Alpha Bank: Το εργασιακό τοπίο και η πανδημική κρίση – Οι νέες προκλήσεις

Την πορεία της ανεργίας στην Ελλάδα και το πώς αυτή επηρεάστηκε από την καθοριστικής σημασίας έλευση της πανδημίας του νέου κορονοϊού επιχειρεί να αναλύσει η Alpha Bank, στο νέο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων.

Στο δελτίο της Alpha Bank αναφέρονται συγκεκριμένα τα εξής:

Σύμφωνα με τα πρόσφατα, μη εποχικά διορθωμένα, στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας το πρώτο τρίμηνο του 2020 διαμορφώθηκε σε 16,2%, από 16,8% το τέταρτο τρίμηνο του 2019 και 19,2% το πρώτο τρίμηνο του 2019 (Γράφημα 1).

Σε ήπια, καθοδική πορεία παρέμεινε και η ανεργία όλων των ηλικιακών ομάδων, μεταξύ αυτών και των νέων ηλικίας 15-29 ετών, η οποία διαμορφώθηκε σε 28,8% το πρώτο τρίμηνο του 2020, έναντι 29,1% το προηγούμενο τρίμηνο και 32,4% το πρώτο τρίμηνο του 2019.

Από την ανάλυση των στοιχείων, φαίνεται ότι ο αντίκτυπος της κρίσης, έως σήμερα, έχει αποτυπωθεί στην αγορά εργασίας σε τρία βασικά πεδία.

Πρώτον, στη μετακίνηση ενός μέρους των ανέργων στον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό, ο οποίος αυξήθηκε κατά 84,4 χιλ. άτομα το πρώτο τρίμηνο του 2020, σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (Γράφημα 1). Σχεδόν οι μισοί εξ αυτών (39,7 χιλ. άτομα) ήταν νέοι, ηλικίας 15-29 ετών. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέρος του πληθυσμού που πριν την πανδημία δήλωνε ότι αναζητούσε εργασία, κατά τη διάρκειά της και λόγω της υγειονομικής κρίσης, δήλωσε ότι δεν ήταν άμεσα διαθέσιμο(*). Τούτο ήταν αποτέλεσμα του φόβου της εξάπλωσης του ιού, που άλλαξε τη συμπεριφορά των ανέργων, λειτουργώντας αποτρεπτικά στην αναζήτηση εργασίας.

Δεύτερον, στο «πάγωμα» της αγοράς εργασίας κατά τη διάρκεια του lockdown, το οποίο έγινε περισσότερο ορατό τον Απρίλιο, όταν, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ, παρατηρήθηκε το μικρότερο θετικό ισοζύγιο προσλήψεων – απολύσεων μηνός Απριλίου, από το 2010 που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Ήδη από τον Μάρτιο, παρατηρήθηκε σημαντική υποχώρηση της προσφοράς εργασίας, αλλά τον Απρίλιο μειώθηκε περαιτέρω και η ζήτηση εργασίας λόγω του lockdown, κυρίως στα καταλύματα και στην εστίαση.

Τούτο αναμένεται να οδηγήσει σε άνοδο της εποχικής ανεργίας κατά τους θερινούς μήνες, η συγκράτηση της οποίας επιχειρείται ήδη, μέσω του προγράμματος “Συν-εργασία”, με χρήση κοινοτικών πόρων (SURE). Η εποχική ανεργία χρήζει ιδιαίτερης μέριμνας, καθώς αφορά κυρίως στην ανεργία των νέων, η οποία είναι υψηλή στη χώρα μας. Ενδεικτικό είναι ότι το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 20-34 ετών που δεν εργάζονται, ούτε σπουδάζουν (neither in employment nor in education or training, NEET) είναι ήδη σε υψηλό επίπεδο στην Ελλάδα (Γράφημα 2) και αναμένεται να αυξηθεί έτι περαιτέρω, εξαιτίας της πανδημικής κρίσης.

Το εν λόγω ποσοστό στην Ελλάδα διαμορφώθηκε σε 25,1% το 2019 (ως % στον πληθυσμό ηλικίας 20-34 ετών) και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο μετά την Ιταλία (27,8%) και αρκετά υψηλότερο από το μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (16,4%). Η ανεργία των νέων, ιδιαίτερα μετά την πανδημική κρίση, είναι από τις μεγαλύτερες, μελλοντικές προκλήσεις, καθώς οι διαρθρωτικές αδυναμίες της προηγούμενης δεκαετίας, όπως η χαμηλή απορρόφηση των ανέργων και η αναντιστοιχία μεταξύ θέσεων εργασίας και εκπαιδευτικού επιπέδου, παραμένουν δισεπίλυτες και ουσιαστικά προστίθενται στα νέα προβλήματα που προέκυψαν λόγω της υγειονομικής κρίσης.

Η εξέλιξη αυτή καθιστά ιδιαίτερα δυσχερή την αγορά εργασίας, ειδικά για τους νέους που ξεκινούν σήμερα την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, ή ήδη εργάζονται σε κλάδους που επλήγησαν από την πανδημία. Η πανδημική κρίση αναμένεται να έχει αρνητικές συνέπειες για τη νεανική ανεργία, αφού ένα πολύτιμο μέρος του ανθρωπίνου κεφαλαίου, που είναι ο σημαντικότερος παραγωγικός συντελεστής, ουσιαστικά καθίσταται αναξιοποίητο, με σοβαρότατες κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις, όπως είναι οι εισοδηματικές ανισότητες, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η διαχρονική επιβάρυνση των συνταξιοδοτικών συστημάτων, λόγω του επιπλέον κόστους των εισφορών κοινωνικής πρόνοιας.

Τρίτον, στην αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, όπως η εργασία εξ αποστάσεως και η μετατροπή των συμβάσεων εργασίας, από πλήρη σε μερική και σε εκ περιτροπής απασχόληση, μέσω των οποίων περιορίστηκε, σε σημαντικό βαθμό, η απώλεια θέσεων εργασίας, λόγω της παύσης της οικονομικής δραστηριότητας τους προηγούμενους μήνες.

Δείτε ολόκληρη την οικονομική ανάλυση της Alpha Bank εδώ.