Ο ζωγράφος που έκανε τον κόσμο ν΄ αγαπήσει τις γάτες. Έκθεση και ταινία

Ζωγράφιζε γάτες που έπαιζαν κρίκετ, τα έπιναν σε μπαρ καπνίζοντας πούρο, κατέβαιναν χιονισμένους λόφους με έλκηθρο ή έτρεχαν με τα μπαγκάζια τους να προλάβουν το πλοίο.

Οι συναυλίες τους ήταν οι καλύτερες -έπαιζαν όλα τα όργανα- και οι χορωδίες τους μελωδικές, αν και παντού η πρόθεση της σκανταλιάς ήταν εμφανής. Ανθρωπόμορφες σκηνές, αναιδείς αλλά πάντα χαριτωμένες, όπως και τα υπέροχα αυτά ζωάκια, που υπήρξαν για τον βρετανό ζωγράφο Λούις Γουέιν το ιδανικό θέμα για μια ζωή.

Από τα τέλη του 19ου ως τις αρχές του 20ού αιώνα συγκεκριμένα, όταν προσωπικά του προβλήματα αλλά και η αγάπη του γι΄αυτά τα κατοικίδια μετατράπηκε σε δημιουργία, αλλάζοντας παντοτινά την άποψη της Βικτωριανής Αγγλίας για τις γάτες, που ως τότε δεν έχαιραν καμιάς εκτίμησης.

Το αντίθετο, ως κατάλοιπο προκαταλήψεων αιώνων… Ο Γουέιν όμως τις εξανθρώπισε, τις έκανε αγαπητές πρώτα-πρώτα στα παιδιά ενώ στη συνέχεια μοίρασε αφειδώς την τρυφερότητά τους και στους μεγάλους.

Μία έκθεση, που γίνεται τώρα στο Μουσείο του Βασιλικού Νοσοκομείου Βηθλεέμ _το παλαιότερο ψυχιατρικό νοσοκομείο στον κόσμο_ στη νοτιοανατολική Αγγλία και μία ταινία με τη ζωή του και με πρωταγωνιστή τον διάσημο Βρετανό ηθοποιό Μπένεντικτ Κάμπερμπατς επαναφέρουν στο προσκήνιο τον λησμονημένο αλλά πολύ ιδιαίτερο καλλιτέχνη.

Όπως είχε πει άλλωστε ο σπουδαίος συγγραφέας Χ. Τζ. Γουέλς για τον Λούις Γουέιν, τον οποίο γνώριζε προσωπικά «Έκανε τη μορφή της γάτας δική του. Εφηύρε το στυλ της γάτας, μία γατο-κοινωνία, έναν ολόκληρο γατόκοσμο»!

Η θεραπεία

Με τίτλο «Θεραπεία με ζώα. Οι γάτες του Λούις Γουέιν» η έκθεση παρουσιάζει μια σειρά από έργα, που δείχνουν «την επιρροή των γάτων στο έργο του Γουέιν και πώς συνδέονται με την προσωπική του ζωή και την καλλιτεχνική του επιτυχία», όπως λέει η Ρεμπέκα Ρέιμπον υπεύθυνη του μουσείου.

Η θεραπευτική επίδραση των ζώων σε ασθενείς, ειδικά με ψυχιατρικά προβλήματα έχει αποδειχθεί ότι είναι μεγάλη αλλά στην προκειμένη περίπτωση τα πράγματα είναι πιο ειδικά. Γιατί ο Γουέιν, που σε όλη του τη ζωή θεωρούνταν ένας εκκεντρικός χαρακτήρας, όταν η συμπεριφορά του έγινε ανησυχητική νοσηλεύτηκε σε αυτό ακριβώς το νοσοκομείο. Πίσω από τις παιχνιδιάρικες φατσούλες των γατο-ηρώων του και τα ψυχεδελικά σχήματα που υιοθέτησε κάποια στιγμή κρυβόταν μια τραγική ιστορία και η μάχη με την ψυχασθένεια.

Η προέλευση της εμμονής του Γουέιν για τις γάτες ήταν πράγματι βαθιά προσωπική. Το 1884 σε ηλικία 23 ετών παντρεύτηκε την Έμιλι Ρίτσαρντσον (την οποία στην ταινία έχει υποδυθεί η Κλερ Φόι), που είχε εργαστεί ως γκουβερνάντα για τις αδερφές του, καθώς ήταν δέκα χρόνια μεγαλύτερή του. Αμέσως μετά όμως, διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού και στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, η γάτα του ζευγαριού, ο Πέτρος, ήταν μια μεγάλη παρηγοριά γι΄ αυτήν.

«Θυμάμαι καλά τον αναστεναγμό ανακούφισής της, καθώς η γενναιόδωρη ζεστασιά του σώματος του Πέτρου μείωνε τους πόνους της και την κατεύναζε δίνοντας της έναν ειρηνικό ύπνο», όπως είχε γράψει κάποτε ο καλλιτέχνης. Ήταν η εποχή που ο ίδιος άρχισε να ζωγραφίζει το κατοικίδιό τους, όπως και τα γατάκια της γειτονιάς για να διασκεδάζει τη σύζυγό του, που ο θάνατός της τρία χρόνια αργότερα τάραξε τον ψυχισμό του. Έκτοτε θα ζωγράφιζε μόνον γάτες.

Η επιτυχία

Το 1886 ο Λούις Γουέιν ήταν ελάχιστα γνωστός ως καλλιτέχνης, όμως όλα άλλαξαν όταν η χριστουγεννιάτικη έκδοση του Illustrated London News, μια εξέχουσα εβδομαδιαία εφημερίδα περιέλαβε μια σειρά από απεικονίσεις του με εορταστικές γάτες, που ενθουσίασαν το βικτοριανό κοινό.

Τα γατάκια με μιας απενοχοποιήθηκαν στα μάτια του, δεν ήταν τα παράσιτα που πίστευαν ως τότε και αυτό οφειλόταν εν πολλοίς σ΄αυτά τα 200 σχεδόν σχέδια των μικρών αιλουροειδών, που κάτω από τον τίτλο του αφιερώματος «Ένα χριστουγεννιάτικο πάρτι για γάτες» γλεντούσαν στις γιορτές: Συζητούσαν, έπαιζαν παιχνίδια, μάλωναν, έκαναν πονηριές.

Η συνέχεια ήταν εντυπωσιακή, καθώς ως το θάνατό του το 1939 σε ηλικία 78 ετών θεωρείται ότι είχε εικονογραφήσει πάνω από 2000 βιβλία ενώ στη δεκαετία του 1900 για παράδειγμα, δημιουργούσε ετησίως πάνω από 600 σκίτσα για να δημοσιευθούν σε εφημερίδες, να γίνουν ευχετήριες κάρτες ή ό,τι άλλο.

Πριν λοιπόν οι γάτες γίνουν κινούμενα σχέδια, τραγουδάκια, παιχνίδια ή viral βιντεάκια στο διαδίκτυο, ο Γουέιν είχε ανοίξει το δρόμο. Δίνοντάς τους μάλιστα ανθρώπινη συμπεριφορά, κάτι που τις έκανε πιο διασκεδαστικές, είχε βρει και τον τρόπο για να θίγει, με χιουμοριστική διάθεση πάντα, τα ήθη και τις συνήθειες της εποχής. Το έργο του όμως ήταν αναγνωρισμένο και στις ΗΠΑ όπου γνώρισε επιτυχία δουλεύοντας και για το New York Journal – Αmerican.

Η προδιάθεση

Παρά το γεγονός όμως, ότι οι ζωγραφιές του Γουέιν έγιναν εξαιρετικά δημοφιλείς, ο ίδιος δεν είχε τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί την εμπορικότητά τους, προφανώς λόγω της ψυχικής του κατάστασης που ήταν ασταθής. Τα οικονομικά του προβλήματα έτσι, ήταν τεράστια και ουδέποτε μπόρεσε να τα αντιμετωπίσει.

Γιος εμπόρου υφασμάτων στο Λονδίνο και γαλλίδας μητέρας ο Γουέιν είχε άλλες πέντε αδερφές, τις οποίες υποχρεώθηκε από είκοσι χρονών να φροντίζει μετά τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα του.

Παράλληλα όμως, σπούδαζε στην West London School of Art και από νωρίς είχε αποφασίσει ότι θα αφοσιωθεί στην τέχνη. Και αυτό έκανε, ακόμη και μετά το 1924 όταν η ψυχική του κατάσταση ανάγκασε τις αδερφές του να ζητήσουν την εισαγωγή του σε ψυχιατρείο, όπου διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια (Η μία αδελφή εξάλλου, βρισκόταν σε ψυχιατρικό ίδρυμα ήδη από το 1901).

Η ταινία

Ακαταμάχητο» χαρακτήρισαν οι New York Times τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς στο ρόλο του Λούις Γουέιν στην ταινία «The Electrical Life of Louis Wain» σε σκηνοθεσία του Γουίλ Σαρπ.

Η αφήγηση αρχίζει από τη στιγμή που ο πρωταγωνιστής γνωρίζει τη σύζυγό του Έμιλι και φθάνει ως τα τελευταία του χρόνια, που κλεισμένος στο ψυχιατρείο, ζωγραφίζει ακόμα γάτες με σχεδόν ψυχεδελικό στυλ.

Στην έκθεση εξάλλου του Μουσείου του Βασιλικού Νοσοκομείου Βηθλεέμ περιλαμβάνονται και μία σειρά έργων τέχνης με θέμα τα Χριστούγεννα, που ο ίδιος είχε ζωγραφίσει σε καθρέφτες ενώ ήταν τρόφιμος, όταν το προσωπικό του είχε ζητήσει να βοηθήσει στη διακόσμηση του θαλάμου. Για μια ακόμη φορά οι γάτες του παίρνουν όλες αυτές τις σκανδαλιάρικες εκφράσεις, τρώνε πουτίγκα δαμάσκηνου και τραγουδούν τα κάλαντα.