Πέντε προϋποθέσεις για να επιβάλλει ο εργοδότης μονομερώς την εκ περιτροπής εργασία

Μόνο με την τήρηση πέντε προϋποθέσεων μπορεί ο εργοδότης να επιβάλει μονομερώς την μετατροπή σύμβαση πλήρους απασχόλησης σε εκ περιτροπής εργασία στην επιχείρησή του.

Όπως επισημαίνει στο mononews.gr ο δικηγόρος Γιάννης Καρούζος, αν δεν τηρηθούν σωστά οι εν λόγω προϋποθέσεις, ο εργοδότης μπορεί να βρεθεί σε δικαστικές διαμάχες με τους του, καθώς η επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας τεκμαίρεται καταχρηστική ή και μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας.

Ο εργοδότης μπορεί να επιβάλλει μονομερώς εκ περιτροπής απασχόληση μόνο για ένα 9μηνο κάθε χρόνο και απαραιτήτως για το σύνολο του προσωπικού του. Επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας επιλεκτικά σε κάποιους μπορεί να γίνει νομίμως μόνο σε συμφωνία με τον εργαζόμενο.

Είναι ενδεικτικό πως το τελευταίο 12μηνο – δηλαδή την περίοδο Οκτώβρης 2018 έως Οκτώβρης 2019 – έχουν υποστεί μετατροπή 16.890 συμβάσεις από πλήρη απασχόληση σε εκ περιτροπής εργασία. Η μερίδα του λέοντος, δηλαδή το 77,76% αφορά μετατροπές που επήλθαν με συμφωνία εργαζόμενου και εργοδότη, δηλαδή 13.134 συμβάσεις. Μόνο οι 3.756 μετατροπές, δηλαδή το 22,24% έγινε μονομερώς από τον εργοδότη στο πλαίσιο του διευθυντικού του δικαιώματος.

Ο κ. Καρούζος ξεκαθαρίζει ότι σε περίπτωση που ο εργοδότης επιθυμεί να ασκήσει μονομερώς το δικαίωμα που του δίνει ο νόμος πρέπει να τηρήσει τις εξής προϋποθέσεις:

1) Είναι απαραίτητο να αποδεικνύεται περιορισμός των δραστηριοτήτων του, καθώς η μονομερής επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας προβλέπεται αντί της απόλυσης σε περιπτώσεις περιορισμού της δραστηριότητας. Με τον όρο «περιορισμός της δραστηριότητας» δεν νοείται η απλή μείωση του οικονομικού αποτελέσματος της επιχείρησης, η ενδεχόμενη μείωση των κερδών της ή και η ζημιογόνος χρήση της.

Δηλαδή δεν αρκεί η επιχείρηση να έχει μηδενικά κέρδη ή ακόμη και ζημιές. Αντίθετα απαιτείται ο περιορισμός του όγκου της δραστηριότητας, δηλαδή η μείωση της παραγωγής ή της ανάγκης για παροχή υπηρεσιών με τρόπο τέτοιο ώστε να προκύπτει πλεονάζον προσωπικό λόγω της μείωσης της διαθέσιμης εργασίας.

Στο πλαίσιο αυτό, η εκ περιτροπής εργασία επιβάλλεται ως ακραίο αλλά ηπιότερο της καταγγελίας μέσο, υπό την προϋπόθεση όμως ότι κατά την επιβολή της θα υπάρχει η πρόγνωση ότι διά της επιβολής του εν λόγω μέτρου η επιχείρηση θα μπορέσει σε εύλογο χρονικό διάστημα να ανακάμψει. Σε κάθε περίπτωση, οι μονομερώς επιβαλλόμενοι όροι της εκ περιτροπής εργασίας τελούν σε απόλυτη εξάρτηση προς τις πραγματικές οικονομικές συνθήκες της επιχείρησης.

Έτσι, οι όροι και οι συνθήκες της εκ περιτροπής εργασίας (ημέρες απασχόλησης, μείωση αμοιβής κλπ.) πρέπει να είναι ευθέως ανάλογοι του είδους και της έκτασης του περιορισμού των οικονομικών δραστηριοτήτων της επιχείρησης.

2) Πριν από τη μονομερή επιβολή εκ περιτροπής εργασίας απαιτείται ενημέρωση και διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Δεν είναι ωστόσο προαπαιτούμενο οι διαβουλεύσεις αυτές να καταλήξουν σε συμφωνία. Η πρόσκληση που απευθύνει ο εργοδότης προς τους εκπροσώπους των εργαζομένων για την έναρξη των διαβουλεύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει, πέρα από τον τόπο και τον χρόνο, τους λόγους που καθιστούν αναγκαία την επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας.

Όπως αναφέρεται στις σχετικές εγκύκλιες οδηγίες, απαιτείται ο εργοδότης να παρέχει στην πρόσκλησή του «κατά τρόπο ειδικό και συγκεκριμένο» τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει ο περιορισμός της δραστηριότητας της επιχείρησης και η πιθανή διάρκεια του περιορισμού. Η πρόσκληση πρέπει επίσης να αναφέρει την προτεινόμενη έκταση της εκ περιτροπής εργασίας (λ.χ. εφαρμογή αυτής σε ορισμένα τμήματα της επιχείρησης ή σε ολόκληρη την επιχείρηση), την προτεινόμενη χρονική διάρκειά της και το συγκεκριμένο σύστημα κατανομής της απασχόλησης που ο εργοδότης προτίθεται να επιλέξει.

Μεταξύ του χρονικού σημείου της ανακοίνωσης και του χρόνου πραγματοποίησης της διαβούλευσης πρέπει να μεσολαβεί επαρκές χρονικό διάστημα για την προετοιμασία των εργαζομένων. Το διάστημα αυτό μπορεί να ποικίλλει αναλόγως του αριθμού των εργαζομένων, της πληθώρας και της πολυπλοκότητας των ζητημάτων, της εσωτερικής διάρθρωσης της επιχείρησης κ.λπ.

3) Το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας επιβάλλεται στο σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης. Όπως αναφέρεται στις σχετικές εγκύκλιες οδηγίες «είναι ανεπίτρεπτη η επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας επιλεκτικά σε συγκεκριμένους μόνο εργαζόμενους, όταν οι υπόλοιποι εξακολουθούν να εργάζονται κατά πλήρη απασχόληση». Η ερμηνεία του νομοθέτη προκύπτει κατ αρχήν από την πρόβλεψη «συστήματος» εκ περιτροπής εργασίας και κατά δεύτερον από το γεγονός ότι πριν από την επιβολή του μέτρου ο εργοδότης υποχρεούται να προσέλθει σε διαδικασία ενημέρωσης και διαβούλευσης με τους εκπροσώπους των εργαζομένων.

Το σύστημα αυτό προϋποθέτει αναγκαίως εναλλαγή εργαζομένων της ίδιας επιχείρησης στην ίδια ή σε περισσότερες θέσεις εργασίας κι ενώ η λειτουργία της επιχείρησης παραμένει συνεχής. Η εναλλαγή αυτή μπορεί να γίνεται είτε κατά ομάδες εργαζομένων, εκ των οποίων η μία θα αντικαθιστά την άλλη, είτε από έναν εργαζόμενο τη φορά, υπό την έννοια ότι κάθε φορά ένας εργαζόμενος θα τίθεται εναλλάξ σε υποχρεωτική αργία, όταν οι υπόλοιποι θα καλύπτουν τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας.

4) Η μέγιστη διάρκεια του μονομερώς επιβαλλόμενου μέτρου δεν μπορεί να ξεπερνά τους 9 μήνες μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος (δηλαδή από 1/1 έως 31/12).

5) Η μονομερής απόφαση επιβολής συστήματος εκ περιτροπής εργασίας πρέπει να κοινοποιηθεί εντός 8 ημερών στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας.

Διαφορετικά η επιβολή είναι άκυρη και τεκμαίρεται πλήρης απασχόληση των μισθωτών.

Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις αυτές τότε δεν ασκείται νόμιμα το σχετικό δικαίωμα του εργοδότη και η επιβολή εκ περιτροπής εργασίας δεν πραγματοποιείται νομίμως. Στην περίπτωση αυτή η μονομερής επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του συνόλου των εργαζομένων που αφορά.
Ωράριο στην εκ περιτροπής απασχόληση

Η εκ περιτροπής απασχόληση δεν αφορά σύστημα με λιγότερες ώρες εργασίας σε ημερήσια βάση (αυτό είναι μερική απασχόληση) αλλά αφορά την εργασία λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή λιγότερες εβδομάδες τον μήνα ή μήνες το έτος, πάντα όμως κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο. Η λειτουργία της επιχείρησης ωστόσο είναι συνεχής και οι εργαζόμενοι απλώς εναλλάσσονται ομαδικά ή ατομικά στις θέσεις τους.

Με την επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας ο εργοδότης οφείλει να καθορίζει το διάστημα που θα ισχύσει στην επιχείρηση το σύστημα, τον τρόπο και τον χρόνο εναλλαγής των εργαζομένων, καθώς και κάθε στοιχείο αναγκαίο για την απρόσκοπτη εφαρμογή του συστήματος. Με την περιέλευση της δήλωσης του εργοδότη στους εργαζόμενους επιβάλλεται και εφαρμόζεται εφεξής σύστημα εκ περιτροπής εργασίας.

Συμβάσεις πλήρους απασχόλησης που μετατράπηκαν σε εκ περιτροπής