Αρκεί να μην φυσάει πολύ και να μην έχει φουρτούνα. Στον καλό μας τον καιρό, στη Γαύδο και σε άλλα νησιά, γίνονται συλλήψεις ανθρώπων που εισέρχονται παράνομα στη χώρα, ανανεώνοντας τη συζήτηση για το μεταναστευτικό.

Η συζήτηση δεν επαναλαμβάνεται, ανανεώνεται, επειδή τα δεδομένα στον τόπο υποδοχής έχουν αλλάξει τόσο ως προς τις υποδομές όσο και ως προς τη δυνατότητα απορρόφησης. Ανανεώνεται επίσης επειδή υπάρχουν παραδείγματα ένταξης, όπως οι χιλιάδες οικογένειες που ήρθαν από την Αλβανία, πρόκοψαν και συμβάλλουν θετικά σε όλα τα πεδία. Υπάρχουν όμως και παραδείγματα άρνησης της ευρωπαϊκής κουλτούρας, καθώς και περιπτώσεις ανθρώπων που μόνο λαμβάνουν από το σύστημα χωρίς να προσφέρουν.

Σε αυτή τη συζήτηση συχνά ξεχνιέται μια βασική αρχή. Η εγκατάσταση σε μια ξένη χώρα δεν είναι δικαίωμα. Είναι προνόμιο που καθορίζεται από τη χώρα υποδοχής. Όσο κι αν το πολιτικό και συναισθηματικό φορτίο του ζητήματος είναι βαρύ, η πραγματικότητα είναι απλή. Μια χώρα έχει πλήρη κυριαρχία να αποφασίζει ποιος, υπό ποιες προϋποθέσεις και με ποιο χρονοδιάγραμμα μπορεί να εγκατασταθεί στο έδαφός της.

Σε αυτό το πλαίσιο έχουν ενδιαφέρον δηλώσεις του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνου Πλεύρη. Σε τοποθετήσεις του υπενθύμισε ότι η Ευρώπη αλλάζει σελίδα στις πολιτικές μετανάστευσης, προωθώντας μια προσέγγιση που δίνει έμφαση στην αποτροπή ροών, στην ταχεία εξέταση αιτήσεων ασύλου και σε αυστηρότερες διαδικασίες, όπως η κράτηση σε ορισμένες περιπτώσεις αντί της ανεξέλεγκτης εισόδου. Μήπως έχει δίκιο;

Από τον φόβο μήπως χαρακτηριστούμε κι εμείς ρατσιστές ή ακροδεξιοί, έχουμε ξεχάσει τα βασικά. Κάθε χώρα έχει το δικαίωμα και την ευθύνη να ορίζει την πολιτική υποδοχής που εξυπηρετεί τις δικές της κοινωνικές, δημογραφικές και οικονομικές ανάγκες. Μπορεί να καθορίζει τον αριθμό των ανθρώπων που θα δεχθεί, το επιθυμητό προφίλ από πλευράς εκπαίδευσης, δεξιοτήτων και ηλικίας, καθώς και τις προϋποθέσεις πρόσβασης σε δομές υγείας, εκπαίδευση, εργασία και στέγαση. Αυτές οι επιλογές είναι μέρος της δημοκρατικής διαδικασίας και της λειτουργίας ενός κράτους δικαίου. Θέλουμε δεν θέλουμε, ο κόσμος ψήφισε Νέα Δημοκρατία, η οποία διόρισε τον Πλεύρη, όπως με τον ίδιο δημοκρατικό τρόπο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε επιλέξει τον Μουζάλα.

Οι δηλώσεις του Θάνου Πλεύρη αντικατοπτρίζουν μια πολιτική επιλογή που δίνει έμφαση στον έλεγχο και στη ρύθμιση της εισόδου και λιγότερο σε μια αφηρημένη έννοια αφομοίωσης όσων φτάνουν παράνομα. Είναι ίσως ο πρώτος που έθεσε ως παράμετρο τον σεβασμό απέναντι στις γυναίκες. «Υπάρχουν άτομα που έρχονται από χώρες που τα αξιακά κριτήρια είναι τελείως διαφορετικά. Κάποιος που έρχεται από μια χώρα που δεν σέβεται την γυναίκα και θεωρεί ότι η γυναίκα είναι πράγμα και αν φοράει κοντή φούστα ή δεν κρύβει το πρόσωπό της είναι αμαρτία και πρέπει να τιμωρηθεί… Ε, μην περιμένετε ότι ο σεβασμός του θα είναι αντίστοιχος με αυτόν που δείχνουμε εμείς».

Ακόμη και μέσα στις εντάσεις που συνοδεύουν αυτές τις συζητήσεις, είναι κρίσιμο να ξεκαθαρίσουμε τι εννοούμε όταν μιλάμε για δικαιώματα και τι όταν μιλάμε για διαδικασίες και προνόμια. Το δικαίωμα στην προστασία από διώξεις ή βασανιστήρια είναι διεθνές και θεμελιώδες. Το δικαίωμα όμως μόνιμης εγκατάστασης σε μια ξένη χώρα, με το «έτσι θέλω», δεν είναι.