• Πολιτισμός

    «Ακροπόλ Παλλάς»: Από τη λεηλασία στην αξιοποίηση

    • Της Μαρίας Θερμού

    Νυχτερινός φωτισμός του «Ακροπόλ»


    Οδός Πατησίων 51, στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Μια νύφη κατεβαίνει από το ανθοστολισμένο αυτοκίνητο, ο γαμπρός πιάνει την ουρά του νυφικού για να μη συρθεί στο δρόμο, φίλοι και συγγενείς ακολουθούν κι όλοι μαζί ανεβαίνουν τα σκαλιά, για να μπουν στο φωτισμένο κτήριο, όπου ήδη η μουσική παίζει και ο αφρώδης οίνος αναμένει. Ένας ακόμη γάμος ολοκληρώνεται εδώ στο «Ακροπόλ Παλλάς» με την καθιερωμένη δεξίωση.

    Το κτήριο, ένα λαμπρό αρχιτεκτόνημα της art nouveau μπορεί να μην διατηρεί πλέον την αρχική του λάμψη, κι ο σεισμός του 1981 να του έχει προξενήσει αρκετές ζημιές, όμως ακόμη είναι σε θέση να φιλοξενεί εκδηλώσεις κοινωνικού χαρακτήρα, αν και όχι πια «πρώτης γραμμής»…

    Γιατί μία πιο προσεκτική ματιά μπορεί ήδη να διακρίνει τις φθορές στις όψεις, αλλά και στο εσωτερικό του. Το 1989, άλλωστε, ο ΕΟΤ δεν ανανεώνει πλέον την άδεια λειτουργίας του ως ξενοδοχείο. Και το 1999 ο δεύτερος μεγάλος σεισμός της Αθήνας θα δώσει στο κλειστό πλέον κτήριο το τελειωτικό κτύπημα. Το «Ακροπόλ» ερειπώνει. Και λεηλατείται.

    Αρχικώς οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες του αφαιρούν όλα τα άξια λόγου κινητά στοιχεία, όπως τα έπιπλα, που είχε σχεδιάσει ο αρχιτέκτονας του κτιρίου, Σωτήριος Μαγιάσης, τους καθρέφτες, τα φωτιστικά, διάφορα διακοσμητικά αντικείμενα. Πολλά από αυτά μάλιστα θα πουληθούν σε δημοπρασίες.

    Ακολουθούν οι «περαστικοί»: Μαρμάρινοι κίονες εξαφανίζονται, το ίδιο και η σιδερένια κουπαστή της σκάλας, τα κιγκλιδώματα, ο μεγάλος πολυέλαιος αλλά και καλοριφέρ, μπανιέρες, χαλκοσωλήνες…

    Η εικόνα του κτηρίου είναι πλέον εφιαλτική. Κατεστραμμένα παράθυρα, μισογκρεμισμένοι τοίχοι, τρύπες να χάσκουν παντού, σπασμένα ξυλόγλυπτα και γυαλιά, ενώ το βιτρό του κλιμακοστασίου έχει γίνει θρύψαλα. Δυσοσμία από τη μούχλα, τα περιττώματα περιστεριών και τα τρωκτικά αναδύεται από το εσωτερικό του κτιρίου, στο οποίο πλέον κατοικούν άστεγοι και χρηστές ουσιών, που συχνά ανάβουν φωτιές για να ζεσταθούν, παρ’ ό,τι το υπουργείο Πολιτισμού, στο οποίο ανήκει το κτίριο, είχε σφραγίσει τις εισόδους και είχε καλύψει τις προσόψεις με λαμαρίνες.

    Μία τέτοια φωτιά, μάλιστα, που ξέσπασε τον Ιανουάριο του 2012 από το ισόγειο και γρήγορα επεκτάθηκε στους ορόφους, παρ’ ολίγον να το καταστρέψει ολοσχερώς.

    Ιανουάριος του 2012, Η μεγάλη πυρκαγιά στο «Ακροπόλ»

    Ακροπόλ -Εθνικό

    Σε διάλογο με το εμβληματικό νεοκλασικό Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και με τον αναπεπταμένο χώρο ανάμεσά τους να λειτουργεί ως συνδετική ανάσα φωτός και πρασίνου -από τα παράθυρα του δευτέρου ορόφου δεν είναι ορατός ο δρόμος πλέον ενώ από το δώμα η θέα είναι εκπληκτική- δεν μπορεί παρά να λειτουργήσει ως χώρος πολιτισμού.

    Η υπόγεια σύνδεσή του με το μουσείο, μάλιστα, σύμφωνα με το φιλόδοξο αλλά, γιατί όχι, εφικτό σχέδιο, στο πλαίσιο της επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού, μία από τις πρώτες ανακοινώσεις- παρεμβάσεις της νέας κυβέρνησης στο χώρο του πολιτισμού, μπορεί να του
    προσδώσει ιδιαίτερο ρόλο.

    Στο ισόγειό του, όπως είναι ήδη γνωστό, πρόκειται να εγκατασταθεί πωλητήριο του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων προσφέροντας αντίγραφα αρχαίων έργων, αρχαιολογικές εκδόσεις και αντικείμενα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα. Ενώ στον 6ο όροφο η επαναλειτουργία του περίφημου roof garden, ανεξάρτητα μάλιστα από το υπόλοιπο κτίριο, στοχεύει να γίνει πόλος έλξης Ελλήνων και ξένων επισκεπτών της Αθήνας.

    Όσο για τις χρήσεις του σύγχρονου πολιτισμού θα αναπτυχθούν ενδιαμέσως και όπως λέει η υπουργός Πολιτισμού, το «Ακροπόλ» πρόκειται «να φιλοξενήσει γραφεία υποστήριξης εκπροσώπων και φορέων του σύγχρονου πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας, εργαστήρια ανάπτυξης δεξιοτήτων, που θα αποσκοπούν στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των παραπάνω φορέων, εκπαιδευτικά προγράμματα, καθώς και χώρους παρουσίασης περιοδικών εκθέσεων»

    Οι περιπέτειες ενός έργου

    Ματαιώσεις και οπισθοδρομήσεις, καθυστερήσεις και εμπόδια κάθε είδους, αλλά και διαφορετικές πολιτικές ανά εποχή με τις αλλαγές κυβερνήσεων, που όλες ήθελαν, αλλά προφανώς δεν ήταν σε θέση να φέρουν εις πέρας το έργο της αποκατάστασης του «Ακροπόλ» συσσωρεύθηκαν με τα χρόνια. Χαρακτηριστικά, τρεις φορές ανακοινώθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ η έναρξη της λειτουργίας του Ακροπόλ, από τον Αριστείδη Μπαλτά, την Λυδία Κονιόρδου και την Μυρσίνη Ζορμπά -οι δύο τελευταίες μάλιστα έδωσαν και συνεντεύξεις στο κτίριο- αλλά παρ΄ό,τι έτοιμο, έμεινε ανεκμετάλλευτο.

    Η ιστορία του ωστόσο πάει πολύ πιο πίσω. Στα 1999 συγκεκριμένα, όταν επί Ευάγγελου Βενιζέλου στο υπουργείο Πολιτισμού αποφασίστηκε η αγορά του με το ποσόν των 4,5 δισ. δραχμών από την κοινοπραξία ΑΕΞΕ Ακροπόλ- ΑΛΤΕΚ ΑΕ (με τη σειρά της το είχε αγοράσει από μεγάλη αυστριακή εταιρεία). Μέτοχός της, μεταξύ άλλων ήταν ο Γιώργος Μπατατούδης (πρόεδρος τότε και του ΠΑΟΚ), γεγονός που είχε προκαλέσει μεγάλη συζήτηση, καθώς η αγορά χαρακτηρίσθηκε ως χαριστική προς τους πωλητές.

    Σκοπός της απόκτησης του κτηρίου ήταν η μετεγκατάσταση σε αυτό υπηρεσιών του υπουργείου, το οποίο και κατέβαλε αμέσως το ποσόν του 1,2 δισ. δραχμών. Το υπόλοιπο θα δινόταν, όπως όριζε η συμφωνία, μετά την παρέλευση 22 μηνών, όταν η κοινοπραξία θα παρέδιδε το κτίριο πλήρως αποκατεστημένο.

    Έναν χρόνο αργότερα, όμως, και δεδομένου ότι η κοινοπραξία αρνούνταν, μεταξύ άλλων, να υλοποιήσει τη στατική ενίσχυση του κτιρίου, το οποίο ήταν ήδη βεβαρυμένο από τους σεισμούς, το ΥΠΠΟ κατήγγειλε τη σύμβαση.

    Η υπόθεση οδηγήθηκε στα δικαστήρια, που δικαίωσαν το υπουργείο Πολιτισμού και εν τέλει, το 2003 παραδόθηκε στο Δημόσιο. Η κατάσταση διατήρησης, όμως, του 6.600 τ.μ. κτιρίου ήταν πλέον τραγική.

    Ήδη ωστόσο και από το 1991 το υπουργείο Πολιτισμού είχε κηρύξει το «Ακροπόλ Παλλάς» διατηρητέο ως έργο τέχνης, άλλωστε ένα χρόνο νωρίτερα είχε χαρακτηρισθεί στην 4η Διεθνή Συνάντηση Αρχιτεκτονικής Αrt Νouveau στη Βιέννη ως «Εξαίρετο δείγμα αρχιτεκτονικής της διεθνούς art nouveau».

    Πολιτισμού Μέλαθρον

    Επόμενη «στάση» το 2006, όταν ο υπουργός Πολιτισμού τότε, Γιώργος Βουλγαράκης ανακοινώνει την μετατροπή του «Ακροπόλ» σε «Πολιτισμού Μέλαθρον», προκειμένου να στεγάσει διάφορους φορείς του ΥΠΠΟ, καθώς και υπηρεσίες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, με το δώμα να διαμορφώνεται ως χώρος φιλοξενίας προσωπικοτήτων του πολιτισμού.

    Το έργο όμως, με την αλλαγή χρήσης του από ξενοδοχείο σε πολιτιστικό χώρο εντάχθηκε τελικά, μόλις το 2012 στο ΕΣΠΑ (2007 – 2013) επί Παύλου Γερουλάνου πλέον. Αλλά επειδή ο διαγωνισμός για την υλοποίησή του γρήγορα αποδείχθηκε προβληματικός, το 2013 ο Κώστας Τζαβάρας μπροστά στο αδιέξοδο που παρουσιάσθηκε, αποφάσισε να τον ακύρωσε,προκηρύσσοντας νέο. Η πρόβλεψη τότε ήταν, ότι το έργο θα είχε ολοκληρωθεί το 2015. Εν τέλει όμως παραδόθηκε από την ανάδοχο εταιρεία το 2016 και μάλιστα με ελλείψεις, οι οποίες για να καλυφθούν απαίτησαν και νέα δημοπράτηση.

    Συγκεκριμένα: Το κόστος αποκατάστασης ήταν αρχικώς 14.470.588,38 ευρώ με τα οποία το έργο εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 στις 9-8-2011. Δεδομένου όμως, ότι το έργο δεν ολοκληρώθηκε εγκαίρως, από το προαναφερθέν ποσόν απορροφήθηκαν τα 8.235.339,97 ευρώ. Έτσι για την ολοκλήρωση των υπόλοιπων εργασιών έγινε δημοπράτηση στις 29.12.2016 και το επιπλέον έργο ολοκληρώθηκε στις 15-2-2019 με προϋπολογισμό 1.012.090,13 ευρώ.

    Η αποκάλυψη του κτιρίου μετά την υποδειγματική αποκατάστασή του.

    Από τις αρχές του 2019 δηλαδή το «Ακροπόλ Παλλάς είναι έτοιμο. Το κτίριο λάμπει, ένα πραγματικό στολίδι για την Αθήνα πλην ένα άδειο κέλυφος. Γιατί πρόβλεψη από την προηγούμενη κυβέρνηση ως προς την λειτουργία του δεν υπήρξε. Ούτε για την νομική μορφή του φορέα λειτουργίας, ούτε για τους εργαζόμενους, ούτε για το κόστος. Πόσο μάλλον για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας στην περιοχή, που θα μπορούσε να το απαξιώσει, όπως και τόσα άλλα κτίρια, συμπεριλαμβανομένου ασφαλώς του Πολυτεχνείου. Ζητήματα που απαιτούν επίλυση στο πλαίσιο και της γενικότερης αναβάθμισης της ευρύτερης
    περιοχής.

    Νυχτερινός φωτισμός του «Ακροπόλ»

    Η Πατησίων του Μεσοπόλεμου

    Στις φωτογραφίες του 1926, αμέσως μετά την ανέγερσή του, το «ΑCROPOLE PALACE HOTEL» ξεχωρίζει λόγω του ύψους του (34 μέτρα) στην αστική Πατησίων, στην γειτονιά όμως υπάρχουν ήδη και άλλα εξαιρετικά κτίρια. Εκτός από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου (Πατησίων 61 και Σκαραμαγκά), επίσης κτίριο χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο, που οικοδομήθηκε το 1925 από τον αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη και όπου θα ζούσε στα νεανικά της χρόνια η Μαρία Κάλλας, το Μέγαρο Λιβιεράτου (Βίλα Υπατία) επί της Πατησίων 55 και
    Ηπείρου σε σχέδια του Αλέξανδρου Νικολούδη (1909), το Μέγαρο Γ. Ησαΐα (Πατησίων 65 και Ιουλιανού) της δεκαετίας 1920 από τον αρχιτέκτονα Παναγιώτη Ζίζηλα, και πολλά ακόμη, πάντα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής κτίρια.

    Το «Ακροπόλ» στο Μεσοπόλεμο, Ενταγμένο ήδη στη ζωή της κοσμικής Αθήνας
    Η οδός Πατησίων, Το «Ακροπόλ» και άλλα σπουδαία κτίρια στην εποχή του Μεσοπόλεμου

    Όσο για το «Ακροπόλ Παλάς» σχεδιάστηκε από τον σπουδαγμένο στο Παρίσι Σωτήριο Μαγιάση (1894 – 1966) στον οποίο εμπιστεύθηκε η οικογένεια Καραδόντη την επένδυσή της. Με ένα υπόγειο, δύο στάθμες ισογείου, ημιώροφο, πέντε ορόφους και δύο δώματα το ξενοδοχείο είχε, το 1928 που εγκαινιάσθηκε, δυναμικότητα 107 δωματίων και 173 κλινών. Γιος ενός φημισμένου στη εποχή του επιπλοποιού και ξυλογλύπτη, ο Μαγιάσης θα κοσμήσει το κτίριο με πλούσιο ξυλόγλυπτο διάκοσμο, ταυτόχρονα όμως και με περίτεχνα κιγκλιδώματα, χαρακτηριστικά της art nouveau. Και είναι αυτά τα στοιχεία, μεταξύ άλλων ασφαλώς, που θα το αναδείξουν σε ένα από τα ωραιότερα κτίρια της Αθήνας.

    Αλλά και η υποδοχή που του επιφύλαξε η αθηναϊκή κοινωνία ήταν εντυπωσιακή. Το ξενοδοχείο, γίνεται γρήγορα τόπος συνάντησης των κοσμικών της πρωτεύουσας, με τις σάλες χορού και το «Αθηναϊκό Σαλόνι» να είναι πάντα γεμάτα, φιλοξενώντας κοινωνικές εκδηλώσεις.

    Η Ιστορία

    Καθώς τα χρόνια περνούν και η διασκέδαση αλλάζει, το υπόγειο του Ακροπόλ, λειτουργώντας ανεξάρτητα από το υπόλοιπο κτίριο γίνεται νυχτερινό κέντρο, μάλιστα εδώ θα εμφανισθεί για πολλά χρόνια ο Γιώργος Μουζάκης με την ορχήστρα του και σε συνεργασία με άλλους καλλιτέχνες, όπως τον Τάκη Μωράκη και την Νάντια Κωνσταντοπούλου. Στο νάιτ κλαμπ του Ακροπόλ εμφανίζονται τον χειμώνα του 1963 και οι «Φόρμινξ », το συγκρότημα του Βαγγέλη Παπαθανασίου ενώ στις επάνω αίθουσες δίνονται τέια και οργανώνονται χοροί.

    Το συγκρότημα «Φόρμινξ» με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου που το 1963 εμφανίστηκε στο νάιτ κλαμπ του »Ακροπόλ»

    Όπως γράφει ο Γιάννης Καιροφύλας στο βιβλίου του «Αναμνήσεις ενός Αθηναίου» μόνον στις Απόκριες του 1952 έγιναν δεκατρείς χοροί «μπαλ μασκέ». Το ξενοδοχείο εξάλλου περνάει και μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο, που ανθεί το ΄50 – ΄60 με πολλές σκηνές ταινιών να αποτυπώνουν το εσωτερικό του.

    Ιδιαίτερο ρόλο όμως του επιφυλάσσει η Ιστορία στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Γιατί στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ» θα καταλύσει το συνεργείο της ολλανδικής τηλεόρασης, που φθάνει στην Αθήνα για να καταγράψει τα γεγονότα, όπως και γίνεται.

    Η Πατησίων και το «Ακροπόλ» φωτογραφημένο από την οδό Τοσίτσα στις αρχές της δεκαετίας του ΄60

    Το φιλμ της κατάληψης με την εισβολή του τανκ από την κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου, αυτό που αποτελεί σήμερα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο θα γυριστεί από τα μπαλκόνια του ξενοδοχείου ενώ μαρτυρίες υπαλλήλων μιλούν για το άσυλο που δόθηκε εκείνες τις ώρες στους διωκόμενους φοιτητές.

    Ένας από τους παλαιότερους δρόμους της Αθήνας η Πατησίων – η μετονομασία του σε 28 ης Οκτωβρίου δεν επικράτησε – χαραγμένος κατά πάσα πιθανότητα πάνω στα χνάρια της αρχαίας οδού που οδηγούσε στον Δήμο της Βατής υπήρξε, ακόμη κι όταν ήταν χωμάτινος, ο πλέον προσφιλής περίπατος των Αθηναίων.

    Η ανέγερση του Μουσείου και του Πολυτεχνείου γρήγορα προσέδωσε και ιδιαίτερη οικονομική αξία στην περιοχή, που μετατράπηκε σε αστική υψηλών προδιαγραφών αλλά και εμπορική και καλλιτεχνική αργότερα, με πολλά θέατρα και κινηματογράφους που αναπτύχθηκαν εδώ. Μια «γειτονιά» από τις ωραιότερες της Αθήνας, με προϊούσα παρακμή ωστόσο από την δεκαετία του΄80, εξ αιτίας πολλών συγκυριών και καταστάσεων… Η επάνοδό της στην ζωή της πόλης είναι στοίχημα.

    Φωτογραφία της δεκαετίας του ΄80 όταν το ξενοδοχείο «Ακροπόλ» έχει αρχίσει να παρακμάζει

     

    Εξώστης με περίτεχνα κιγκλιδώματα, χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής του art nouveau κτιρίου

     

     

     

     

    Η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου στον δεύτερο όροφο της οποίας έζησε στα νεανικά της χρόνια η Μαρία Κάλλας



    ΣΧΟΛΙΑ