Η Ευρώπη δεν έχει άλλα περιθώρια απραξίας στην ενέργεια

Αυτές τις ημέρες η κυβέρνηση δικαιολογημένα προβληματίζεται καθημερινά με το κόστος των επιδοτήσεων που πρέπει να δίνει στα νοικοκυριά.

Οι υπολογισμοί γράφονται και σβήνονται – μάταια όμως, καθώς δεν υπάρχει σχεδόν καμία σιγουριά ως προς την εξέλιξη των παραγόντων που καθορίζουν τις τιμές. Το βέβαιο, τούτη την στιγμή, είναι ότι έχοντας ήδη προετοιμάσει το έδαφος από το 2021, η Ρωσία έχει μετατρέψει την ενέργεια σε όπλο προκειμένου να υποσκάψει την Ε.Ε. και να διαιρέσει την Ευρώπη.

Ήδη, η Βουλγαρία υποκύπτει στον εκβιασμό. Ήδη, διαβλέποντας την αδυναμία της Ε.Ε. να αποκτήσει κοινή ενεργειακή πολιτική και θεωρώντας σίγουρη  την οικονομική κάμψη το 2023, οι αγορές  υποτιμούν το ευρώ. Ήδη, μέρος της ευρωπαϊκής ηγεσίας και της κοινωνίας εκδηλώνει το φαινόμενο της κόπωσης με τον πόλεμο.

Βέβαιο είναι επίσης το γεγονός ότι η υπάρχουσα ανισορροπία ανάμεσα στην προσφορά και στην ζήτηση θα εξακολουθήσει να κυριαρχεί στο εγγύς μέλλον. Βέβαιο είναι ότι θα συνεχιστεί η αναταραχή στις αλυσίδες παραγωγής, καθώς η λειψυδρία στην Κίνα δεν έχει προηγούμενο και η παραγωγή υποχρεωτικά θα υποφέρει, καθώς τα υδροηλεκτρικά έργα αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην παραγωγή ενέργειας. Βέβαιο είναι ότι η ξηρασία στην Ευρώπη είναι η μεγαλύτερη στους τελευταίους πέντε αιώνες—με ότι αυτό συνεπάγεται για την παραγωγή και την διανομή.

Με ευάλωτη δημοσιονομική θέση, η χώρα μας έχει περιορισμένη ελευθερία κινήσεων. Το θεωρητικά διαθέσιμο δημοσιονομικό περιθώριο των €2 δισ. θα αποδειχθεί τραγικά ανεπαρκές αν στο τελευταίο τρίμηνο του 2022 οι τιμές του Σεπτεμβρίου αυξηθούν – και απλά ανεπαρκές αν μείνουν στα ίδια επίπεδα.

Δυστυχώς, στην συγκεκριμένη περίπτωση, η Ελλάδα καλείται να πληρώσει τα σπασμένα της ανεπάρκειας της Ευρωπαϊκής ηγεσίας. Έχοντας προτάξει την απαράδεκτη πρόταση για γενική και ισομερή για τα μέλη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 15% και έχοντας αντιμετωπίσει την σχεδόν γενική κατακραυγή απόρριψης (με εξαίρεση την Γερμανία που κατά τεκμήριο ήταν ο εμπνευστής της πρότασης) η Επιτροπή της Ursula von der Leyen τηρεί σιωπή ιχθύος. Η πρόεδρος επιδίδεται σε κινήσεις δημοσίων σχέσεων και δράση για να σχεδιαστεί μία αποτελεσματική παν-ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική δεν υπάρχει.

Θα είναι καταστρεπτικό για την Ε.Ε. αλλά και για την Ουκρανία, αν στην συνάντηση αρχηγών κρατών του Οκτωβρίου, η Επιτροπή δεν έχει σχέδιο και η Ε.Ε. δεν έχει ενιαία και αποτελεσματική ενεργειακή πολιτική.

Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. οφείλουν να κατανοήσουν ότι δεν μπορούν να επιτευχθούν όλοι οι στόχοι μαζί—ειδικά είναι σαφές ότι η αντιμετώπιση του Ρωσικού εκβιασμού συνεπάγεται υποχρεωτικά την καθυστέρηση στην επίτευξη των στόχων για την πράσινη ανάπτυξη. Για τον λόγο αυτόν και μόνο, εξάλλου, είναι τόσο απεχθής, ανεύθυνη και παγκόσμια επικίνδυνη η Ρωσική πολιτική.

Κινήσεις υπάρχουν και μπορούν να γίνουν. Η Γερμανία μπορεί κάλλιστα να καθυστερήσει το κλείσιμο των ατομικών σταθμών παραγωγής ενέργειας. Στις περισσότερες χώρες είναι εφικτή η χρήση κάρβουνου ως καύσιμη ύλη στους σταθμούς παραγωγής — και να αντιγράψουν την Ελλάδα που επαναφέρει προσωρινά τον λιγνίτη. Η Ολλανδία μπορεί να αυξήσει την παραγωγή των πεδίων φυσικού αερίου (Groningen) που ήθελε να περιορίσει για τον φόβο σεισμών. Ενεργοβόρες βιομηχανίες με προϊόντα που εύκολα αντικαθίστανται με εισαγωγές μπορούν να κλείσουν. Η Ιβηρική Χερσόνησος έχει πολύ μικρή εξάρτηση από την Ρωσία, οπότε μέρος των ροών από την Αλγερία θα μπορούσαν να κατευθυνθούν προς τα «πεινασμένα» κράτη-μέλη – με οικονομικό αντάλλαγμα φυσικά.

Όλα αυτά είναι βραχυχρόνια μέτρα, που θα έχουν κόστος όσον αφορά την κλιματική αλλαγή αλλά θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να αντιμετωπίσει έναν δύσκολο χειμώνα χωρίς να διαταραχθεί σοβαρά η ενότητα της. Όπως παρατήρησαν σε άρθρο τους στο Foreign Affairs οι  Ben Mcwilliams, Simone Tagliatera  και Georg Zachmann «η Ευρώπη δεν έχει τούτη την στιγμή το περιθώριο της τελειότητας.»

Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η Επιτροπή οφείλει να επανεξετάσει την πρόταση του Donald Task το 2014 να υπάρχει ένα ευρωπαϊκό όργανο για την προμήθεια φυσικού αερίου. Η ίδρυση ενός Ταμείου κατά το πρότυπο του Ταμείου Ανάκαμψης οφείλει να προχωρήσει—η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει την επώδυνη κατάσταση των πιο αδύναμων οικονομικά κοινωνικών ομάδων. Τα κίνητρα για την ταχεία ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας μπορούν να επεκταθούν και να αυξηθούν.

Όλα αυτά ενέχουν κόστος, βέβαια. Στην συγκεκριμένη περίπτωση οφείλει να ισχύσει σε αντιστοιχία η αρχή του «ο ρυπαίνων πληρώνει». Το πρόβλημα της εξάρτησης από την Ρωσία είχε επισημανθεί από καιρό και οι προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που ενέχει η συγκεκριμένη πολιτική ήταν άπλετες. Τα κράτη-μέλη που τις αγνόησαν είναι αυτά που θα πρέπει τώρα να «πληρώσουν» καταβάλλοντας στο κοινό ταμείο για την χρηματοδότηση όλων των μέτρων σε αναλογία με τον βαθμό εξάρτησης τους από την Ρωσία.

Ήξεραν. Ας πρόσεχαν. Διαφορετικά, τίθεται σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό εγχείρημα και ο αυταρχισμός κατάγει μία σημαντική νίκη κατά της δημοκρατίας.

Διαβάστε επίσης

Ο καθοριστικά κρίσιμος χειμώνας του 2022/2023