Επιτροπή Πισσαρίδη: Ένα προνοιακό επίδομα – Ενιαία ψηφιακή πλατφόρμα καταγραφής δικαιούχων

Την ενοποίηση όλων των επιδομάτων πρόνοιας σε ένα προτείνει η επιτροπή Πισσαρίδη στην έκθεση της, καθώς καταγράφονται σημαντικά προβλήματα στην οργάνωση και την διαχείριση των κονδυλίων πρόνοιας.

Συγκεκριμένα η επιτροπή προτείνει να συγχωνευτούν όλα τα επιδόματα, εκτός από το επίδομα ανεργίας, το επίδομα αναπηρίας, και ένα στεγαστικό επίδομα που θα καταβάλλεται σε αδύναμους οφειλέτες. Όπως επισημαίνεται το υπάρχον σύστημα είναι κατακερματισμένο και δεν υπάρχει ενιαία πλατφόρμα για τον έλεγχο των δικαιούχων και των ποσών που συνολικά λαμβάνουν.

Σε κάθε επίδομα αντιστοιχεί μια διαφορετική ψηφιακή πλατφόρμα, ενώ αυτές σπάνια διαλειτουργούν σε επίπεδο ανταλλαγής πληροφοριών. Σύμφωνα με την έκθεση με τον τρόπο αυτό δυσχεραίνεται ο δημόσιος έλεγχος, σχετικά με το αν οι λαμβάνοντες τα επιδόματα πράγματι τα δικαιούνται, αλλά και η αξιολόγηση του συστήματος, αν τα επιδόματα πράγματι καλύπτουν τις ανάγκες των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων.

Από την πλευρά της η υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Δόμνα Μιχαηλίδου, σε άτυπη ενημέρωση, επισήμανε ότι είναι απαραίτητη η ψηφιοποίηση όλων των επιδομάτων πρόνοιας σε μια ενιαία πλατφόρμα, κάτι που σήμερα δεν υπάρχει. Εκσυγχρονισμένη πλατφόρμα διατίθεται μόνο για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, ενώ σε πρώιμο στάδιο βρίσκεται η ψηφιακή καταγραφή των δικαιούχων του επιδόματος παιδιού.

Όσον αφορά το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, η επιτροπή Πισσαρίδη επισημαίνει ότι οι δικαιούχοι του, προκειμένου να μην χάσουν την οικονομική στήριξη δεν αναζητούν εργασία, είτε απασχολούνται παράνομα.

Το ενοποιημένο επίδομα, που εισηγείται η επιτροπή, θα πρέπει να δίνεται σε άτομα με χαμηλό οικογενειακό εισόδημα ακόμη και εάν εργάζονται, και να είναι σχεδιασμένο ώστε να ενισχύει τα κίνητρα για την εργασία. Το εισόδημα θα πρέπει να υπολογίζεται με βάση την οικογενειακή δομή (π.χ. αριθμός παιδιών) και να υπάρχει ιδιαίτερη στόχευση σε οικογένειες με μεγαλύτερη ανάγκη, όπως μητέρες ή πατέρες με παιδιά χωρίς σύντροφο.

Ο καθορισμός του επιδόματος καθώς και της σχέσης του με το συνολικό οικογενειακό εισόδημα και πλούτο, είναι σκόπιμο να γίνεται από ειδική επιτροπή με πρόσβαση σε ατομικά δεδομένα (όπως οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί) και σε στοιχεία από τις φορολογικές δηλώσεις. Η επιτροπή θα πρέπει να έχει καθορίσει και τον τρόπο χρηματοδότησης του συστήματος επιδομάτων, λαμβάνοντας υπόψη και το φορολογικό σύστημα. Γι’ αυτό και η επιτροπή προτείνει την διαχείριση και την καταβολή του ενιαίου προνοιακού επιδόματος να την έχει φορολογική διοίκηση, προκειμένου να γίνονται οι απαιτούμενες διασταυρώσεις.

Επίδομα εργασίας

Ο σχεδιασμός του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, αλλά και πολλών άλλων επιδομάτων, σύμφωνα με την επιτροπή Πισσαρίδη δημιουργεί αντικίνητρα για επίσημη εργασία καθώς η παροχή τους διακόπτεται απότομα όταν το εισόδημα υπερβεί το όριο. Για να ενισχυθούν τα κίνητρα  για επίσημη εργασία, θα πρέπει το ΕΕΕ να αποσύρεται περισσότερο σταδιακά όταν ο μισθός αυξάνεται.

Αυτό που προτείνει η επιτροπή είναι προσθήκη ενός Επιδόματος Εργασίας (ΕΕΡΓ) στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα σε συνδυασμό με την πιο σταδιακή απόσυρση του ΕΕΕ, προκειμένου να δημιουργηθούν ισχυρά κίνητρα για την απασχόληση της συγκεκριμένης κατηγορίας πολιτών. Με αυτό τον τρόπο ένα άτομο που δεν εργάζεται και δεν έχει άλλα εισοδήματα θα λαμβάνει το ΕΕΕ. Εάν αρχίσει να εργάζεται, τότε συνεχίζει να λαμβάνει το ΕΕΕ, καθώς επιπλέον και το ΕΕΡΓ, έως ένα ανώτατο όριο. Αύξηση του εισοδήματος πάνω από το όριο αυτό θα συνεπάγεται σταδιακή μείωση του συνολικού επιδόματος, μέχρι αυτό να μηδενιστεί. Το ΕΕΕ και το ΕΕΡΓ θα μπορούν να συνδυαστούν σε ένα ενιαίο επίδομα, και να αποδίδονται με βάση την φορολογική δήλωση.

Από την πλευρά της, η υφυπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου υποστήριξε ότι το επίδομα εργασίας που προτείνει η επιτροπή Πισσαρίδη είναι ο τρίτος πυλώνας του ΕΕΕ που μέχρι σήμερα δεν υποστηρίζεται στη χώρα. Πρόκειται για την διασύνδεση όσων ζουν στο όριο της φτώχειας με την αγορά εργασίας. Μέχρι σήμερα η κα Μιχαηλίδου παραδέχθηκε ότι δεν υφίσταται μηχανισμός, προκειμένου αυτοί που λαμβάνουν το ΕΕΕ να επιστρέψουν, έστω και μέσω επιδοτούμενων προγραμμάτων στην αγορά εργασίας, αλλά και ότι δεν υπάρχει ούτε ο μηχανισμός διασφάλισης ότι δεν απασχολούνται παράνομα.

Υποστήριξη ατόμων με αναπηρία

Την ανάγκη για άμεση προώθηση παρεμβάσεων σε τέσσερις κυρίως κατευθύνσεις και χρηματοδότηση των σχετικών δράσεων όπου αυτό είναι απαραίτητο, προτείνει η επιτροπή όσον αφορά την υποστήριξη ατόμων με αναπηρία. Συγκεκριμένα:

-Την καλύτερη στόχευση των επιδομάτων και άλλων υποστηρικτικών μέτρων που δρουν ως απαραίτητες «παθητικές» μορφές υποστήριξης.

-Την πρόσβαση σε σύγχρονα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης που τελικά διευκολύνουν και την απασχόληση σε θέσεις υψηλής αξίας, ως «ενεργητικές» πολιτικές.

-Τη βελτίωση των υποδομών για πρόσβαση με φυσικό και ψηφιακό τρόπο.

-Την εφαρμογή νόμων κατά των διακρίσεων και προσφοράς ίσων ευκαιριών.

Στην έκθεση καταγράφεται ότι η Ελλάδα υστερεί ως προς τις κρατικές δαπάνες για την υποστήριξη ΑμΕΑ. Στην κατηγορία για Ασθένεια και Αναπηρία, αντιστοιχούν περίπου 2,8 δισεκ. ευρώ ή 1,5% του ΑΕΠ, έναντι μέσου όρου 2,7% του ΑΕΠ στην ΕΕ. Η μεγαλύτερη υστέρηση όμως καταγράφεται σε θέματα θεσμών και υποδομών που δρουν ανασχετικά στην ενσωμάτωση στην οικονομική ζωή.

Ο δείκτης απασχόλησης των ατόμων με σοβαρή αναπηρία στις ηλικίες 20-64 ετών είναι στο εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του 24,2%, υπολειπόμενος κατά 33,4 μονάδες σε σχέση με την τιμή που λαμβάνει στον πληθυσμό χωρίς αναπηρία (57,6%), ενώ σε σύγκριση με τον εθνικό στόχο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση υστερεί κατά 46 μονάδες.