Η επόμενη ημέρα στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας: Μια «ακτινογραφία» των δηλώσεων Μητσοτάκη

Απέναντι στους λιγοστούς δημοσιογράφους που συμμετείχαν φέτος στην κυβερνητική αποστολή στην Θεσσαλονίκη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε αρκετές πληροφορίες για το πώς διαμορφώνονται οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά.

Όλες οι ερωτήσεις απαντήθηκαν από τον πρωθυπουργό υπό το πρίσμα της αποχώρησης του Oruc Reis από την ελληνική υφαλοκρηπίδα και της ελπίδας για αποκλιμάκωση, κάτι που φάνηκε και την ομιλία του στο Βελλίδειο το βράδυ του Σαββάτου.

Για την αλλαγή στάσης της Τουρκίας πρώτη ενημερώθηκε το Σάββατο η Λευκωσία, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Μιχάλη Ιγνατίου. Το μήνυμα μετέφερε στην κυπριακή ηγεσία ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, ο οποίος έκανε το Σάββατο ταξίδι-αστραπή στην Κύπρο. Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται μια πιο ενεργή εμπλοκή των ΗΠΑ στο θέμα, η οποία ερμηνεύεται από την αυξανόμενη αμερικανική ανησυχία για ενδεχόμενη αποδυνάμωση της ισχύος του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Κατόπιν αυτών στην Θεσσαλονίκη επικράτησαν χαμηλοί τόνοι και διάθεση για διάλογο. Ο πρωθυπουργός δήλωσε έτοιμος και για συνάντηση με τον Ερντογάν, αρκεί να υπάρχει κλίμα εμπιστοσύνης -όπως είπε- και μόνο για το ένα ζήτημα, τον καθορισμό των θαλασσίων ζωών.

Ωστόσο, η δήλωση του Τσαβούσογλου χθες το απόγευμα βάζει τα πρώτα εμπόδια: «Αν κάποιοι θέτουν προϋποθέσεις στην Τουρκία, έχουμε κι εμείς προϋποθέσεις και αυτές οι προϋποθέσεις θα πρέπει να εκπληρωθούν» δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών.

Σε μη οριοθετημένες ζώνες απαγορεύεται οποιαδήποτε μονομερής ενέργεια, κι αυτό ήταν που έκανε η Τουρκία τόσες ημέρες, είπε από την Θεσσαλονίκη ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Ξεκίνησε την συνέντευξη τονίζοντας ότι η επιστροφή του Oruc Reis στην Αττάλεια είναι ένα θετικό πρώτο βήμα και πρόσθεσε ότι ο επίλογος των προκλήσεων θα πρέπει να είναι ο πρόλογος των συζητήσεων.

«Εφόσον δούμε δείγματα γραφής σε αυτή την κατεύθυνση (σ.σ. αποκλιμάκωση), η Ελλάδα είναι πάντα έτοιμη να ξεκινήσει  -και γιατί όχι σύντομα- ένα νέο κύκλο διερευνητικών επαφών με την Τουρκία […] Εφόσον δούμε σημάδια έμπρακτης αποκλιμάκωσης η Ελλάδα είναι πάντα έτοιμη να καθίσει στο τραπέζι για τη μία, μείζονα διαφορά την οποία έχει με την Τουρκία, που δεν είναι άλλη από την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλω να σας θυμίσω ότι, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, σε μια περιοχή που είναι μη οριοθετημένη απαγορεύονται οι μονομερείς ενέργειες» είπε.

Όσο για το από πού θα επανεκκινήσουν οι διερευνητικές επαφές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε «από εκεί που σταμάτησαν το 2016 και με μόνο αντικείμενο την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Διότι αυτό ήταν το αντικείμενο των διερευνητικών πάντα».

Για το ενδεχόμενο συνάντησης με τον Τούρκο πρόεδρο είπε ότι «βεβαίως και μπορώ να συναντηθώ» και συμπλήρωσε: «Δεν είμαι αρνητικός σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Είναι συναντήσεις που καλό είναι να είναι καλά προετοιμασμένες. Πιστεύω όμως ότι όταν υπάρχει καλή διάθεση και εμπιστοσύνη, στέκομαι στη εμπιστοσύνη, ότι από αυτές τις συναντήσεις -εφόσον τελικά γίνουν και εφόσον υπάρχει και επιθυμία από την άλλη πλευρά, θέλω να θυμίσω ότι κατά καιρούς έχω ακούσει δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου ότι δεν θα ήθελε να συναντηθεί μαζί μου, δεν πιστεύω όμως ότι αυτό ισχύει- είναι πάντα καλύτερα να μιλάει κανείς και να συναντιέται από το να μην μιλάει και να μην συναντιέται».

Ο πρωθυπουργός ρωτήθηκε και για την έγγραφη συμφωνία με την Τουρκία, για την οποία έκανε αναφορά στα άρθρα του προς τον ξένο Τύπο την περασμένη εβδομάδα: «Αυτό το οποίο περιέγραψα στα αγγλικά ως ‘written understanding’, μία γραπτή κατανόηση, δεν ήταν τίποτα άλλο από τη γραπτή αποτύπωση, τα πρακτικά μίας κατ’ αρχήν συμφωνίας η οποία επιτεύχθηκε στο Βερολίνο μεταξύ της διπλωματικής μου συμβούλου, του συμβούλου του Τούρκου προέδρου και του κ. Χέκερ, του συμβούλου της κ. Μέρκελ.

» Δεν αποτέλεσε, σε καμία περίπτωση, συμφωνία διεθνή, όπως άκουσα κάποια πρωτοφανή πράγματα, ότι δεσμεύσαμε τη χώρα σε συμφωνίες χωρίς να ενημερώσουμε κανέναν. Ήταν η γραπτή αποτύπωση μιας προφορικής συμφωνίας, τα πρακτικά με άλλα λόγια, τα οποία κρατήθηκαν από αυτήν τη συνάντηση για να υπάρχει αποτυπωμένο στο χαρτί τι συμφωνήθηκε. Και αυτό το οποίο συμφωνήθηκε τελικά παραβιάστηκε, όχι με δική μας υπαιτιότητα, κι έτσι δυστυχώς φτάσαμε στην κλιμάκωση του τελευταίου μήνα. Επομένως, μακριά από εμάς οποιαδήποτε φιλολογία, ρητορική, περί μυστικής διπλωματίας, και πάντως οποιαδήποτε πρόθεσή μου να μην ενημερώνω τους πολιτικούς αρχηγούς για το τι ακριβώς συμβαίνει».

Για το θέμα των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε η λίστα «υπάρχει και θα υπάρχει πάντα ως μία επιλογή». Ωστόσο, τόνισε ότι επιθυμία μας δεν είναι να επιβληθούν οι κυρώσεις», αλλά «θα το κάνουμε ως Ευρώπη, εφόσον δούμε ότι η άλλη πλευρά δεν επιστρέφει στο δρόμο της λογικής».

Κλίμα συναίνεσης επέδειξε ο πρωθυπουργός και απέναντι στην αξιωματική αντιπολίτευση σε σχέση με τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά. Παρ’ όλο που εγκάλεσε τον κ. Τσίπρα για ανευθυνότητα στο θέμα της ενημέρωσης για την πρωτοβουλία του Βερολίνου, εντούτοις αναγνώρισε ότι «το κλίμα στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις μεταξύ των πολιτικών αρχηγών με κάνει να πιστεύω ότι υπάρχει ένα minimum πλαίσιο συνεννόησης, και αντικειμενικά υπάρχει. Και πρέπει να υπάρχει. Και πρέπει να υπάρχει εθνική γραμμή. Και νομίζω ότι αυτή η εθνική γραμμή, με κάποιες εξαιρέσεις, έχει αποτυπωθεί: Τι ζητάμε από την Τουρκία, ποιες είναι οι δικές μας εθνικές θέσεις, όλα αυτά είναι πολύ ξεκάθαρα».

Σε επόμενη ερώτηση διευκρίνισε μάλιστα ότι «εθνικό μέτωπο θεωρώ ότι υπάρχει. […]Δεν υπάρχει όμως ουσιαστική διαφοροποίηση στη στρατηγική μας μεταξύ τουλάχιστον της κυβέρνησης, της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του ΚΙΝΑΛ. Μπορεί να υπάρχουν επιμέρους διαφοροποιήσεις οι οποίες -όπως σας είπα- συχνά μεγεθύνονται, αλλά για λόγους επικοινωνίας και όχι για λόγους ουσίας».

Τέλος για το ενδεχόμενο σύγκλησης του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών, είπε ότι η προσωπική του εμπειρία «δεν είναι η καλύτερη» και πρόσθεσε:

«Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εξακολουθεί να είναι μία επιλογή, την οποία ενδέχεται να πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όταν θα φτάσουμε -μπορεί, δεν το ξέρω αυτό- στο σημείο να πρέπει να επικυρωθούν κάποιες αποφάσεις που έχουν παρθεί. Προς το παρόν δεν είμαστε σε αυτό το σημείο.Έχω απολύτως ήσυχη τη συνείδησή μου ότι έχω κρατήσει πλήρως ενήμερη την Αντιπολίτευση για τις κινήσεις μας, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τουλάχιστον από την ενημέρωση που είχα εγώ, όταν εγώ ήμουν Αρχηγός της Αντιπολίτευσης.

» Από εκεί και πέρα η επιλογή του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών υπάρχει πάντα. Εφόσον κρίνω ότι αυτή πρέπει να ενεργοποιηθεί, έτσι ώστε να υπάρξει και μία κατάληξη -θέλω να θυμίσω ότι αυτό είναι ένα άτυπο όργανο, δεν είναι ένα όργανο το οποίο είναι συνταγματικά και ισχυρά κατοχυρωμένο- εφόσον κρίνω ότι είναι απαραίτητο, η επιλογή αυτή υπάρχει πάντα στο τραπέζι. Και βέβαια μην ξεχνάμε ότι στο Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών κρατιούνται και πρακτικά».