Ελευθερία Ντεκώ
«Όταν καλείσαι να φωτίσεις αυτό που έχουν χαρακτηρίσει ως το “τέλειον αρχιτεκτόνημα”, το δέος είναι μεγάλο και η ευθύνη τεράστια», αναφέρει μεταξύ άλλων στο mononews η διεθνούς φήμης και πολυβραβευμένη σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ.
Από τα πρώτα λεπτά που θα ξεκινήσει κάποιος να συζητά μαζί της, το πρώτο πράγμα που θα εκλάβει είναι φως. «Αυτό το φως που λέτε, το έχουμε όλοι μας. Είναι το εσωτερικό φως στους ανθρώπους, που το βλέπεις στα μάτια τους ή το αντιλαμβάνεσαι όταν χαμογελούν, όταν χαίρονται…, όταν αγαπούν», σπεύδει να απαντήσει.
Πρωτοπόρος στον σχεδιασμό φωτισμού, έχοντας ως δάσκαλό της το φυσικό φως, η Ελευθερία Ντεκώ δε σταματά ποτέ να μας εκπλήσσει όποιο έργο και αν καλείται να φωτίσει, με το οποίο κάθε φορά ξεκινά ένα νέο εσωτερικό διάλογο, αφήνοντάς το να της «μιλήσει». Είτε πρόκειται για κάποια παράσταση ή τον φωτισμό κτιρίων, όπως το πρώην Hilton, που βρίσκεται ανάμεσα στα νέα αρχιτεκτονικά project που έχει αναλάβει το γραφείο της.
Τον περασμένο Ιούλιο, η Ελευθερία Ντεκώ και οι συνεργάτες της συμμετείχαν στις εκδηλώσεις για την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ελευσίνας, με το «Μυστήριο 89: Εlefsina by Night».
Η Ελευθερία Ντεκώ υποδέχεται δυναμικά το φθινόπωρο, καθώς την 1η Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκε ότι το γραφείο της απέσπασε τέσσερα νέα βραβεία στα Muse Design Awards (Platinum Winner για το «Deep Time, High Jewelry Collection, Live Show», Gold Winner για τα projects: Στοά Μοδιάνο, Small Trades, Zeus + Δione Resort ‘24 Collection και Mystery 89, Elefsina by Night).
Γυναίκα επιχειρηματίας, καλλιτέχνις, μητέρα, η Ελευθερία Ντεκώ αδιαμφησβήτητα συγκαταλέγεται στις γυναίκες που μας εμπνέουν, στις γυναίκες που έχουν όραμα και μία ευαισθησία για τη ζωή και την τέχνη.
Ανάμεσα σε πολλά ταξίδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε ένα μικρό διάλειμμα από τα projects που ετοιμάζει, συναντήσαμε την Ελευθερία Ντεκώ στο κέντρο της Αθήνας και μιλήσαμε μαζί της για την ιστορία της, τα όνειρα και τα επόμενα σχέδιά της.
-Τον περασμένο Ιούλιο, συμμετείχατε στις εκδηλώσεις για την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ελευσίνας 2023 με το «Μυστήριο 89: Εlefsina by Night», δημιουργώντας έξι φωτιστικές εγκαταστάσεις, ένα light show και φωτίζοντας την χορευτική performance του θρυλικού PearsonWidrig DanceTheater σε παγκόσμια πρεμιέρα. Τι σας ενέπνευσε για να δημιουργήσετε αυτή τη site specific performance;
E.N.: Το Μυστήριο 89 ήταν μια σύνθετη δράση αποτελούμενη από 6 φωτιστικές εγκαταστάσεις/light installations, που τοποθετήθηκαν σε 6 διαφορετικά σημεία στην πόλη της Ελευσίνας και τα οποία άναβαν ένα κάθε βράδυ με τη δύση του ηλίου, αρχίζοντας από την 1η Ιουλίου και παρέμεναν αναμμένα.
Οι περαστικοί τα ανακάλυπταν τυχαία καθώς περιδιάβαιναν στην πόλη. Στις 7 και 8 Ιουλίου, το Μυστήριο 89 κορυφώθηκε στη Βλύχα με την site specific dance performance των Pearson-Widrig Dance Theater «Persephone reconsiders her fate»/«Η Περσεφόνη επαναπροσδιορίζει τη μοίρα της» και ένα light show -μετά την παράσταση- με φυσικό σκηνικό το νεκροταφείο των πλοίων, ενώ η 6η φωτιστική εγκατάσταση ήταν ήδη εγκατεστημένη στη Βλύχα.
To Μυστήριο 89 είναι εμπνευσμένο από τον μύθο της Περσεφόνης. Ζήτησα από την Sara Pearson και τον Patrik Widrig να εμπνευστούν για την χορογραφία τους από αυτόν τον μύθο
«Η Περσεφόνη επαναπροσδιορίζει τη μοίρα της». Ως τίτλος ουσιαστικά προσδιορίζει την χορογραφία όπου ο/η κάθε χορευτής / χορεύτρια, αποτελεί μία διαφορετική εκδοχή της Περσεφόνης και καταδύεται στο ασυνείδητο για να γνωρίσει το σκοτεινό κομμάτι του εαυτού και να το διαμορφώσει, να το αποδεχτεί, ίσως και να το αλλάξει.
Οι φωτεινές/φωτιστικές εγκαταστάσεις από την άλλη, έχουν έναν πιο εξωστρεφή και αισιόδοξο τόνο. Αφορούν το καλωσόρισμα της Περσεφόνης από τον Άδη, στην ανάδυσή της από τον κάτω στον πάνω κόσμο, από το ασυνείδητο στο συνειδητό.
Μια γιορτή που η θεά Ίρις ετοίμασε για να καλωσορίσει την Κόρη/Περσεφόνη αφήνοντας πολύχρωμα μεγάλα φωτεινά δαχτυλίδια, όσα και τα χρώματα του ουράνιου τόξου, σε διάφορα σημεία της πόλης. Το κάθε χρώμα συμβολίζει κάτι διαφορετικό, ενώ το δαχτυλίδι ως σύμβολο αφορά το πάντρεμα με τη ζωή, τους κύκλους της ζωής που κλείνουν αενάως για να ανοίξει ένας νέος.
-Πώς συνδέεται η Περσεφόνη με τη θεά Ίριδα;
Ε.Ν.: Στην ελληνική μυθολογία η Περσεφόνη ονομάζεται και Κόρη. Η κόρη που έκλεψε ο Άδης και την έκρυψε στην αγκαλιά του για έξι μήνες μέχρι να μεσολαβήσει ο Δίας ώστε o Άδης να συμβιβαστεί και να την αφήνει να επιστρέφει στον πάνω κόσμο τους μισούς μήνες του χρόνου.
Η Ίρις είναι η θεά του πολύχρωμου ουράνιου τόξου, η αγγελιοφόρος που μετέφερε τα μηνύματα των θεών στους ανθρώπους. Καθώς μελετούσα τον μύθο, έκανα την εξής διαπίστωση. Οι αρχαίοι Έλληνες, επέλεξαν να δώσουν τα ονόματα των δύο αυτών θεοτήτων στο μάτι, το αισθητήριο όργανο της όρασης. Όχι τυχαία… διότι η κόρη του ματιού είναι αυτή που απορροφά το φως, ενώ η στρογγυλή ίριδα το ανακλά σε πολύχρωμες αποχρώσεις.
Αυτή η διαπίστωση/ανακάλυψη, γέννησε το αφήγημα του Μυστηρίου 89. «Καθώς ο Άδης κρύβει την Κόρη-Περσεφόνη στην αγκαλιά του, η Ίριδα χάνει τα χρώματά της. Και όταν εκείνη ξεγλιστρήσει από τα χέρια του για να ξανανταμώσει τη μητέρα Γη, η Ίριδα φωτίζει το καλωσόρισμά της με τα έξι χρώματα του ουράνιου τόξου.
Έξι φωτεινά δαχτυλίδια συμβολίζουν τον γάμο με τη ζωή, την πορεία προς την αιωνιότητα, την πληρότητα, το πάντρεμα με τον βαθύτερο εαυτό μας, τον κόσμο, τον χρόνο. Το πρώτο δαχτυλίδι, το κόκκινο, είναι το χρώμα του ζωντανού αίματος και της φωτιάς, το χρώμα των παλλόμενων αισθήσεων και βρίσκεται στο ΙΡΙΣ. Το πορτοκαλί, όμοιο με εκείνο της φωτιάς και της φλόγας, θα το δούμε στην πλατεία Κιουρί.
Το κίτρινο δαχτυλίδι, μέσα στο εγκαταλελειμμένο κτίριο της Ελαιουργικής, υμνεί τον ήλιο, το φως, τη διάδοση της γνώσης και της ελπίδας. Ντυμένη στα πράσινα, η Ίρις …θα αφήσει πέντε δαχτυλίδια στην Πλατεία Ηρώων να μας θυμίζουν τη βλάστηση αλλά και την ωχράδα του επικείμενου θανάτου, την ένωση της ζωής με τον θάνατο.
Το κυανό δαχτυλίδι, στην είσοδο του παλιού ελαιουργείου προαναγγέλλει το ταξίδι στη φουρτουνιασμένη θάλασσα κάτω από τον ουράνιο θόλο. Και τέλος το ιώδες δαχτυλίδι στη Βλύχα θα βυθιστεί στη θάλασσα όπου τα πάντα εκεί θυμίζουν τη λιπασμένη βρεγμένη γη που θα αφήσει πίσω της». Αυτό το αφήγημα δημιουργήθηκε για να συνδέσει την Ίριδα με την Κόρη. Στην πραγματικότητα η σύνδεση- σχέση των δυο θεαινών δεν υπάρχει παρά μόνο στο Μυστήριο 89 .
-Μυστήριο 89 και Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα, πώς ξεκίνησε η ιδέα;
Ε.Ν.: Η Ελευσίνα είναι ένας ιδιαίτερος τόπος που σε προκαλεί να δημιουργήσεις καλλιτεχνικά. Το αρχαίο στοιχείο συναντά και συνυπάρχει με το σύγχρονο. Επίσης, υπάρχει έντονα αυτό που ονομάζω η…γοητεία της εγκατάλειψης.
Tα κουφάρια των πλοίων στην Βλύχα ως ένα υπερρεαλιστικό σκηνικό, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια δίπλα σε καινούρια, παλιά αρχοντικά, εργοστάσια, οι υψικάμινοι – οι περισσότεροι ανενεργοί, ο σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος, όλα αυτά τα «μνημεία» ως φέροντα μνήμες από μια άλλη εποχή συνυπάρχουν στην σημερινή έντονη ζωή της πόλης.
Υπενθυμίζουν το παρελθόν αλλά και τους κύκλους της ζωής. Και αυτό συνθέτει μία πόλη διαφορετική, μία πόλη σαν υπερήλικη γυναίκα, θα έλεγα, η οποία κουβαλά πάνω της ομορφιά, δύναμη, ιστορία, περιπέτεια, πολυχρωμία, λύπη, πόνο, αίγλη, πλούτο, φτώχια, αλλά κυρίως γοητεία.
Μετά την πρόσκληση του καλλιτεχνικού διευθυντή Μιχαήλ Μαρμαρινού, το 2021, περιηγήθηκα στην πόλη. και πολλά σημεία της με γοήτευσαν όπως οι Κυνόδοντες, το Νεκροταφείο Πλοίων – Βλύχα και κάποια εγκαταλελειμμένα κτίρια παλιάς αίγλης, ο Κρόνος, το Ίρις, το παραθαλάσσιο Ελαιουργείο και οι υψικάμινοι – τα φουγάρα, που έχουν εγκαταλειφθεί μετά την εμπορική και βιομηχανική της ακμή, η παλιά Ελαιουργική, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός… Όλα είχαν κάτι σημαντικό να συμπληρώσουν στο Μυστήριο 89, γι’ αυτό και η επιλογή των 6 μόνο σημείων ήταν δύσκολη.
Η ιδέα του εφήμερου έχει κάτι που με γοητεύει.
Μια δράση… μια εικόνα που παραμένει
μόνο στη μνήμη όσων την είδαν.
-Δεν είναι η πρώτη φορά που δημιουργείτε μία site specific performance σε έναν εγκαταλελειμμένο χώρο, καθώς από το 1992 έως το 1995 λειτούργησε στην Τήνο για τους θερινούς μήνες παράρτημα του Κέντρου Τεχνών και Δημιουργικής Έκφρασης, το «Tripotamos Art Centre», στο σχολείο του Τριποτάμου το οποίο ανακαινίσατε. Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για αυτή την όχι και τόσο γνωστή δραστηριότητά σας;
Ε.Ν.: Ω! Έχουν περάσει 30 χρόνια από τότε! Το 1992 όταν επέστρεψα στην Ελλάδα από τη Νέα Υόρκη, ανακαίνισα το σχολείο του Τριποτάμου, στην Τήνο το οποίο ήταν εγκαταλελειμμένο για πολλά χρόνια και ίδρυσα το Tripotamos Art Centre. Ένα καλοκαιρινό εργαστήρι τεχνών σχετικών με τον χορό, την κίνηση και τον αυτοσχεδιασμό. Για τότε ήταν κάτι πολύ πρωτοπόρο, που απορρόφησε πολύ μόχθο και πάθος για να πραγματοποιηθεί.
Το ίδιο το σχολείο λειτούργησε ως χώρος μαθημάτων. Αληθινό σχολείο δηλαδή, καλοκαιρινών μαθημάτων χορού, αυτοσχεδιασμού και dance video art, έως και μαθήματα χοροθεραπείας, kinesiology, και τεχνικών που το 1992 δεν ήταν γνωστές στο ελληνικό κοινό, όπως Ideokinesis, Alexander technique, Body mind centering, kinetic awareness, κ.ά.
Πολλοί σπουδαίοι καθηγητές, χορογράφοι και χορευτές δίδαξαν στο Tripotamos Art Center, ανάμεσα τους και οι χορογράφοι της ομάδας PearsonWidrig DanceTheater που ήταν στην ακμή τους τότε, στη Νέα Υόρκη.
Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος κάναμε τις site specific δράσεις με αυτοσχεδιαστικό χαρακτήρα. Χρησιμοποιώντας ως σκηνικό ή «συμπρωταγωνιστές» διαφορετικά σημεία των χωριών της Τήνου με την ιδιαίτερη κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, αλλά και το φυσικό τοπίο, δημιουργήσαμε εφήμερα site specific δρώμενα, τα οποία θα τα ονόμαζα κινούμενες εικόνες εναλλασσόμενες με tableau vivant. Η ιδέα του εφήμερου έχει κάτι που με γοητεύει. Μια δράση… μια εικόνα που παραμένει μόνο στην μνήμη όσων την είδαν.
Από μια απλή συγκυρία, αυτή η δράση αποτυπώθηκε σε ένα από τα επεισόδια της εκπομπής «Παρασκήνιο» της ΕΡΤ με τίτλο «Χορεύοντας στον Τριπόταμο» και επαναλήφθηκε αρκετές φορές.
-Από το 2000 ασχολείστε παράλληλα και με τον αρχιτεκτονικό φωτισμό. Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας;
Ε.Ν.: Μοιάζει με φυσική πορεία και εξέλιξη τώρα που το σκέφτομαι, γιατί συχνά στον θεατρικό φωτισμό που σχεδίαζα, φλέρταρα με τον αρχιτεκτονικό χρησιμοποιώντας φωτιστικά από αυτόν τον χώρο. Όμως κάποια στιγμή το 1999, μου έγινε επαγγελματικά πρόταση να φωτίσω το lobby ενός ξενοδοχείου με θεατρικό τρόπο, ώστε να υπάρχει μία θεατρικότητα, κι αυτό ήταν το έναυσμα για την μετέπειτα ενασχόληση μου με τον αρχιτεκτονικό φωτισμό που έγινε και πάθος.
Αμέσως ξεκίνησα εκτεταμένα τη μελέτη του αρχιτεκτονικού φωτισμού, των διαφορετικών υλικών και της συγκεκριμένης τεχνολογίας μαζί με συγκριτική παρατήρηση αλλά και παρακολούθηση μαθημάτων και διαλέξεων στο εξωτερικό.
Όλα τα κτίρια αφηγούνται την ιστορία τους!
Δεν μπορώ να νιώσω παρά
ως αυτόπτης μάρτυρας αυτής.
-Μπορεί να συνδυαστεί ωστόσο, ο θεατρικός τρόπος σε ένα αρχιτεκτόνημα, δεδομένου ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχει κάποια δραματουργία;
Ε.Ν.: Όλα τα κτίρια αφηγούνται την ιστορία τους! Δεν μπορώ να νιώσω παρά ως αυτόπτης μάρτυρας αυτής. Φέρουν επάνω τους τις γραμμές, τις σελίδες, τις μουτζούρες, τις υπογραφές της κάθε ιστορικής περιόδου. Ως μελετητής φωτισμού καλείσαι να «ανασύρεις» μέσα από το σκοτάδι µία άλλη διάσταση του χώρου. Αυτό είναι αφήγημα! Και αυτό προσπαθούμε να αναδείξουμε.
Φαινομενικά όλα είναι διαφορετικά: οι όγκοι, η υλικότητα, η πρόθεση του φωτιστή που φωτίζει ένα αρχιτεκτονικό έργο από του φωτιστή που φωτίζει μια θεατρική παράσταση…, τα φωτιστικά σώματα, το πλαίσιο συνεργασίας, οι χρόνοι, η προσέγγιση, οι συνέργειες, το συναίσθημα, η δημιουργική διαδικασία… Όλα αυτά είναι διαφορετικά! Οι αρχές ωστόσο του φωτισμού είναι ίδιες!
Όταν καλείσαι να φωτίσεις αυτό που έχουν χαρακτηρίσει ως το «τέλειον αρχιτεκτόνημα», το δέος είναι μεγάλο και η ευθύνη τεράστια.
-Έχετε φωτίσει Art Spaces, Μνημεία, Μουσεία & Πολιτιστικά κέντρα, Προσόψεις, Ξενοδοχεία & Spa, Επαγγελματικούς χώρους και γραφεία, Δημόσιους Χώρους, events κά. Από τα έργα που έχετε αναλάβει μέχρι στιγμής, ποια είναι για εσάς η μεγαλύτερη πρόκληση στον σχεδιασμό φωτισμού;
Ε.Ν.: Κάθε νέο project το αντιμετωπίζουμε ως ξεχωριστό, ως μοναδικό και αυτό από μόνο του είναι μια νέα πρόκληση.
Το φυσικό φως είναι πάντα δάσκαλος μου!
-Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, όπου είχατε αναλάβει το φωτισμό των τελετών έναρξης και λήξης και σας «χάρισε» το βραβείο ΕΜΜΥ, έως τον σχεδιασμό φωτισμού της Ακρόπολης, ποιο έργο σας ξεχωρίζετε;
Ε.Ν.: Όλα τα έργα είναι σημαντικά με τον τρόπο του το καθένα. Όλα τα έργα με έχουν οδηγήσει εδώ που βρίσκομαι σήμερα και τα εκτιμώ το καθένα γι’ αυτό που με δίδαξε και με εξέλιξε. Ξέρετε, όταν φωτίζω ένα έργο αρχιτεκτονικό ή μία παράσταση, αποφεύγω να χρησιμοποιώ την ευκολία, το δοκιμασμένο, την μανιέρα μου…, προσπαθώ να σβήνω κάθε φορά τα «ξέρω» και τα «θέλω» μου και αφήνω να μου «μιλήσει» το έργο… Είναι σαν ένας εσωτερικός διάλογος που κάνω σε κάθε project σαν να είναι το πρώτο μου.
-Και ο εσωτερικός σας διάλογος με την Ακρόπολη;
Ε.Ν.: Ο εσωτερικός διάλογος με την Ακρόπολη ήταν πολύ βαθύς και είχε να κάνει με την ιστορία, τον πολιτισμό μας και την ταπεινότητα… Όταν καλείσαι να φωτίσεις αυτό που έχουν χαρακτηρίσει ως το «τέλειον αρχιτεκτόνημα», το δέος είναι μεγάλο και η ευθύνη τεράστια. Αν τα καταφέρεις, η χαρά και η ικανοποίηση είναι πολύ μεγάλη…
Ο φωτισμός έχει την ικανότητα
να «γεμίζει» το εσώτερο των ανθρώπων.
-Μιλώντας για τέλεια αρχιτεκτονήματα, υπάρχουν τέλειοι φωτισμοί;
Ε.Ν.: Ναι, του ήλιου! …Και της πανσελήνου. Το φυσικό φως είναι τέλειο σε όλες του τις εκφάνσεις. Το φυσικό φως είναι πάντα δάσκαλος μου! Το παρατηρώ σε όλες του τις ώρες και τις εποχές, αλλά και στα διαφορετικά μέρη του κόσμου όταν ταξιδεύω…
Θα μπορούσα να σας μιλώ ώρες για την τεράστια ποικιλία των χρωμάτων, των φωτοσκιάσεων αλλά και των συναισθημάτων που εγείρει, κυρίως όμως για την δύναμη και την ομορφιά του.
Στον τεχνητό (αρχιτεκτονικό ή θεατρικό) φωτισμό, δεν υπάρχει «τέλειος φωτισμός», όπως και στην τέχνη δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, καλό ή κακό. Νομίζω οι έννοιες «σωστό και λάθος» αφορούν την τεχνική και την τεχνολογία, τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες που εξυπηρετούν τη λειτουργικότητα.
Ο φωτισμός έχει διττή ύπαρξη: αφενός τη λειτουργικότητα και αφετέρου την αισθητική. Έχει ένα τεχνικό και τεχνολογικό κομμάτι, αλλά και το επίσης σημαντικό που αφορά την αισθητική και το συναίσθημα.
Ο φωτισμός θα πρέπει καταρχάς και καταρχήν να είναι κατάλληλος και επαρκής ανάλογα με την χρήση του χώρου, να μην προξενεί όχληση, θάμβωση ή δυσφορία κ.λπ. Έχει όμως και την ικανότητα να συγκινήσει, να κινήσει τα συναισθήματα, να βαθύνει τις σκέψεις των θεατών, να αφυπνίσει μνήμες, είτε αν πρόκειται για μνημεία είτε για δημόσιους χώρους εσωτερικούς ή εξωτερικούς. Πέραν της λειτουργικότητας και της αισθητικής, να φέρει ηρεμία, ζωντάνια, αρμονία. Με άλλα λόγια ο φωτισμός έχει την ικανότητα να «γεμίζει» το εσώτερο των ανθρώπων.
Ένας καλλιτέχνης αν δεν εξελίσσεται, πεθαίνει.
-Έχετε φωτίσει τα δύο σπουδαία έργα που αναφέραμε, αλλά και πάρα πολλά ακόμα. Όταν ολοκληρώσετε ένα έργο, γυρνάτε πίσω για να κάνετε μία αυτοκριτική;
Ε.Ν.: Συνέχεια κάνω αυτοκριτική. Δε με τρομάζει καθόλου. Με βοηθάει…με εξελίσσει! Ένας καλλιτέχνης αν δεν εξελίσσεται, πεθαίνει. Δεν πιστεύω ότι κάποιος που εμμένει στη μανιέρα του, στη συνήθεια του και στην ευκολία του, ότι μπορεί να συνεχίζει να τροφοδοτείται από την τέχνη του…, ούτε μπορεί να επικοινωνεί μέσω αυτής το μήνυμα που θα ήθελε προς το κοινό.
-Θα αλλάζατε κάτι στον φωτισμό της Ακρόπολης;
Ε.Ν.: Αυτή τη στιγμή με τα μέσα και την τεχνολογία του φωτισμού που υπάρχουν σήμερα, δε θα άλλαζα κάτι. Είμαι χαρούμενη με το αποτέλεσμα. Ωστόσο, η τεχνολογία εξελίσσεται. Και μάλιστα ραγδαία! Σε μερικά χρόνια αν μου ζητείτο να ξαναφωτίσω τα ίδια μνημεία, σίγουρα θα άλλαζα κάποια πράγματα, αλλά όχι τη φιλοσοφία.
-Αυτή την περίοδο με ποια αρχιτεκτονικά έργα ασχολείστε;
E.N.: Το γραφείο μας αυτή την περίοδο ασχολείται με έργα φιλοξενίας, όπως το πρώην Hilton, το Orilina αλλά και το Riviera Galleria στο Ελληνικό. Επίσης με μία iconic πεζογέφυρα, ένα Intercontinental Hotel στην Doha, το πρώην Xenia στις Σπέτσες και το Μουσείο Oλοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη, ενώ έχει αρχίσει η υλοποίηση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Κύπρου.
-Η Ακρόπολη και η Στοά Μοδιάνο είναι δύο από τα έργα σας τα οποία έχουν βραβευτεί. Μάλιστα, αν δεν κάνω λάθος βραβεύεστε σχεδόν κάθε χρόνο. Ποιο είναι το κλειδί της επιτυχίας σας;
E.N.: Δεν υπάρχει μυστικό… Πολλή δουλειά, μεράκι, επιμονή στην λεπτομέρεια, αγάπη και πάθος για τον φωτισμό.
-Ένα σημείο της πορείας σας στο οποίο θα ήθελα να σταθούμε είναι οι κοινωνικές σας δραστηριότητες στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων χοροθεραπείας. Πώς ο χορός θεραπεύει;
E.N.: Γυρνώντας στην Ελλάδα και έχοντας σπουδάσει κοντά στην Marcia Leventhal, μία πρωτοπόρο της χοροθεραπείας στην Αμερική, την κάλεσα να διδάξει κάποια σεμινάρια. Υπήρξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και έτσι ξεκινήσαμε ένα τριετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα, όπου ακολουθήσαμε την αντίστοιχη διδακτική ύλη των Πανεπιστημίων της Αμερικής.
Αργότερα, δημιουργήσαμε μαζί με τους εκπροσώπους της Πρωτόγονης Έκφρασης, την Ένωση Χοροθεραπευτών Ελλάδος, για την προώθηση της Χοροθεραπείας στη χώρα μας και όπου για πολλά χρόνια ήμουν στο προεδρείο της. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια δεν ασχολούμαι με τη χοροθεραπεία, αν και παρακολουθώ τις δράσεις της Ένωσης.
-Πιστεύετε στις θεραπείες μέσω της τέχνης;
E.N.: Αγαπώ και πιστεύω στις θεραπείες μέσω της τέχνης, δηλαδή, τη θεραπεία μέσω θεάτρου, τη μουσικοθεραπεία, τη χοροθεραπεία και την εικαστική θεραπεία. Η τέχνη κινεί συναισθήματα και με την κατάλληλη μέθοδο μπορεί να τα ανασύρει από το υποσυνείδητο και να θεραπεύσει πιθανά τραύματα ή δυσκολίες. Είναι πολύ σημαντικό και βοηθητικό να υπάρχει στα ιδρύματα και να γίνει πλέον και πανεπιστημιακή σπουδή στην Ελλάδα, για να μπορέσουμε να δούμε και αυτόν τον διαφορετικό τρόπο θεραπείας της ανθρώπινης ψυχής, των τραυμάτων και των προβλημάτων.
Μιλώντας για θεραπείες, υπάρχει και η θεραπεία μέσω του φωτός, δηλαδή το πώς χρησιμοποιείται το ηλεκτρομαγνητικό κομμάτι του φωτός στην θεραπεία, που πιστεύω ότι θα είναι από τις σημαντικές εναλλακτικές θεραπείες του μέλλοντος. Δεν απέχει πολύ αυτή η στιγμή, αν σκεφτεί κανείς ότι ήδη χρησιμοποιείται με επιτυχία, όπως η χρήση του laser (που είναι φως) για συγκεκριμένες εγχειρήσεις και επεμβάσεις. Αλλά υπάρχει και ένα άλλο κομμάτι μέσα από το φάσμα του φωτός, που είναι πιο ήπιο από το laser και αφορά στην πιο λεπτοφυή του επίδραση που πιστεύω πως, στην εξέλιξή του, θα είναι επαναστατικό ως θεραπευτικό μέσο. Αυτό μελετώ τα τελευταία χρόνια.
-Το θέμα της θεραπείας της ανθρώπινης ψυχής φαίνεται και από τα έργα σας όπως, η συναυλία του Λεωνίδα Καβάκου στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου το 2020, όπου ερμήνευσε έργα του Μπαχ.
E.N.: Αυτή η παράσταση ήταν μία μυσταγωγία κι έτσι την αντιμετωπίσαμε όλοι. Ο Λεωνίδας Καβάκος είναι ένας μοναδικός καλλιτέχνης, ερμηνευτής και άνθρωπος. Τα έργα του Μπαχ έχουν μια έντονη πνευματικότητα. Επίσης, ας μην ξεχνάμε τι είναι η Επίδαυρος. Το σπουδαιότερο θέατρο της αρχαιότητας, όπου δίπλα του υπάρχει το Ασκληπιείο, το επίσης σπουδαιότερο θεραπευτήριο της αρχαιότητας. Καθόλου τυχαία συνύπαρξη.
Η λέξη «ψυχαγωγία» σημαίνει αγωγή της ψυχής. Μέσα από τις θεατρικές παραστάσεις/θεατρικά έργα στην αρχαιότητα, και τη λειτουργία του Χορού ως καταλύτης, εκτονώνονταν συναισθήματα, ενώ το κοινό καλλιεργείτο εκ-παιδευόταν παράλληλα. Διαπιστώνει κανείς τη σοφία των αρχαίων Ελλήνων και στα θέματα της ψυχικής υγείας.
Μου αρέσει να φωτίζω τα μνημεία
και τον πολιτισμό της χώρας μου
-Έχετε φωτίσει περισσότερες από 600 θεατρικές παραστάσεις, αλλά και παραστάσεις χορού.
E.N.: Ξεκίνησα από τον φωτισμό χορευτικών παραστάσεων το 1990 και αμέσως μετά ασχολήθηκα και με τον φωτισμό θεατρικών παραστάσεων.
-Αυτό που λαμβάνω συζητώντας μαζί σας είναι φως. Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο και το μεγαλύτερο όραμά σας;
E.N.: Αχ αυτό το φως που λέτε, το έχουμε όλοι μας! Είναι το εσωτερικό φως στους ανθρώπους, που το βλέπεις στα μάτια τους ή το αντιλαμβάνεσαι όταν χαμογελούν όταν χαίρονται …, όταν αγαπούν.
Από όνειρα έχω πολλά… μεγάλα μικρά ταπεινά και πιο φιλόδοξα. Επαγγελματικά και δημιουργικά, ο φωτισμός της Ακρόπολης έχει μέσα μου πολύ μεγάλη δύναμη και αξία, οπότε δύσκολα μπορεί να το υπερσκελίσει κάτι άλλο. Οραματίζομαι να επανέλθουν στην Ελλάδα τα μάρμαρα του Παρθενώνα και θα ήθελα να βοηθήσω όπως μπορώ σε αυτό.
Μου αρέσει να φωτίζω τα μνημεία και τον πολιτισμό της χώρας μου. Κι εύχομαι όσο ζω, να μου δίνεται η ευκαιρία να ρίχνω… μία δέσμη φωτός σε μνημεία μας, να φωτιστούν για να ξαναθυμηθούμε τις βασικές αρχές του ήθους, του κάλλους, του μέτρου, που υπήρξαν στην αρχαιότητα και θεωρώ ότι υπάρχουν στον πολιτισμό μας όλα αυτά τα χρόνια, απλά σκοτεινιάζουν σε εποχές δύσκολες. Εύχομαι να φωτιστεί το φωτεινό κομμάτι μας, να το αγκαλιάσουμε, να το αγαπήσουμε ως κληρονόμοι αυτού του πολιτισμού, να το εξελίξουμε και να το προσφέρουμε.
-Κλείνοντας τη συζήτησή μας, ποιο είναι το σημαντικότερο έργο σας;
Ε. Ν.: Ως project όλα είναι, όπως σας προείπα, σημαντικά. Όπως μία μητέρα δεν θα μπορούσε να πει πως κάποιο παιδί της είναι λιγότερο σημαντικό… Ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου έχει βέβαια ο φωτισμός της Ακρόπολης και των μνημείων της.
Θα ήθελα να αναφέρω, αν μου επιτρέπετε, όχι ως σημαντικό έργο αλλά ως προσφορά, την πολυετή μου διδασκαλία. Το ότι μου δόθηκε η ευκαιρία να εμπνεύσω ανθρώπους (κι ελπίζω πως συνεχίζω κι εκτός Πανεπιστημίου) να αγαπήσουν το φως και να το χρησιμοποιήσουν στην τέχνη τους ή να το υπηρετήσουν ως επαγγελματίες φωτιστές/στριες είναι μεγάλη χαρά και ικανοποίηση. Καμαρώνω τους/τις πρώην βοηθούς, μαθητές και μαθήτριες μου όταν εξελίσσονται και εξελίσσουν την τέχνη του φωτισμού με πάθος!
Διαβάστε επίσης:
Κατερίνα Μάτσα: Κανείς δεν μπορεί να γίνει καλά αν δεν το πιστέψει
Εθελοντική Δασοπροστασία Δήμου Καισαριανής: Οι άγρυπνοι φρουροί του Υμηττού
Mattel: Το success story της Barbie, το σκάνδαλο των 70s και η ταινία που σαρώνει τα box office
