Γιώργος και Αν (ή Άννα) Κοκοτού
Η περιπέτεια πίσω από το διάσημο μπουκάλι Ktima Kokotos ξεκινάει στη Σταμάτα το 1975 και συνεχίζεται αδιασάλευτη μέχρι σήμερα: το όραμα του Γιώργου Κοκοτού και της αγγλίδας συζύγου του Αν, διατηρεί την ετικέτα στην κορυφή παρά την υγειονομική κρίση που πλέον τσακίζει τον χώρο. Το ζευγάρι κατοικεί μόνιμα στο Κτήμα Γ. Κοκοτού στη Σταμάτα θυμίζοντας τους εστέτ αριστοκράτες των γαλλικών château.
Η ιστορία ξεκινάει αναπάντεχα το φθινόπωρο του 1975 όταν ο Γιώργος και η Αν επέστρεψαν στην Αθήνα έχοντας διανύσει την καλοκαιρινή σαιζόν στην Κρήτη. «Τότε κατοικούσαμε στο Λυκαβηττό σε ένα διαμέρισμα με υπέροχη θέα σε όλη την Αθήνα», θυμάται εκείνη. Επιστρέφοντας όμως πίσω αντιλήφθηκαν ότι το νέο κτίριο που χτιζόταν ακριβώς μπροστά στο σπίτι τους είχε ήδη προλάβει να ανεγερθεί και να μπλοκάρει αυτό το ιδιαίτερο προνόμιο. Λόγω της ειδικότητάς του ως πολιτικού μηχανικού, ο Γιώργος Κοκοτός μπορούσε να προβλέψει ότι η άνευ σχεδιασμού ανάπτυξη της πρωτεύουσας θα δημιουργούσε περαιτέρω κακοτεχνίες και προβλήματα για τους κατοίκους της.
Έτσι είπε στη σύζυγό του, «ας φύγουμε από εδώ. Και αρχίσαμε να ψάχνουμε παντού και ανακαλύψαμε αυτή τη φέτα γης εδώ στη Σταμάτα», διευκρινίζει η Αν. «Ένα ξέφωτο τότε με στάχυα και ελιές που μας άρεσε πολύ, στη μέση ενός πυκνού τότε δάσους». Μία αρκετά ρηξικέλευθη απόφαση καθώς εκείνη την εποχή ακόμη και η Εκάλη ως επιλογή μόνιμης κατοικίας θεωρείτο «τέρμα Θεού». Ο αδελφός του Σπύρος Κοκοτός που διατηρεί ακόμη τα ξενοδοχεία στην Ελούντα της Κρήτης, έφτασε ως εκεί με τη σύζυγο και τα τρία παιδιά τους. Τα κτήματα στην Εκάλη ήταν ήδη πεντακόσιες φορές πιο ακριβά. «Κανείς δεν σκεφτόταν τότε να έρθει στη Σταμάτα».
Τα δύο αδέλφια Σπύρος και Γιώργος είχαν ούτως ή άλλως εμπειρία στις κατασκευές. Είχαν ήδη χτίσει ξενοδοχειακές μονάδες πρώτα στη Ρόδο και στην Κρήτη (το Elounda Beach είχε μόλις δημιουργηθεί) σε τοποθεσίες όπου προηγουμένως δεν υπήρχε δρόμος ούτε ηλεκτρικό. Ο Γιώργος με την εμπειρία του μπορούσε να διακρίνει «και να αντιμετωπίσει πρακτικά προβλήματα. Ενώ εγώ δεν είχα καμία φαντασία. Στην Αγγλία έμενα σε σπίτι πεντακοσίων ετών, δεν μπορούσα να φανταστώ πώς θα χτιζόταν εδώ μία κατοικία από την αρχή». Και όμως το σπίτι τους θυμίζει κάτι εξαίσια αρχοντικά της Τοσκάνης.
«Χτίσαμε το σπίτι και ήρθαμε εδώ με τη Ναταλία μωρό το 1979». Μόλις εγκαταστάθηκαν συνειδητοποίησαν ότι στην περιοχή δέσποζαν χιλιάδες στρέμματα αμπελώνων με την ποικιλία του Σαββατιανού -σταφύλι εντελώς ελληνικό, εντοπισμένο στην Αττική (εκείνη την εποχή κατά 90%). Το εκμεταλλεύονταν μικροί καλλιεργητές από τη Σταμάτα και τα υπόλοιπα χωριά.
«Ο Γιώργος γεννημένος στην Κρήτη, είχε παιδικές αναμνήσεις από το σπίτι του παππού του που ήταν γιατρός στην Κρήτη αλλά διατηρούσε και αμπέλια στις Δάφνες»: από το 1971 έχει θεσμοθετηθεί ως αμπελουργική ζώνη των οίνων ΠΟΠ (ΟΠΑΠ, PDO Dafnes) Δάφνες, η μεγαλύτερη και πιο δυτική από τις τρεις ζώνες ΠΟΠ του Ηρακλείου στην Κρήτη -δηλαδή, με ονομασία προελεύσεως, περιοχή που παράγει εξαιρετικό κρασί. «Οπότε ο Γιώργος είχε αναμνήσεις και ενθουσιάστηκε με την ιδέα να καλλιεργήσουμε το δικό μας κρασί. Πήγαμε τότε στο ελληνικό Ινστιτούτο Οίνου για να μας συμβουλέψουν γύρω από το ποιες ποικιλίες να καλλιεργήσουμε διότι δεν είχαμε ιδέα».
Η προτροπή του Ινστιτούτου ήταν να προχωρήσουν με ξένες ποικιλίες –Chardonnay, Cabernet Sauvignon, Merlot (Σαρντονέ, Καμπερνέ Σοβινιόν και Μερλό) και όχι με Σαββατιανό. Είχαν ήδη πραγματοποιηθεί πειράματα στην περιοχή τα οποία είχαν αποδείξει ότι αυτές έδιναν πολύ ικανοποιητικό αποτέλεσμα. «Και έτσι το 1980 δημιουργήσαμε τις πρώτες καλλιέργειες. Σήμερα αρέσει πολύ η Μαλαγουζιά. Το 1980 αν έλεγες αυτή τη λέξη σε οποιονδήποτε στην Ελλάδα δεν θα είχε ιδέα σε τι αναφεροσουν. Πολλές ελληνικές ποικιλίες εκείνη την εποχή δεν είχαν ακόμη εντοπιστεί. Καμία έρευνα δεν είχε πραγματοποιηθεί γύρω από τις δυνατότητές τους καθώς δεν υπήρχαν ούτε τα λεφτά για να επενδυθούν σε αυτές».
Από τότε πραγματοποιούνται αδιάκοπα έρευνες σε όλη την Ελλάδα αναδεικνύοντας διαρκώς νέες ποικιλίες. «Η Μαλαγουζιά ανακαλύφθηκε μάλιστα στους αμπελώνες του κτήματος Πόρτο Καρράς στη Χαλκιδική από έναν γάλλο καθηγητή οινολογίας. Συγκεκριμένα, ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου που εργαζόταν τότε στην ομάδα του καθηγητή, ανακάλυψε την ποικιλία και τη φύτεψε μετά στη δική του γεωγραφική ένδειξη Επανομή. Τότε ξεκίνησε η μεγάλη μόδα της. Συνεχώς μαθαίνω νέα ονόματα. Δεν πρόκειται για νέες ποικιλίες απλώς πρώτη φορά καταγράφονται. Τη Μαλαγουζιά τη βρίσκεις τώρα παντού στην Ελλάδα», εξηγεί η Αν Κοκοτού.
«Η φίλη μου η Ρωξάνη Μάτσα από την Κάντζα (σ.σ. έχει βραβευτεί για το όραμα και το ήθος της που συνέβαλαν στην εξέλιξη του ελληνικού κρασιού), έκτοτε φύτεψε Μαλαγουζιά στην περιοχή της, πολλαπλασίασε το φυτό και το μοίρασε σε διάφορα οινοποιία που το ζήτησαν και έτσι επεκτάθηκε σε αμπελώνες σε όλη την Ελλάδα. Προσπαθώ να σας εξηγήσω γιατί επιλέξαμε ξένες ποικιλίες. Ο κόσμος παραξενεύεται σήμερα που έχουν γίνει γνωστά πάνω από τριακόσια τοπικά ελληνικά είδη».
Φύσει περιπετειώδης και οραματιστής, συνεχώς ήθελε να δοκιμάζει νέες περιπέτειες. Επεδίωξε να στήσει μπουτίκ οινοποιείο εξοπλισμένο με τα καλύτερα μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Όταν συνειδητοποίησε ότι τα αμπέλια χρειάζονται πέντε χρόνια για να ωριμάσουν και να αποδώσουν καρπούς, «δεν μπορούσε να περιμένει και έτσι το πρώτο κρασί που φτιάξαμε ήταν το 1981 με Σαββατιανό από τους τοπικούς αμπελώνες. Ακόμη αγοράζουμε Σαββατιανό των τοπικών καλλιεργητών. Και φέτος μάλιστα νοικιάσαμε αρκετά από τα κτήματά τους απλώς και μόνο για να τα διατηρήσουμε».
Στο ξεκίνημά τους υπήρχαν λίγοι ακόμη μικροί οινοποιοί. Οι Κοκοτοί βρίσκονταν τότε ανάμεσα στα μεγάλα ονόματα που δέσποζαν στο χώρο (Τσάνταλης, Μπουτάρης, Κουρτάκης, Αχάια Κλάους, Καμπάς…). Τα κρασιά που παράγουν έκτοτε ο Γιώργος και η Άν έχουν αναγνωριστεί διεθνώς με επίζηλες διακρίσεις στο εξωτερικό.
Τα πρώτα χρόνια παρέμενε ενεργός στον τουρισμό αλλά σταδιακά τον κέρδισε η τέχνη της οινοποιείας και σήμερα διατηρεί μόνο κάποιες μετοχές στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις της οικογένειας.
Στο ξεκίνημά τους ονόμασαν το κρασί τους Σεμέλη (μυθολογικά, η μητέρα του Διονύσου και μία από τις τέσσερις κόρες του βασιλιά της Θήβας Κάδμου και της κόρης της Αφροδίτης και του Άρη, Αρμονίας). Έκτοτε επέκτειναν τη δραστηριότητά τους, έγιναν μέσοι παραγωγοί. Ο Γιώργος έχτισε το υπέροχο οινοποιείο στη Νεμέα, πάνω σε λόφο εξακοσίων μέτρων, πολύ μεγαλύτερο από το αρχικό της Σταμάτας, σε συνεργασία με τον τότε πρόεδρο της Πειραιώς Μιχάλη Σάλλα (αυτή τη στιγμή το διαχειρίζεται η κόρη του Μυρτώ Σάλλα). Το 2004 εγκατέλειψαν το μερίδιό τους στη Σεμέλη. Εξακολούθησαν να παράγουν για αυτούς οίνο από το οινοποιείο τους στη Σταμάτα ως το 2010 και την καρδιά της κρίσης, οπότε έληξε οριστικά η συνεργασία τους και άφησαν στη Νεμέα το όνομα Σεμέλη.
Από το 2011 το Cabernet Sauvignon από τους αμπελώνες της Σταμάτας βγαίνει με την ετικέτα Ktima Kokotos (Kokotos Estate). Όλα τα υπόλοιπα κρασιά τους (όπως το Σαρντονέ) εξακολουθούσαν να παράγονται αδιάλειπτα στη Σταμάτα.
Το 2011 όταν τελείωσε η συνεργασία τους με το Σεμέλη άρχισαν να καλλιεργούν Chardonnay από το κτήμα τους στη Σταμάτα, το Barrel Fermented Chardonnay και το Ktima Kokotos (Estate) Cabernet Sauvignon.
Το KTIMA KOKOTOS δημιουργείται με σταφύλια Cabernet Sauvignon και μικρό ποσοστό από ποικιλία Merlot. Το μονοποικιλιακό Cabernet Sauvignon (πιο ήπιας υφής κόκκινο) με τη μαύρη ετικέτα ωριμάζει σε γαλλικά βαρέλια επί έξι μηνες ενώ το Ktima Kokotos γύρω στα δύο χρόνια. Συνεχίζει την ωρίμανσή του και αφού εμφιαλωθεί για περίπου μία δεκαετία.
Δύο τρία χρόνια αργότερα δημιούργησαν χαρμάνι Cabernet Sauvignon με Merlot, ροζέ. «Όμως ο άνδρας μου και πάλι επεδίωκε περισσότερα, οπότε εκτός από το Σαββατιανό που πάντα αγοράζαμε από την περιοχή, προσθέσαμε Ροδίτη (χαρμάνι Ροδίτης Σαββατιανό) και αλλάξαμε δύο αμπελώνες σε λευκό Gewustraminer (Γκεβουστραμίνερ, γερμανικό όνομα, αρωματικός οίνος που ταιριάζει ως απεριτίφ ή με ασιατική κουζίνα) και Ασύρτικο». Από το 2019 υπάρχει και το ερυθρό Αγιωργίτικο με σταφύλι που αγοράζουν από τη Νεμέα.
Σήμερα παράγουν περίπου πενήντα χιλιάδες μπουκάλια των 750 ml., στην Aegean πουλούν εκατόν πενήντα χιλιάδες από τις μικρές συσκευασίες 187 ml. Περίπου εκατό χιλιάδες μπουκάλια μεγάλου μεγέθους αν τα μετρήσει κανείς όλα μαζί, πράγμα που τους κατατάσσει στην κατηγορία των μικρών προς μεσαίων οινοποιών. Από αυτό το οινοποιείο παράγονται συνολικά έντεκα ετικέτες (σε ένα κρασί ενίοτε αντιστοιχούν μόνο τρεις χιλιάδες μπουκάλια).
Το Ροδίτης/Σεββατιανό και το φρέσκο Αγιωργίτικο ερυθρό στη μικρή συσκευασία δίνεται υπό κανονικές συνθήκες στην Aegean Airlines. Η κίνηση στα ξενοδοχεία έχει βέβαια μειωθεί. Από τα τρία ξενοδοχεία της οικογένειας Κοκοτού, αυτή τη στιγμή λειτουργεί το πεντάστερο Peninsular. Η ίδια εικόνα παρουσιάζεται στην Κέρκυρα και στη Χαλκιδική όπου επίσης έχουν ανοίξει μερικές μόνο από τις ξενοδοχειακές μονάδες.
«Όπως γνωρίζετε στην οικονομία δημιουργείται αλυσιδωτή αντίδραση. Τα δικά μας κρασιά έτσι όπως τα παράγουμε, θα παραμείνουν ποιοτικά και του χρόνου. Αυτή τη στιγμή αδειάζουμε και εμφιαλώνουμε ώστε να αφήσουμε χώρο για τα δικά μας σταφύλια και θα αγοράσουμε άλλες ποικιλίες σε μικρότερες ποσότητες. Ουσιαστικά δεν έχουμε πουλήσει από τον Μάρτιο αφού έκλεισαν και τα εστιατόρια».
Τίποτα βέβαια δεν αλλοιώνει την ποιότητα των κρασιών του κτήματος. Στον διεθνή διαγωνισμό Θεσσαλονίκης φέτος κερδίσαμε αργυρό μετάλλιο για το Ροζέ, χάλκινο για το Gewurtztraminer και το Ktima Kokotos.
Το Κτήμα Γ. Κοκκοτού δίνεται και για δεξιώσεις σε συνεργασία με την Intercatering στις οποίες προσφέρουν το Αγιωργίτικο και το Ροδίτη/Σεββατιανό. Οι περισσότερες φέτος ακυρώθηκαν.
«Ευχόμαστε του χρόνου να καλυτερεύσουν τα πράγματα» καταλήγει η Αν. Η κόρη της Ναταλία Κοκοτού όμως δεν παραμένει άπραγη. Όταν πριν τέσσερα χρόνια επέστρεψε από το Λονδίνο με τον (επιτυχημένο δικηγόρο) σύζυγό της και τα δύο τους μικρά παιδιά έστησε στο κτήμα μία καινοτόμο δραστηριότητα αφιερωμένη σε παιδιά από την προσχολική ηλικία έως και τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου αφού στο κτήμα καλλιεργούνται αγροτικά προϊόντα και διατηρούνται ζώα του αγροκτήματος και διάφορα πόνι.
Οργανώνονται κατά συνέπεια διάφορα σχολικά προγράμματα ανάλογα με την εποχή και την ηλικία των παιδιών -για τον τρύγο (θα πατήσουν τα σταφύλια), την ελιά, το οινοποιείο (θα εμφιαλώσουν…). Πέρα από το summer camp, ολόκληρη τη σχολική σαιζόν υπάρχει το πρόγραμμα για παιδιά προσχολικής ηλικίας που έρχονται στο κτήμα και περνούν το χρόνο τους στο αγρόκτημα με τα ζώα και το λαχανόκηπο «και η ιδέα είναι να βρίσκονται συνέχεια έξω με γαλότσες τους, βρέξει χιονίσει» παρατηρεί η Ναταλία. Χρειάζεται πράγματι η αγγλοσαξονική παράδοση να φρεσκάρει λίγο το αραχνιασμένο (σε ορισμένες του πτυχές) ελληνικό σύστημα προσχολικής αγωγής. Εύγε οικογένεια Κοκοτού. Τα μεγάλα επιτεύγματα πραγματοποιούνται πάντα με πολλή αγάπη και κόπο.
