέοντας τις εμπειρίες, την κοσμοθεωρία και το έργο του νομπελίστα ποιητή με τα έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, που μοιράζονται μια κοινή γλώσσα αλλά και μεταναστευτικές εμπειρίες.

Η έκθεση οφείλεται στον Οργανισμό ΝΕΟΝ του συλλέκτη και επιχειρηματία Δημήτρη Δασκαλόπουλου σε συνεργασία με την Ελληνική Πρεσβεία στο Λονδίνο, με την παρουσίαση 18  έργων δώδεκα καλλιτεχνών, οι οποίοι απηχούν την πεποίθηση του Σεφέρη για την ύπαρξη μιας εθνικής ταυτότητας, που να είναι βασισμένη  σε γλωσσικούς και πολιτιστικούς δεσμούς και όχι σε φυλετικές θεωρίες, αντιστεκόμενοι ως εκ τούτου σε μονολιθικές και ομοιογενείς καταστάσεις.

Η αναζήτηση της τέχνης

Είναι η πρώτη φορά, που το ιστορικό κτίριο στον αριθμό 51 της Upper Brook Street  φιλοξενεί μία τέτοιας σημασίας έκθεση, παρ΄ότι, όπως αναφέρει ο Έλληνας πρέσβης στο Λονδίνο κ. Ιωάννης Ραπτάκης «το σαλόνι της κατοικίας έχει φιλοξενήσει συναυλίες πιάνου και μουσικής, χορευτικές παραστάσεις, διαλέξεις, δεξιώσεις, δείπνα, προβολές, συναντήσεις Πρωθυπουργών και Υπουργών και κάθε είδους άλλες εκδηλώσεις».

Το ισόγειο και ο πρώτος όροφος της Ελληνικής Κατοικίας, με την εξαιρετική διακόσμηση αλλά κυρίως με τις μνήμες προσώπων που πέρασαν από εκεί και γεγονότων που διαδραματίσθηκαν, γίνονται έτσι χώροι εκθεσιακής παρουσίασης και ανάπτυξης διαλόγου του χθες με το σήμερα, δημιουργώντας ένα νέο μέλλον. Εδώ άλλωστε βρίσκεται το ανέγγιχτο ως σήμερα γραφείο του Γιώργου Σεφέρη, που χρησιμοποίησε από το 1957 ως το 1962, όταν διατέλεσε πρέσβης στο Λονδίνο. Εδώ και το πιάνο που έπαιξε ο Μίκης Θεοδωράκης το 1961.

Τα έργα τοποθετούνται στους χώρους μεταξύ του γραφείου του ποιητή, των καθιστικών, της τραπεζαρίας, ακόμη και των διαδρόμων προσκαλώντας σε μία συνομιλία τον επισκέπτη και εξυμνώντας «την πολυφωνία της σύγχρονης κουλτούρας της διασποράς», όπως επισημαίνει ο επιμελητής της έκθεσης Άκης Κόκκινος.

«Σε μια εποχή όπου τα επακόλουθα του Brexit», σημειώνει ο ίδιος «αντηχούν στον καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό τομέα, δημιουργώντας αναχώματα σε νέα ρεύματα ευρωπαϊκών δημιουργικών δυνάμεων να εισέλθουν και να ζήσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, η έκθεση ‘‘Μοιραίοι σύντροφοι, ανυπόστατοι ίσκιοι’’ μας επιτρέπει να επαναπροσδιορίσουμε νέους τρόπους του ανήκειν».

Οι υποτροφίες ΝΕΟΝ

Απόφοιτος υποτροφίας του ΝΕΟΝ είναι ο  Άκης Κόκκινος, όπως και αρκετοί από τους νέους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση. Μαζί όμως εκτίθενται και έργα παλαιότερων εικαστικών, καθώς και ορισμένα σημαντικά έργα, που προέρχονται από τη Συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου και αποτελούν μέρος της δωρεάς του σε τέσσερα  μουσεία τριών χωρών, σε Ευρώπη και Αμερική: Tate στο Λονδίνο, ΕΜΣΤ στην Αθήνα και από κοινού στα Guggenheim Νέας Υόρκης και MCA Chicago.

Συγκεκριμένα πρόκειται για έργα των Νίκου Κεσσανλή, Καρολίνας Κρασούλη, Αμάντας Κυριτσοπούλου, Στάθη Λογοθέτη, Μάρως Μιχαλακάκου, Ειρήνης Μπαχλιτζανάκη, Έρικας Σκούρτη, Στεφανίας Στρούζα, Αντρέα Τζούροβιτς, Σάββα Χριστουδουλίδη, καθώς και δύο νέες αναθέσεις στους Έλλη Αντωνίου και Γιώργο Πέτρου.

Κοινός παρανομαστής όλων, η πρόταση για ένα εναλλακτικό μέλλον, που να βασίζεται στη συλλογικότητα, τις συμμαχίες και την αλληλεξάρτηση, αψηφώντας τις συστημικές αποτυχίες. Η έκθεση έτσι, αγγίζοντας  πολιτικές, κώδικες και τις μορφές της γλώσσας ξεδιπλώνει την έννοια του «διαιρεμένου εαυτού» και καταπιάνεται με τα ιστορικά γεωπολιτικά γεγονότα και τα επακόλουθά τους, συναντώντας εδώ την κοσμολογία του Σεφέρη και μεταφέροντάς την στον σύγχρονο πολιτισμό.

Από την αρχή της δράσης του εξάλλου, το 2013, ο ΝΕΟΝ έχει κινηθεί συνειδητά στον στόχο της υποστήριξης των νέων καλλιτεχνών και της σύγχρονης δημιουργίας με συγκεκριμένα προγράμματα υποτροφιών.

«Σε αυτά τα 10 χρόνια, έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη κοινότητα ανθρώπων που με τη συμβολή του ΝΕΟΝ αποκτούν πρόσβαση στη γνώση, εξελίσσονται και συνδέονται μεταξύ τους μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία», όπως λέει ο κ, Δασκαλόπουλος. «Αυτή η έκθεση είναι ένα δείγμα της εξαιρετικής δουλειάς νέων σύγχρονων καλλιτεχνών και μας κάνει πολύ περήφανους το ότι στέκονται στη διεθνή σκηνή εκφράζοντας τη δημιουργικότητα και τις πρωτοποριακές ιδέες τους».

Ιστορικό κτίριο

Δωρεά της  Έλενας Σκυλίτση-Βενιζέλου, την εποχή που ο Ελευθέριος Βενιζέλος βρισκόταν συχνά στο Λονδίνο για τις διαπραγματεύσεις της Συνθήκης των Σεβρών μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι το κτίριο της Ελληνικής Πρεσβευτικής Κατοικίας, που αρχικά λειτούργησε ως ελληνική πρεσβεία.

Ένα οικοδόμημα του 1731, που είχε κατασκευαστεί στο Μέιφερ, μία από τις κεντρικότερες περιοχές του Λονδίνου με τα πολλά αρχοντικά, σε σχέδια του αρχιτέκτονα R. G. Hammond. Ο ίδιος μάλιστα είχε σχεδιάσει και άλλα ακόμη κτίρια στην ίδια περιοχή, ιδιοκτησίας του Δούκα του Γουέστμινστερ.

Επί δύο αιώνες περίπου,  από το 1731ως το 1920 το κτίριο είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία μελών της Βουλής των Λόρδων και εξεχόντων δικαστικών ενώ το 1906 ανακαινίστηκε πλήρως το 1905. Από το 1920 ως και το 1975 στέγασε τα γραφεία της Πρεσβείας, καθώς και την επίσημη κατοικία του Έλληνα πρέσβη ενώ αξίζει να σημειωθεί, ότι το 2000, στην επέτειο των 100 χρόνων από την γέννηση του Γιώργου Σεφέρη τοποθετήθηκε στην πρόσοψή του ειδική αναμνηστική πλάκα του οργανισμού English Heritage.

«Η Κατοικία είναι ένα σημαντικό κτίριο, σημείο αναφοράς για τον Ελληνισμό του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς αποτελεί ένα χώρο υποδοχής πολιτικών, οικονομικών
και πολιτιστικών εκδηλώσεων, αλλά και ένα χώρο συνάντησης της ελληνικής με τη βρετανική κοινωνία», όπως υπενθυμίζει ο πρέσβης κ. Ραπτάκης. Προσθέτοντας, ότι «το κοινό, παράλληλα με τα εκθέματα, θα έχει τη δυνατότητα να ανακαλύψει ένα κομμάτι από την ιστορία της Ελλάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο».

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 12 Νοεμβρίου.

Διαβάστε επίσης:

Από την Πηνελόπη στην Ασπασία και από την Πυθία στις Μαινάδες – Ποιες ήταν στ΄ αλήθεια οι αρχαίες Ελληνίδες;

Μουσείο Μπενάκη: Η ασπρόμαυρη Κίνα μέσα από τα μάτια ενός Έλληνα