Χάσαμε το ένα τρίτο του εισοδήματός μας μέσα σε έξι χρόνια: Τα ζοφερά στοιχεία της ΤτΕ

Οι αριθμοί δε λένε πάντα την αλήθεια, όμως οι αριθμοί που δημοσιεύονται στο τελευταίο Οικονομικό Δελτίο της ΤτΕ είναι τόσο αληθινοί που πραγματικά πονάνε…

Υπεύθυνες γι’ αυτόν τον “πόνο” είναι η Κωνσταντίνα Μάνου και η Ευαγγελία Παπαπέτρου, οι οποίες υπογράφουν τη μελέτη με τίτλο “Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ” που δημοσιεύεται στο πιο πρόσφατο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος. Το πιο τρομακτικό ίσως συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι μέσα σε έξι χρόνια, από το 2010 ως το 2016, το ονομαστικό διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκε από τα 173,5 δισεκατομμύρα ευρώ στα 116,5 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή μία μείωση 57 δις ευρώ ή της τάξεως του 32,8%. Ναι, μέσα σε έξι χρόνια κρίσης τα ελληνικά νοικοκυριά έχασαν περίπου το ένα τρίτο των εισοδημάτων τους…

Κι αυτό, σύμφωνα με τη μελέτη, κυρίως λόγω της μεγάλης μείωσης που υπέστησαν το εισόδημα εξαρτημένης εργασίας κατά 31,5% (από 86,8 δισεκ. ευρώ σε 59,4 δισεκ. ευρώ), το λειτουργικό πλεόνασμα κατά 29,1% (από 76,2 δισεκ. ευρώ σε 54,0 δισεκ. ευρώ), οι κοινωνικές παροχές (κυρίως συντάξεις) κατά 17,2% (από 43,5 δισεκ. ευρώ σε 36,1 δισεκ. ευρώ) και το καθαρό εισόδημα περιουσίας κατά 45,6% (από 9,5 δισεκ. ευρώ σε 3,5 δισεκ. ευρώ). Το ίδιο διάστημα, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε κατά 32,5%.

Όλα αυτά είχαν σαν φυσικό επακόλουθο τη μείωση της καταναλωτικής δαπάνης κατά το ίδιο διάστημα από τα 169,4 δισεκ. ευρώ στα 127,5 δισεκ. ευρώ (ποσοστό 24,7%), ενώ καθοδική πορεία ακολούθησε και η αποταμίευση, που από το 7,4% κατά το β’ τρίμηνο του 2009 περιορίστηκε σε -5,6% το α΄τρίμηνο του 2016. Σημειωτέον ότι το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών παρέμενε σε θετικό έδαφος μέχρι και το α’ τρίμηνο του 2012, όμως έκτοτε παραμένει σε αρνητικά επίπεδα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι δαπάνες που αφορούν διαρκή καταναλωτικά αγαθά έχουν περιοριστεί σημαντικά εξαιτίας της αύξησης της ανεργίας και της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ παρατηρείται αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των δαπανών που διατίθενται για τις βασικές ανάγκες (τρόφιμα και δαπάνες για στέγαση και υπηρεσίες δικτύων) επί του συνόλου των καταναλωτικών δαπανών και μείωση του ποσοστού των δαπανών που αφορούν την κάλυψη μη βασικών αναγκών (επίπλωση κ.λπ., είδη ένδυσης και υπόδησης).

Παράλληλα, κατά την επιδείνωση της κρίσης παρατηρείται σύμφωνα με τη μελέτη απροθυμία ανάληψης κινδύνου και αναδιάταξη του χαρτοφυλακίου των νοικοκυριών, με κατεύθυνση τις πιο άμεσα ρευστοποιήσιμες μορφές χρηματοοικονομικού πλούτου, όπως οι καταθέσεις, ενώ το μερίδιο των νοικοκυριών σε μετοχές, χρεόγραφα και αμοιβαία κεφάλαια μειώθηκε σημαντικά. Σε περιόδους υψηλής αβεβαιότητας της χώρας, ακόμη και οι καταθέσεις έχασαν την ελκυστικότητά τους και η διακράτηση μετρητών (νόμισμα σε κυκλοφορία) αυξήθηκε σημαντικά.

Πολύ ενδιαφέροντα είναι όμως και τα στοιχεία για τον δανεισμό των νοικοκυριών. Όπως προκύπτει, στο διάστημα από το 2002 έως και τον Ιούνιο του 2010 τα νοικοκυριά σχεδόν πενταπλασίασαν τις υποχρεώσεις τους, τόσο για στεγαστικά όσο και για καταναλωτικά δάνεια. Η σύνθεση των δανείων των νοικοκυριών παραμένει ιδιαίτερα σταθερή, με τα στεγαστικά δάνεια να αντιπροσωπεύουν περίπου το 70% των συνολικών δανείων και τα καταναλωτικά το 30%. Τα νοικοκυριά προχωρούν σε καθαρή απομείωση των υποχρεώσεών τους για πρώτη φορά στο τέλος του 2010 και από το β’ τρίμηνο του 2013 εντείνουν την καθαρή μείωση των υφιστάμενων υποχρεώσεών τους, δυναμική η οποία συνεχίζεται και στα επόμενα τρίμηνα. Παρά τη μείωση του καθαρού δανεισμού των νοικοκυριών, οι συνολικές υποχρεώσεις τους, όπως αποτυπώνονται στους δείκτες μόχλευσης, παραμένουν υψηλές.