Γιώργος Μιχελής (ΤΧΣ): 65 εμπόδια για την αποτελεσματική διαχείριση των κόκκινων δανείων

Tα 65 εμπόδια που κλείνουν το δρόμο στις τράπεζες περιγράφει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Πρόκειται για τα νομικά και διαδικαστικά εμπόδια για την αποτελεσματική διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, όπως τα αποτιμά σχετική μελέτη, προτείνοντας δράσεις που πρέπει να λάβει κυρίως νομοθετικά η κυβέρνηση και δευτερευόντως οι τράπεζες μέχρι τα τέλη του 2016.

Μεταξύ άλλων, αυτό που είναι κρίσιμο είναι η θέσπιση της διαδικασίας μετοχοποίησης δανείων από υπερχρεωμένες επιχειρήσεων και της αποπομπής μη συνεργάσιμων διοικήσεων επιχειρήσεων που βρίσκονται σε αναδιάρθρωση.

Όταν η συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο μιας υπερχρεωμένης επιχείρησης (στην περίπτωση μη επικυρωμένης αναδιάρθρωσης) είναι το αποτέλεσμα μετοχοποίησης χρέους (debt to equity swap), τότε η υποχρέωση του τρίτου μέρους να προβεί σε δημόσια προσφορά δεν θα πρέπει να ισχύει.

Η μετατροπή χρέους σε μετοχικό κεφάλαιο θα πρέπει να επιβάλλεται στις μη συνεργάσιμες διοικήσεις των επιχειρήσεων που μπλοκάρουν τις αναδιαρθρώσεις και το δικαστήριο, κατόπιν αιτήματος του διαδίκου που έχει έννομο συμφέρον, να κρίνει καταχρηστική την αρνητική ψήφο των διοικήσεων στο σχέδιο αναδιάρθρωσης.

Οσο αφορά τη μεταβίβαση και εκχώρηση δανείων, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα εμπόδια:

Α) Βάσει του νόμου περί τιτλοποίησης απαιτήσεων, τα προς μεταβίβαση χαρτοφυλάκια περιλαμβάνουν τόσο μη εξυπηρετούμενα, όσο και εξυπηρετούμενα δάνεια. Ωστόσο, ο νόμος 3758/2009 (περί εταιρικών γνωστοποιήσεων) περιλαμβάνει διάταξη που απαγορεύει γενικά την εκχώρηση ληξιπρόθεσμων οφειλών σε εισπρακτικές εταιρίες ή τρίτους. Η ενεργοποίηση του πρόσφατου νόμου για τα NPLs επιτρέπει τέτοιος μεταφορές στο βαθμό που είναι σύμφωνες με τις διατάξεις του.

Οι δύο νόμοι πρέπει να ευθυγραμμιστούν προς την ίδια κατεύθυνση.

Β)Ο νόμος περί τιτλοποιήσεων απαλλάσσει τις μεταβιβάσεις από όλους τους φόρους, ενώ με το νόμο για τα NPLs οι μεταβιβάσεις υπόκεινται σε ΦΠΑ. Θα πρέπει να εξεταστεί η εξαίρεση των μεταβιβάσεων από ΦΠΑ, όπως και κάθε άλλου φόρου όπως χαρτοσήμου.

Δ) Ο νόμος περί τιτλοποίησης προβλέπει ότι ο εκδοχέας των απαιτήσεων απολαμβάνει όλων των δικαιωμάτων εξαναγκασμού έναντι του δανειολήπτη που έχει ο μεταβιβάζων. Η διάταξη αυτή δεν επαναλαμβάνεται στο νόμο για τη διαχείριση των NPLs.

Θέματα του νόμου που αφορούν στη διαχείριση δανείων

Α) Σε αντίθεση με το νόμο περί τιτλοποιήσεων, δεν υπάρχει άμεση εξαίρεση από τους κανόνες περί ιδιωτικών δεδομένων για τη μεταφορά δανειακών φακέλων. Καθώς δεν προβλέπεται παράκαμψη της υποχρέωσης του απορρήτου μεταξύ μεταβιβάζοντος την απαίτηση και διαχειριστή, μπορεί να θεωρηθεί ότι απαιτείται από τον μεταβιβάζοντα να διατηρήσει τον έλεγχο των μεταφερόμενων αρχείων ως προς τις εμπιστευτικές πληροφορίες των πελατών.

Β) Ο νόμος για τα NPLs απαιτεί από τον διαχειριστή να εισπράξει για λογαριασμό του εκδοχέα την εισφορά του ν. 128/75. Στην πράξη, τα πιστωτικά ιδρύματα δεν υπόκεινται στην είσπραξη της εν λόγω εισφοράς για μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η εξαίρεση αυτή δεν προβλέπεται ρητά στο νόμο για τους εκδοχείς των απαιτήσεων και καθώς η εισφορά του νόμου 128 δεν προβλέπεται ότι θα πληρωθεί από τον δανειολήπτη, θα πρέπει να υπάρξει η σχετική εξαίρεση για τον εκδοχέα ώστε να μην υπάρχει φορολογική επιβάρυνση.

Γ) Οι εκδοχείς απαιτήσεων (εταιρίες διαχείρισης) ορίζεται ότι γίνονται πλέον πάροχοι του δανειολήπτη και θα πρέπει να εφαρμόζουν, ως εκ τούτου, τους νόμους περί προστασίας των καταναλωτών και τον Κώδικα Δεοντολογίας, καθώς και να λαμβάνουν μέριμνα για κοινωνικά ευαίσθητες ομάδες. Κάτι τέτοιο όμως, σε περίπτωση διαφωνίας διαχειριστή με τον οφειλέτη δανειολήπτη, μπορεί να μεταφέρει στον πρώτο το βάρος της απόδειξης, προς όφελος του δανειολήπτη. Σύγχυση μπορεί να υπάρξει επίσης με το πεδίο και την έκταση της υποχρέωσης των διαχειριστών έναντι των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Και στις δύο περιπτώσεις πρέπει να εξειδικευτούν και καθοριστούν σαφώς οι υποχρεώσεις του διαχειριστή.

Δ) Ο νόμος για τα NPLs εντάσσει τους διαχειριστές στις διατάξεις του νόμου περί Γνωστοποιήσεων του Εταιρικού Δικαίου. Πρόσφατη τροποποίηση του νόμου κάνει ειδική αναφορά στις διατάξεις 4,5, 6α, 6β, 8 και 10 από τις Γνωστοποιήσεις του Εταιρικού Δικαίου. Ωστόσο, αυτές οι διασταυρούμενες αναφορές μπορεί να δημιουργήσουν σύγχυση με όσα ισχύουν για τις γνωστοποιήσεις από τις εισπρακτικές εταιρίες, εμποδίζοντας δράσεις εξαναγκασμού του οφειλέτη για την είσπραξη της οφειλής.

Ε) Από φορολογικής σκοπιάς, πρέπει να εξεταστούν αναθεωρήσεων στο ελληνικό φορολογικό πλαίσιο που δημιουργούν περιβάλλον αβεβαιότητας. Η φορολογία της ιδιοκτησίας ακινήτων που βασίζεται σε αντικειμενικές αξίες που μπορεί να υπερβαίνουν τις τρέχουσες εμπορικές αξίες, μπορεί να αποθαρρύνει πιθανούς αγοραστές τόσο στο πλαίσιο εθελοντικής, όσο και εξαναγκαστικής πώλησης του ακινήτου.

Το ισχύον φορολογικό πλαίσιο μπορεί να έχει επιπτώσεις στις προβλέψεις των τραπεζών για τα δανεικά τους χαρτοφυλάκια, με επιπτώσεις στα κεφάλαιά τους, αποτρέποντας έτσι τη διαχείριση των NPLs. Τόσο οι διαγραφές, όσο και οι μεταβιβάσεις δανείων επιταχύνουν την αναγνώριση φορολογικών ζημιών από τις τράπεζες, με διπλή αρνητική επίδραση: α) αυξάνει τις υφιστάμενες ήδη φορολογικές ζημίες των τραπεζών. Αυτές μπορούν να μεταφερθούν, συμψηφιζόμενες με φορολογητέα εισοδήματα, μόνο μέχρι 5 έτη. Πράγμα που σημαίνει ότι αν μία τράπεζα προχωρήσει σε σημαντικές διαγραφές ή εκχωρήσεις δανείων βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα, θα χάσει πιθανώς το φορολογικό όφελος για τις συσσωρευμένες προβλέψεις με βάση τα όσα προβλέπονται για τον αναβαλλόμενο φόρο, ενώ β) ακόμη και αν τα αναμενόμενα φορολογητέα εισοδήματα για τα επόμενα 5 χρόνια ήταν αρκετά για να απορροφήσουν τις φορολογικές ζημίες από τέτοιες διαγραφές και μεταβιβάσεις δανείων, η τράπεζα που θα προέβαινε σε αυτές θα αναγκαζόταν να αντικαταστήσει επιλέξιμες φορολογητέες απαιτήσεις (αναβαλλόμενος φόρος DTA) με μη επιλέξιμες και αυτό θα μείωνε τα εποπτικά της κεφάλαια.

Για να μετριαστεί η παραπάνω επίπτωση προτείνεται οι ζημίες που θα προέλθουν από διαγραφές και μεταβιβάσεις δανείων να αντιμετωπιστούν όπως οι ζημιές από το PSI και να μπορέσουν να αποσβεστούν από τις τράπεζες σε βάθος 30ετίας (αυτό μπορεί να γίνει με τροποποίηση του άρθρου 27 του ν. 4172/2013.

Εντοπίζεται αναποτελεσματική καταγραφή (αρχεία) της ακίνητης περιουσίας, η οποία συμβάλει στην καθυστέρηση της διαδικασίας των πλειστηριασμών, καθώς και αδιαφάνεια στην αγορά που καθιστά πολύ δύσκολη την αντικειμενική εκτίμηση της αξίας των ακινήτων.

Από την πλευρά των τραπεζών, η έλλειψη πλήρων και ενημερωμένων αρχείων για την πιστοληπτική ικανότητα των δανειοληπτών σε σχέση και με τις οφειλές τους στο Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, αυξάνει τον ηθικό κίνδυνο κατά την επιλογή πελατών για χορηγήσεις δανείων, εμποδίζοντας και τις συναλλαγές σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Σημαντικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν είναι επίσης ο εξωδικαστικός συμβιβασμός, η αυστηρότερη χρήση των προϋποθέσεων για την ένταξη υπερχρεωμένων νοικοκυριών στο νόμο Κατσέλη, το ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς για τις μεταβιβάσεις δανείων σε εταιρίες διαχείρισης, η ευνοϊκή πρόβλεψη για την απόσβεση των ζημιών (σε βάθος 30ετίας) που θα καταγράψουν οι τράπεζες από τις διαγραφές και τις μεταβιβάσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ακόμη και αν οι ελληνικές αρχές έχουν ήδη νομοθετήσει ή ξεκινήσει μια σειρά από νομικές και δικαστικές μεταρρυθμίσεις εντός του 2015 και 2016, εξακολουθούν να παραμένουν διαρθρωτικά προβλήματα που χρήζουν ρύθμισης, επισημαίνει η μελέτη.

Οι πιο σημαντικές αφορούν:

– Την έλλειψη εξειδικευμένων και έμπειρων δικαστών για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
– Τις αδυναμίες του νομικού πλαισίου που έχει οδηγήσει σε μεγάλες καθυστερήσεις, με αποτέλεσμα νέες και συσσωρευμένες παλαιές υποθέσεις οδηγούν σε σημαντικές καθυστερήσεις τη διαδικασία ακρόασης στο δικαστήριο.
– Το αδύναμο και μη ευέλικτο καθεστώς αφερεγγυότητας, το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο και η αναποτελεσματική διαδικασία των πλειστηριασμών οδηγούν επίσης σε σημαντικές καθυστερήσεις ή καμία ενέργεια επιβολής.

Οι πρόσφατες τροποποιήσεις στο λεγόμενο νόμο Κατσέλη με το ν. 4346/2015, θέτουν τις βάσεις για αποτελεσματικότερη εφαρμογή του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Ωστόσο, παραμένουν εμπόδια που πρέπει να επανεξεταστούν προκειμένου ο νόμος να παρέχει δίχτυ προστασίας στους πραγματικά ευάλωτους δανειολήπτες, μειώνοντας τη δυνατότητα πρόσβασης σε στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Όσον αφορά το νόμο που εισήγαγε τη διαδικασία εξωδικαστικού συμβιβασμού δεν έχει υλοποιηθεί και για να λειτουργήσει απαιτούνται κίνητρα, μεταξύ άλλων φορολογικά, μία συνολική αντιμετώπιση του διακανονισμού χρέους προς τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα και μία εξορθολογισμένη διαδικασία διαπραγματεύσεων υπό την ηγεσία του πιστωτή που έχει καλύτερη γνώση του οφειλέτη. Σε περίπτωση δικαστικής εμπλοκής, αυτή πρέπει να παραμείνει στον ελάχιστο δυνατό βαθμό και μόνο στην περίπτωση κατάφωρης παραβίασης των νομικών απαιτήσεων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

http://www.mononews.gr/marinopoulos-ipegrafi-tis-pistotries-trapezes-schedio-diasosis/71441